Balk (Friesland): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Religie: de tweede moskee van Nederland werd in 1954 in Balk gebouwd (ja, echt)
Dagdeel (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 5:
| provincie={{NL-vlag|Friesland}}
| gemeente={{NL-vlag|De Friese Meren}}
| inwoners= 3.915
| inwoners=3.801<ref name=CBS>{{cite web|url=http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=70904NED&D1=9&D2=10832&D3=l&VW=T|title=CBS StatLine - Kerncijfers wijken en buurten 2009-2012|work=cbs.nl}}</ref>
| datum inwoners=1-1-20122015
| lat_deg = 52
| lat_min = 53
Regel 19:
| detailkaartbijschrift=Locatie in de gemeente
| image=Balk 06.JPG
| caption=CentrumDe Luts in het centrum Balk met de loopbrug
| image2=Balk 20040902_2222.jpg
| caption2=Luchtfoto Balk
}}
'''Balk''' is een dorp in de gemeente [[De Friese Meren]], in de [[Nederland]]se provincie [[Friesland]]. Balk telde in 2012 3.801 inwoners.<ref name=CBS/> Tot 1 januari 2014 behoorde Balk tot de gemeente [[Gaasterland-Sloten]].
 
Het is gelegen ten noordwesten van [[Lemmer]], tussen [[Harich]] en [[Wijckel]]. Door het dorp stroomt de rivier de [[Luts (rivier)|Luts]]. In 2015 telde het dorp 3915 inwoners.
==Ligging==
Balk is gelegen tussen [[Harich]] en [[Wijckel]]. Door het dorp stroomt het riviertje de [[Luts (rivier)|Luts]]. Het plaatsje is ontstaan bij een [[Balkbrug (brug)|balk]] over het kanaaltje; vandaar de naam. De plaats komt rond 1500 voor het eerst voor als ''Wyckelderbalk''. Later werd hier een brug gebouwd.
 
==Geschiedenis==
De plaats is ontstaan bij een eenvoudige [[Balkbrug (brug)|balkbrug]] over de Luts; vandaar de plaatsnaam. Later werd deze houten balkburg vervangen. De plaats komt in
Aanvankelijk hoorde Balk bij Harich. In [[1585]] werd het door [[Spanje|Spaanse]] soldaten uit [[Groningen (stad)|Groningen]] geplunderd. Balk werd in de [[18e eeuw]] welvarend door de [[Boter (zuivel)|boterhandel]], en in de [[19e eeuw]] was het een zelfstandig dorp geworden.
1491 voor het eerst voor als ''Balc''. In 1509 werd het vermeld als ''toe balc'', in 1520 als ''Wyckelderbalk'' en in 1573 als ''Balck''. Aanvankelijk hoorde Balk bij Harich.
 
Aanvankelijk hoorde Balk bij Harich. In [[1585]] werd het door [[Spanje|Spaanse]] soldaten uit [[Groningen (stad)|Groningen]] geplunderd. Balk werd in de [[18e eeuw]] welvarend door de [[Boter (zuivel)|boterhandel]], en in de [[19e eeuw]] was het een zelfstandig dorp geworden.
 
Tot 1 januari 2014 behoorde Balk tot de gemeente [[Gaasterland-Sloten]]. Het was daarvan de hoofdplaats met het gemeentehuis van de gemeente.
 
== Monumenten ==
[[File:Meerweg Centrum.JPG|{{largethumb}}|Centrum van het dorp]]
[[File:Balk-Raadhuisstraat 68 - RM 15913.JPG|{{largethumb}}|Een van de vele rijksmonumenten in het dorp]]
[[File:Hoek Dubbelstraat.JPG|{{largethumb}}|Gemeentehuis in Balk]]
Een deel van Balk is een [[Rijksbeschermd gezicht Balk|beschermd dorpsgezicht]] en is een van de [[beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland]].
Zie ook:
Regel 38 ⟶ 45:
 
==Religie==
Balk kende vanouds diverse [[geloofsgemeenschap]]pen. Eén daarvan was de gemeente der [[Mennonieten]] in Balk die zeer streng in de leer was. In het midden van de 19e eeuw is een grote groep naar [[Verenigde staten van Amerika|Amerika]] uitgeweken om zich daar in de omgeving van [[Goshen (Indiana)|Goshen]] in de staat [[Indiana]] te vestigen. Een gevelsteen in Balk herinnert nog aan deze oude geloofsgemeenschap.
 
De grootste geloofsstroming is die van het protestantisme. De protestantse gemeente Balk kent zo'n 1800 zielen en heeft 2 kerkgebouwen; een monumentale kerk aan de Luts en een nieuw(er) kerkgebouw uit 1982. In het dorp is ook een katholieke parochie met een mooie kerk gewijd aan Sint Ludgerus.
Regel 50 ⟶ 57:
 
==Cultuur==
Het dorp en hetde riviertjerivier hebben de dichter [[Herman Gorter]], wiens grootvader in de 19e eeuw [[doopsgezind]] [[predikant]] was in Balk, tot zijn beroemde gedicht [[Mei (gedicht)|"Mei"]] geïnspireerd. Daarin spreekt Gorter overigens niet van een dorp, maar van stadje; en niet van een riviertje, maar van een watergracht:
 
:''Een nieuwe lente en een nieuw geluid''
Regel 77 ⟶ 84:
* Lijn 47: [[Sneek (stad)|Sneek]] - [[Jutrijp]] - [[Hommerts]] - [[Woudsend]] - [[Ypecolsga]] - [[Harich]] - Balk - [[Sondel]] - [[Lemmer]] vv.
 
==Geboren in Balk==
* [[Jetze Doorman]] (1881-1931), schermer
* [[Johannes van Hout]] (1905-1972), burgemeester
* [[Frans Haarsma]] (1921-2009), priester
 
{{Appendix|Noot}}2=
* G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
{{Commonscat|Balk}}
{{References}}
}}
 
{{Commonscat|Category:Balk (Friesland)}}
{{Navigatie gemeente De Friese Meren}}
{{Coor title dms|52|53|54|N|5|34|42|E|type:city_scale:29000_region:NL}}