Diatomeeën: verschil tussen versies

'''Diatomeeën''' of '''kiezelwieren''' ('''''Bacillariophyta''''') vormen, binnen de [[Supergroep (biologie)|supergroep]] [[Chromalveolata]], een [[Stam (biologie)|stam]] van [[eencelligeencellige]]e [[algen]] met een [[Exoskelet|extern skeletexoskelet]] van [[Siliciumdioxide|kiezel (siliciumdioxide, SiO₂)]]. Diatomeeën zijn [[Eukaryoten|eukaryote]] algen.

De stam telt ongeveer 10.000 soorten diatomeeën, die variëren in grootte van 10 tot 100 [[Micrometer (eenheid)|micrometer]]. Kiezelwieren zijn (net als planten) [[fotoautotroof]], dat wil zeggen voor hun [[organische verbinding|organische]] voedingsstoffen zijn ze zelfvoorzienend. Ze staan als [[autotroofProducent (ecologie)|zelfvoorzienendproducenten]], en staan aan het begin van de [[voedselketen]]. Zeen leverenzorgen voor ongeveer de helft van de [[ProducentPrimaire productie (ecologie)|primaire voedselproductieproductie]] in de [[oceaanOceaan|oceanen]].

== Morfologie==

Kiezelwieren hebben een exoskelet (externuitwendig kiezelskelet) dat uit twee helften bestaat, die als doos en deksel in elkaar passen. Een van de helften heeft een spleet (''rafe''), waardoor het kiezelwier [[voedingsstof]]fen uit zijn milieu opneemt en afvalstoffen van zijn [[stofwisseling]] [[excretieExcretie|afscheidt]].

== Diatomeeënaarde als grondstof ==

Onder gunstige omstandigheden kunnen de exoskeletten van afgestorven kiezelwieren zich ophopen tot zogenaamd 'diatomeeënslik', ook ''diatomeeënmat'' genoemd.<ref>[https://web.archive.org/web/20161118122535/http://www.ecomare.nl/fileadmin/ecomare/encyclopedie-nieuw/content-vleet.php?id=3252&language=0 Flora van de zeebodem], Ecomare</ref> Dit slik kan zowel in zee ([[marien]]) als in zoet water ([[lacustrien]]) worden afgezet. Diatomeeënslik is ook uit [[geologischeGeologische tijdschaal|afzettingslagen]] in de [[diepzee]] bekend. Boven de [[grondwaterspiegel]] kan uit dit slik, door [[Drainage|ontwatering]] en [[compactie]], [[diatomeeënaarde]] ontstaan.

Omdat diatomeeën goede [[Indicatorsoort|milieu]]-indicatoren]] zijn en snel reageren op milieuveranderingen, worden [[fossiel]]e diatomeeën veel gebruikt bij [[Paleo-ecologie|paleo-ecologisch]] onderzoek. Er bestaat in Nederland een lange paleo-ecologische onderzoekstraditie. Milieureconstructies die werden gebruikt voor het tekenen van de [[geologische kaart]] van Nederland, zijn gebaseerd op onderzoek aan [[sedimentSediment|afzettingen]] van diatomeeën uit het [[Holoceen]] en het [[Laat Pleistoceen]].

Fossiele overblijfselen tonen aan dat diatomeeën sinds het [[Jura (tijdvak)|Jura]]-tijdperk]] overvloedig op aarde aanwezig zijn. Mogelijkerwijs is de [[Perm-Trias-massa-extinctie|uitstervingscatastrofe]], aan het eind van het voorafgaande [[Perm (tijdvak)|Perm]]-tijdvak]], een belangrijke factor geweest bij de [[evolutieEvolutie (biologie)#Snelheid van evolutie|opkomst]] van deze groep autotrofe, [[eukaryoot|eukaryote]] eencelligen.

Sinds enige tijd staan diatomeeën in de belangstelling bij [[Scheikunde|chemici]]. Diatomeeën [[Anabolisme|bouwen]] hun siliciumhoudende skelet mede met behulp van [[enzym]]en en andere eiwitten, op een manier die veel nauwkeuriger gereguleerd is dan de [[Industrie|industriële]] [[Chemische synthese|synthese]] van siliciumhoudende [[Organische verbinding|organische materialen]] ([[Silicoon|siliconen]]). Bovendien vinden de natuurlijke, [[Biochemie|biochemische]] reacties, dankzij de natuurlijke enzymwerking in de kiezelwieren, plaats onder "normale" temperatuur, druk en [[pH]], terwijl de industriële synthese plaatsvindt bij hoge temperaturen, hoge [[Druk (grootheid)|druk]], en zeer hoge of juist lage [[pH]]-waarden. Scheikundigen hopenkunnen de biochemische processen die diatomeeën gebruiken tenog niet reproduceren in het [[laboratorium]].<ref>{{aut|Rovner S.L.}} ''Emulating nature's silicon skills'' (2009) Chemical & Engineering News, 14 september 2009, [[American Chemical Society|ACS Publications]], Washington, DC.</ref>