Jaagpad: verschil tussen versies

Een '''jaagpad''' of '''trekpad''' (ook '''trekweg''') is een [[pad (weg)|pad]] langs een [[kanaal (waterweg)|kanaal]] of [[rivier]] dat werd gebruikt om [[Schip (transportmiddel)|schepen]] vooruit te trekken. Dit voorttrekken werd [[jagen (schip)|jagen]] genoemd en geschiedde bij ongunstige wind en tegenstroom. Gewoonlijk werd gejaagd door een paard met begeleider (het jagertje), maar soms gebeurde het ook met menskracht.<ref>Reinder Reinders e.a. ''Trekveren in de provincie Groningen'' (scriptie), p. 47-48, geraadpleegd 17 februari 2015. Online [http://www.watererfgoed.nl/links/Trekveren_Groningen.pdf hier] te raadplegen.</ref> Grote vrachtschepen werden door meerdere paarden gejaagd.<ref name="Berigt">Brouwer, P. en G. van Kesteren, m.m.v. A. Wiersma (2008); ''Berigt aan de heeren reizigers. 400 jaar openbaar vervoer in Nederland''; p. 45-52. Sdu uitgevers, Den Haag, {{ISBN |9789012114806}}.</ref>

Het jagen van schepen was al bij de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] bekend. Verplichtingen aan Hollandse landeigenaren om stroken grond langs een rivier als jaagpad vrij te houden, werden reeds op gezag van [[Karel de Grote]] opgelegd.<ref name="Berigt" /> Vanaf de vijftiende eeuw werden her en der jaagpaden aangelegd, bijvoorbeeld langs de [[Rijn]] tussen [[Lobith]] en [[Emmerik|Emmerich]] en langs de [[Utrechtse Vecht|Vecht]] (1626 tot 1628).<ref name="Berigt" /> Het verschijnsel nam een hoge vlucht met de komst van de [[trekschuit]], waarvoor speciale [[trekvaart]]en werden aangelegd. Dit type schip kon niet anders voortbewegen dan door het jagen ervan en alle trekvaarten hadden daarom een jaagpad.<ref name="Berigt" /> Een van de oudste jaagpaden in [[Holland]] was dat langs de [[Haarlemmertrekvaart (Amsterdam)|Haarlemmertrekvaart]], aangelegd in [[1632]]. Hieruit is de [[Haarlemmerweg]] voortgekomen. Na de terugval van de trekschuit in de negentiende eeuw verloren jaagpaden aan betekenis, maar ze verdwenen niet meteen overal. Nog in 1831 werden voor de [[Herziene Rijnvaartakte|Akte van Mainz]] onder meer internationale afspraken gemaakt over het onderhouden van jaagpaden langs de Waal.<ref>Filarski, R. (2014); ''Tegen de stroom in. Binnenvaart en vaarwegen vanaf 1800'', p. 95. Matrijs, Utrecht {{ISBN |9789053454770}}.</ref> Het [[Kanaal Roeselare-Leie]] en het [[Kanaal door Walcheren]], beide gereedgekomen begin jaren 1870, werden nog voorzien van jaagpaden.

* Een trekpad werd vroeger{{wanneerWanneer?||2019|04|27}} ook een ''tragel'' genoemd.