Stengel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Algemeen: aanpassing
Regel 5:
== Algemeen ==
[[Bestand:Shoot.png|thumb|schematisch diagram van een stengel. 1.eindknop, 2.knoop, 3.blad, 4.internodium, 5.okselknop, 6.stengel.]]
Een [[planten]]stengel is naast de [[Wortel (plant)|wortel]] en het [[blad]] een van de drie basale onderdelen van de plant. De stengel bestaat uit leden (internodiën) en [[Knoop (plant)|knopen]] (nodiën). Een stengel bevat [[vaatbundel]]s voor het transport van water en assimilaten, en kan [[kruidachtig]] of [[Hout|verhout]] zijn. De [[stamStam (plant)|stam]] van een boom is een door secundaire [[diktegroei]] sterk verhoute stengel met diktegroei.
 
De knopen zijn de (vaak verdikte) plaatsplaatsen waar de [[blad]]eren staan ingeplant. Stengels hebben altijd knopen met of zonder bladeren. Als er geen bladeren aanzitten zijn de bladlittekens nog wel te zien. [[knop (plant)|Zijknoppen]] staan in de bladoksels op de knopen. De bladeren staan in een [[Fyllotaxis|min of meer duidelijk regelmatig patroon]] langs de stengel.
 
Aan de top van de stengel zit een [[Gemma (biologie)|groeipunt]], dat bij kruidachtige planten in de vegetatieve fase van de plant bladknoppen vormt en in de generatieve fase [[Bloem (plant)|bloemknoppen]]. Bij [[overblijvende plant]]en (de [[vaste plant]]en en de [[houtige plant]]en), zoals [[Appel (plant)|appel]] en [[peer (plant)|peer]], zijn zowel bladknoppen (vegetatieve knoppen) als bloemknoppen (generatieve knoppen) aanwezig. In de oksels van de bladeren en aan het eind van de stengel zitten één of meer knoppen, die [[Scheut (plant)|scheuten]] (nieuwe stengels met bladeren of bloemen) kunnen vormen. Zijn deze knoppen verdwenen of zwaar beschadigd dan kunnen uit zogenaamde slapende (adventieve) knoppen weer nieuwe scheuten ontstaan. De stengel kan al dan niet vertakt zijn.
 
Bij houtachtige planten zijn de oudere twijgen bedekt met een kurklaagje. Kurk laat geen lucht of water door. Op het oppervlak van deze twijgen zitten [[lenticel]]len, die vergelijkbaar zijn met [[huidmondje]]s bij bladeren. Hierdoor is gasuitwisseling door de kurklaag heen toch mogelijk. Ook kunnen er [[Haar (plant)|haren]] of [[Klierhaar|klierenklierharen]] op de stengel voorkomen, zoals bij [[reuzenbalsemien]] en [[vlierVlier (geslacht)|vlier]]. Deze klierharen produceren [[etherischeEtherische olie|etherische oliën]].
 
Klim- en slingerplanten gebruiken hun stengels om in andere planten of ergens anders tegenaan te klimmen. Bij [[Boon|bonen]] komen bijvoorbeeld twee soorten [[variëteit (biologie)|rassencultivar]]s voor, namelijk die een korte stengel ([[sperzieboon|stambonen]]) vormen en die lange stengels ([[sperzieboon|stokbonen]]) vormen.
 
[[Bestand:Mais halmheffer.jpg|thumb|kiemplant van suikermais]]
De [[Wortel (plant)|wortel]] gaat over in de onderkant van de stengel. Bij de [[kieming]] ontwikkelt zich uit het zaad een plant. Het stengeldeel onder de zaadlobben wordt [[hypocotyl]] genoemd en het stengeldeel boven de zaadlobben [[epicotyl]]. Bij [[eenzaadlobbigen]] heet het onderste stengeldeel halmheffer. Deze zorgt ervoor dat de kiemplant op de goede hoogte boven de grond komt. Bij dieper [[zaaien]] wordt de halmheffer langer. Bij knolgewassen, zoals [[koolrabi]] en [[koolraap]], is het hypocotyl sterk verdikt. Soms is het moeilijk te zien of het een stengel of een wortel is. Wortels hebben echter nooit knopen.
 
Bij [[Grassenfamilie|grassen]] heet het onderste stengeldeel halmheffer. Deze zorgt ervoor dat de kiemplant op de goede hoogte boven de grond komt. Bij dieper [[zaaien]] wordt de halmheffer langer.
 
Bij knolgewassen, zoals [[koolrabi]] en [[koolraap]], is het hypocotyl sterk verdikt. Soms is het moeilijk te zien of het een stengel of een wortel is. Wortels hebben echter nooit knopen.
 
{|class="toccolours vatop" style="font-size:90%;line-height:100%;"