Congreveraket: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k stijl; {feit} |
k Invulling parameters sjabloon |
||
Regel 9:
[[Bestand:Congreve rocket img 2950.jpg|{{largethumb}}|Punt van een Congreveraket gebruikt in de napoleontische oorlogen, nu tentoongesteld in het Musée national de la Marine in Parijs.]]
[[Bestand:Congreve Rocket Patch 1832.jpg|{{largethumb}}|Insignia van de Britse ''Rocket Brigade'' die raketten vanaf schepen lanceerde tijdens de strijd om de Portugese troon in 1832-1833]]
De raket woog ongeveer 15 kilo en bestond uit een [[IJzer (element)|ijzeren]] cilinder die de [[buskruit]] voor de aandrijving bevatte. De cilinder had een [[conisch]]e neus dat het explosief bevatte. De neus kon ook brokken metaal (''[[shrapnel]]'') bevatten. Daarnaast werden de raketten als [[brandbom]] gebruikt.
De cilinder zat vast aan een houten stok die voor stabiliteit zorgde. Oorspronkelijk zat de stok aan de zijkant, maar in 1815 werd dit vervangen door een nieuw ontwerp waarbij een plaat aan de cilinder werd bevestigd waardoor de stok door een gegroefd gat werd gestoken.
Twee raketten werden tegelijkertijd afgevuurd vanaf een simpel lanceringsgestel. De raketten werd afgevuurd door aan een touw te trekken dat bevestigd was aan een [[vuursteenslot]].<ref name="fortmchenry">[https://web.archive.org/web/20070814024634/http://www.nps.gov/history/history/online_books/hh/5/hh5l.htm "British Rockets", ''Fort McHenry: National Monument and National Shrine'', National Park Service]</ref> De raketten had een bereik van ongeveer 3 kilometer. De afstand werd bepaald door de hoek van het lanceringsgestel.
De raketten waren weinig nauwkeurig in het treffen van het doel. Ook ontploften ze vaak al in de lucht. Ze werden hierom bijna altijd gebruikt in combinatie met andere types [[artillerie]]wapens. De wapens hadden vooral een psychologisch doel; ze waren effectief in het zaaien van angst en paniek bij de vijand.
== Geschiedenis ==
=== Ontwikkeling ===
De Britten kwamen in aanraking met raketwapens tijdens de oorlogen tussen de [[Britse Oost-Indische Compagnie]] en het Indiase koninkrijk [[koninkrijk Mysore|Mysore]]. De Indiërs maakten hierbij gebruik van massale raketwapenaanvallen om infanterietroepen. Bij het begin van het Britse [[Beleg van Srirangapatna (1792)|beleg van Srirangapatna]] in 1792 werden tot wel 2000 raketten tegelijkertijd afgevuurd op de Britse belegeraars.<ref name="Encyclopædia Britannica">"Rocket and missile", ''Encyclopædia Britannica'', 2008</ref>
[[Haider Ali van Mysore|Hyder Ali]], de feitelijke heerser van Mysore, ontwikkelde raketwapens bestaande uit een ijzeren cilinder van ongeveer 20 cm die buskruit bevatte. Dit was een grote verbetering op eerdere raketwapens, die niet van ijzer maar van papier gemaakt werden. De cilinder werd met leren riemen vastgebonden aan een lange stok van [[bamboe]]. De raketten hadden een bereik van ongeveer een kilometer. Op zich zelf hadden de raketten weinig kans om doel te raken, maar door duizenden raketten tegelijkertijd af te vuren konden ze een effectief wapen zijn, vooral tegen [[cavalerie]]troepen.
Hyder Ali's zoon [[Tipoe Sultan]] ontwikkelde deze technologie verder. Hij schreef een handleiding voor het gebruik van raketwapens, ''Fathul Mujahidin'', die raketeenheden genaamd ''cushoons'' voorschreef, elk bestaande uit 200 man. De handleiding gaf instructies in het bepalen van de juiste lanceringshoek, gebaseerd op de diameter van de cilinder en de afstand van het vijandelijk doel. Ook omschreef hij een orgelachtig apparaat waarmee tot 10 raketten tegelijkertijd afgevuurd konden worden. Sommige raketten waren brandbommen, andere waren gevormd als steekwapens met ijzeren of stalen punten op de bamboestok. Tipoe Sultan vergrootte het aantal reguliere raketwapentroepen van Mysore van 1200 naar 5000.<ref name="Encyclopædia Britannica" />
Bij het Britse [[Beleg van Srirangapatna (1799)|beleg van Srirangapatna]] in 1799 werden raketwapens op grote schaal ingezet. Ooggetuigen zeiden dat de raketten meer schade hadden aangericht dan andere ammunitiewapens.<ref>W. Von Braun en F.I. Ordway III, ''History of rocketry and space travel'', Nelson</ref> In één geval veroorzaakte één raket drie doden en meerdere zwaargewonden.<ref>Ley E (1958), ''Rockets, missiles, and space travel, Chapman & Hall'', Londen</ref> Na de dood van Tipoe Sultan en definitieve nederlaag van Mysore bij Srirangapatna in 1799 werden 700 raketten, 600 lanceerbuizen en 9000 rakethulzen aangetroffen door de Britten. Enkele van deze werden terug naar Groot-Brittannië gestuurd. In 1801 begon het [[Royal Arsenal]] in [[Londen]] een onderzoeksprogramma onder leiding van [[William Congreve (uitvinder)|William Congreve]] (1772-1828), zoon van de [[William Congreve (generaal)|gelijknamige generaal]].
Na enkele jaren onderzoek was het nieuwe raketwapen gereed. Congreve ontwikkelde een nieuwe brandstofmengeling voor de aandrijving, en een nieuwe cilinder van hard ijzer met een conische neus. Massaproductie van het wapen begon bij de Britse ammunitiefabriek [[Waltham Abbey Royal Gunpowder Mills|Waltham Abbey]] buiten Londen. Vanaf 1805 werden de raketten in de [[napoleontische oorlogen]] ingezet. De Britse artillerie vestigde een raketwapeneenheid en de Britse vloot rustte een aantal van haar oorlogsschepen uit met de raketten. Dergelijke schepen werden [[raketschip|raketschepen]] (''rocket vessels'') genoemd.
Regel 35 ⟶ 34:
Op 8-9 oktober 1806 werden de raketten voor het eerst ingezet, bij een Britse aanval op de Franse vloot in de haven van [[Boulogne-sur-Mer|Boulogne]]. Over een periode van een half uur werden zo'n 2000 afgevuurd op Boulogne. De raketten veroorzaakten een aantal branden maar hadden verder weinig effect. De aanval was wel effectief genoeg om het nut van de raketten aan te tonen.
Bij de [[Slag bij Kopenhagen (1807)|Britse aanval op Kopenhagen]] in 1807 werden onder andere zo'n 300 raketten op de stad afgevuurd, waardoor in een groot deel van de stad branden uitbraken. De Denen gaven zich na enkele dagen over.<ref>Rolf Scheen, ''Flådens ran: tabet af den dansk-norske flåde 1807'', Kopenhagen, 2007</ref> In 1813 leidde een vergelijkbare Britse aanval op [[Vrije stad Danzig (1807-1814)|Danzig]] met raketten tot brand in de voedselvoorraden en de overgave van de stad.
Bij de [[Walcherenexpeditie]] in 1809 werd een schip, de HMS ''Galgo'', uitgerust met raketten. Er is echter geen aanwijzing dat raketten ook daadwerkelijk afgevuurd werden.<ref>[https://web.archive.org/web/20121110203052/http://www.london-gazette.co.uk/issues/16287/pages/1298 ''London Gazette'', nr. 16287. p. 1298,15 augustus 1809.] (PDF)</ref> De enige Britse eenheid die deelnam aan de [[Slag bij Leipzig]] in 1813 was een artillerie-eenheid uitgerust met raketten. Bij de [[Slag bij Quatre-Bras]] in 1815 werden raketten ingezet om de Britse aftocht te dekken.<ref>Mercer, Cavalié, ''Journal of the Waterloo Campaign kept throughout the campaign of 1815'', oorspronkelijk uitgegeven in 1870, Da Capo Press, 1995, p. 153</ref>
Regel 43 ⟶ 42:
=== Later gebruik ===
Op 7 januari 1841, tijdens de [[Eerste Opiumoorlog]], kwam het met Congreveraketten uitgeruste [[Britse Oost-Indische Compagnie|Britse]] oorlogsschip ''[[Nemesis (schip, 1839)|Nemesis]]'' in actie in de [[Parelrivierdelta]]. Vanaf de ''Nemesis'' werd een raket afgevuurd op een Chinese [[jonk]]. De raket landde dichtbij het buskruit op het dek van de jonk, waardoor het explodeerde en de jonk zonk.{{
Tijdens de [[Nieuw-Zeelandoorlogen]] tegen de [[Maori (volk)|Maori]] in de tweede helft van de 19e eeuw gebruikten de Britten raketten om fortificaties van de Maori aan te vallen. De raketten bleken echter redelijk nutteloos tegen in [[loopgraaf|loopgraven]] gelegerde troepen.<ref>James Belich. Making Peoples. Penguin Press, Auckland, 1996, p. 178.</ref>
De raketten bleven in militair gebruik tot de tweede helft van de 19e eeuw, toen ze werden vervangen door een nieuw type raketten ontworpen door [[William Hale (uitvinder)|William Hale]] (1797-1870). Bij deze [[Haleraket]]ten was de stok vervangen door gaten in de cilinder die ervoor zorgden dat de raket ronddraaide, wat voor de benodigde stabiliteit zorgde. Ook was de Haleraket veel zwaarder, zo'n 60 kilo. Beide types raketten werden gebruikt door het Britse leger totdat de Britten in 1867 volledig overgingen op Haleraketten.
In 1870 werden de Congreverakketen aangepast voor een nieuw doeleinde: het afvuren van kabels vanaf reddingsschepen naar schepen in nood.
Na 1815 werden raketwapens niet meer op grote schaal gebruikt. Andere types wapens, projectielen en ammunitie werden dusdanig verbeterd dat de raketwapens er niet meer mee konden concurreren. Pas in de [[Tweede Wereldoorlog]] werden raketwapens weer op grote schaal ingezet.<ref name="fortmchenry" />
Regel 56 ⟶ 55:
* Frank H. Winter, ''The First Golden Age of Rocketry: Congreve and Hale Rockets of the Nineteenth Century'', Smithsonian Institution Press, 1990.
{{
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Congreve rocket
▲* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Congreve rocket|datum=20120403|oldid=483641023|sectie=}}
{{References}}
▲;Voetnoten
}}
| |||