Start- en landingsmethoden: verschil tussen versies

== CTOL: Conventional Take-Off and Landing ==

'''Short Take-Off and Landing''' (STOL) betekent ''korte start en landing''. Dit houdt in dat een vliegtuig een kortere start en landing kan maken dan vergelijkbare vliegtuigen van dat gewicht. De benodigde lengte van de startbaan kan verkort worden door krachtige motoren toe te passen zodat het vliegtuig eerder aan de snelheid zit die nodig is om op te stijgen. De benodigde lengte van de landingsbaan kan verkort worden door het toepassen van verschillende methoden om het vliegtuig snel af te remmen zoals [[welvingsklep]]pen, [[remklep]]pen en [[remparachute]]s. Ook kan door een goed ontwerp van de vleugels de aanvliegsnelheid verlaagd worden.

== VTOL: Vertical Take-Off and Landing ==

'''Vertical Take-Off and Landing''' ([[VTOL]]) betekent ''verticale start en landing''. Dit houdt in dat het vliegtuig kan opstijgen en landen zonder gebruik te maken van een start- en landingsbaan. HetDit bekendstewordt VTOL-vliegtuigmogelijk is een [[helikopter]]. Bij een conventioneel vliegtuig is VTOL mogelijkgemaakt door de straalpijpen of propellershet naar onderen te richten, waarbijvan de stuwkrachtstraalpijpen (thrust)of groter moet zijn dan het gewicht van het vliegtuigpropellers. De [[V-22 Osprey]] is een voorbeeld van zo'n vliegtuig, hoewel ditdeze eigenlijk in de subcategorie '''Vertical/Short Take-Off and Landing''' (V/STOL) valt. Dit is een vliegtuig dat zowel verticaal als rollend kan opstijgen en landen.

== STOVL: Short Take-Off and Vertical Landing ==

'''Short Take-Off and Vertical Landing''' (STOVL) betekent ''korte start en verticale landing''. Hierbij kan -net als bij VTOL- het vliegtuig de straalpijpen naar beneden richten. Het verschil is echter dat minder stuwkracht nodig is doordatomdat de vleugels bij een rollende start ook [[liftkracht]] genereren. De [[Hawker Siddeley Harrier|Harrier]] is ontworpen als een VTOL-vliegtuig, maar wanneer deze met volle tanks en maximale lading opstijgt is het in de praktijk een STOVL- vliegtuig. Ook de [[F-35 Lightning II|F-35B ''Lightning II'']] is een STOVL- vliegtuig, hoewel het in de tests heeft laten zien ook verticaal te kunnen opstijgen. Verder moet nog de [[autogiro]] als STOVL-vliegtuig worden vermeld.

== VTOHL: Vertical Take-Off and Horizontal Landing ==

== STOBAR: Short Take-Off But Arrested Recovery en CATOBAR: Catapult Assisted Take-Off But Arrested Recovery ==

Er is niet één methode die beter is, beide manieren hebben voor- en nadelen.<ref>Gordon, Yefim & Davidson, Peter. 2006. ''"Sukhoi Su-27 Flanker''", p. 53-54. Warbird Tech Series, vol. 42. ISBN 978-1-58007-091-1. {{en}}</ref> Een groot verschil is bijvoorbeeld de snelheid bij het loskomen van het schip. Bij STOBAR ligt deze op ongeveer 120–140&nbsp;km/hu terwijl bij CATOBAR de snelheid ongeveer 300&nbsp;km/hu is. Daardoor is de acceleratie bij CATOBAR wel 4,5 [[Valversnelling|g]] en is een versteviging van het vliegtuig nodig om het geschikt te maken voor starts vanaf vliegdekschepen met een [[Stoomkatapult|katapult]]. Voor starts met behulp van een schans hoeft een vliegtuig in principe niet aangepast te worden, maar moet het wel zo stabiel zijn dat het bij lage snelheden niet [[overtrek]]t. Ook moet bij STOBAR het vliegtuig zelf de [[stuwkracht]] leveren die benodigd is om op te stijgen, terwijl bij CATOBAR de katapult hiervoor zorgt. Hierdoor heeft een vliegtuig dat metmiddels STOBAR opstijgt een sterkere motor nodig of moet de lading beperkt worden. Hier staat wel tegenover dat het vliegtuig de [[naverbrander]] eerder kan inschakelen. Ook heeft het bij het loskomen van het schip al een positieve [[aanvalshoek|invalshoek]].