Dodemansknop: verschil tussen versies

De knop zorgt ervoor dat de machine automatisch uitgeschakeld wordt en tot stilstand komt als de [[treinbestuurder|machinist]]gebruiker onwel wordt of van de machine valt.

De term wordt in bepaalde gevallen, doch vaak foutief, gebruikt voor de [[noodstopschakelaar]] van [[motorfiets]]en. Deze is eerder vergelijkbaar met de [[noodrem]] in een trein, hij moet bewust bediend te worden (hetgeen dan vaak niet meer goed mogelijk is en/of een enorme tegenwoordigheid van geest vergt). In het verleden,{{wanneer?||2019|04|20}} , toen nog [[carburateur]]s met gasschuiven gebruikt werden, konden deze gasschuiven in hun huis klemmen waardoor de snelheid niet meer te beheersen was. In dat geval was de dodemansknop een middel om de motor snel af te zetten. Bij een ongeval is het tegenwoordig{{wanneer?||2019|03|17}} meer te zien als een middel om (eventueel door omstanders) de motor snel uit te schakelen. Een motorfiets is wel vaak voorzien van een [[omvalbeveiliging]], die de brandstoftoevoer of de ontsteking uitschakelt.

Bij snelle motorboten, [[jetski]]'s, motorfietsen die in wedstrijden worden gebruikt en [[sneeuwscooter]]s wordt de dodemansknop vervangen door een ontstekingsonderbreker die met een koord (dodemanskoord) aan de pols van de berijder is verbonden. Valt de berijder eraf, dan trekt hij aan het koord waardoor de motor stopt. Bij een boot is dat niet alleen belangrijk om te verhinderen dat het stuurloze vaartuig schade aanricht, maar ver van de kust ook voor het leven van de berijder. In Nederland is bij een snelle motorboot zo'n koord dan ook verplicht, behalve in een dichte stuurcabine.<ref>http://www.vaarbewijs.nl/index.php?id=10,17,0,0,1,0</ref> Deze inrichting werkt echter alleen als men het koord inderdaad om de pols bindt, wat gemakshalve weleens wordt verzuimd. Varen zonder dodemanskoord is strafbaar.

== TreinenTrein ==

De term dodemansknop wordt ook gebruikt voor systemen in de cabine van de [[treinmachinist|machinist]] van [[trein]]en, [[metro (vervoermiddel)|metro's]] of andere voertuigen en machines waarmee automatisch de aandrijving wordt uitgeschakeld als de machinist geen kracht meer op deze knop (of hefboom, pedaal of dergelijke) uitoefent. In sommige treinstellen is dit beveiligingssysteem uitgevoerd als een pedaal, maar het is al eens voorgekomen dat een machinist die een [[hartinfarct]] kreeg toch met zijn voet op het pedaal bleef drukken.<ref>[http://www.zero-meridean.com/overzicht_spoorweg_ongevallen.html 20 maart 2003: Treinbotsing op wisselstraat te Roermond]</ref> In oude treinstellen was de 'dodemansknop' een soort hefboom, waar de machinist handig zijn tas aan kon hangen, waarmee het idee dan ook weer teniet werd gedaan - ook dat systeem is dus niet ''[[foolproof]]''. Tegenwoordig{{wanneer?||2019|03|17}} gebruikt men daarom de zogenaamdezogenoemde "intermitterende dodemansknop", waar de treinbestuurder regelmatig de dodemansknop moet loslaten. Gebeurt dit niet, dan wordt automatisch een snelremming ingezet. Omdat het hier echter om intervallen van een minuut gaat, kan het gebeuren dat de trein nog geruime tijd doorrijdt voordat de snelremming wordt ingezet. De specifieke variant van dit systeem in [[Duitse]] treinen is de [[Sifa]] (''Sicherheitsfahrschaltung'').