Tuinstad Staaken: verschil tussen versies

De '''Tuinstad Staaken''' (duitsDuits: Gartenstad Staaken) is een wijk in het huidige Berlijnse stadsdeel [[Spandau_(district)|Staaken]], die tussen 1914 en 1917 naar ontwerp van de Duitse architect Paul Schmitthenner in het toenmalige dorp Staaken werd aangelegd. Vanwege de aanleg van de straten en pleinen, het intelligent omspringen met de woningtypes en varianten, en tenslotte vanwege haar invloed als voorbeeld voor de Berlijnse wijknederzettingen in de jaren twintig geldt zij als één van de meest beduidendebelangrijke stedenbouwkundige prestaties uit het begin van de 20ste eeuw. De [[tuinstad]] [[Spandau_(district)|Staaken]], die voor 5000 inwoners was bestemd, bestaat uit 1000 woningen en een groot aantal publieke gebouwen. In tegenstelling tot de meeste andere projecten van deze omvang en soort werd zij binnen een termijn van vier jaar bijna geheel gerealiseerd naar het oorspronkelijke ontwerp.

De plattegrondtypen 1 tot 3 zijn relatieftamelijk vergelijkbaar. Het betreft woningen voor vier families met steeds een van de straat naar het hof aan de achterzijde lopende brede gang met aan beide kanten een woning. De twee grotere woningtypes 2 en 3 hebben een ingangsloggia bij de middenas. Het woningtype 4 behelst een éénfamiliewoning en woningtype 5 een tweefamiliehuis. Dit laatstgenoemde woningtype dient als afsluiting voor de meerfamilie-woninggroepen en is de enige met een ingang aan de zijkant. De gevels van de door het beschreven bouwdoossysteem gemaakte woning zijn gestukt. De woninggroepen kunnen een lichte buiging vertonen of kunnen enigszins verspringen. Met betrekking tot de woninggroepen is soms gebruikt gemaakt van een spiegeling van de assen, maar dit is nooit met enige strengheid toegepast. In het beschreven bouwdoossysteem is afgezien van hoekwoningtypes. Daarvoor in de plaats zijn de hoeken door muren aan het stedenbouwkundig plan aangepast.

Paul Schmitthenner heeft zich ook met de inrichting en de meubels van de woningen van de tuinstad Staaken bemoeid. Een modelwoning werd speciaal als voorbeeld voor de toekomstige bewoners ingericht. De beginselen van Paul Schmitthenner voor de vormgeving van het interieur waren: eenvoudigheid en duidelijkheid van vorm, een hoge mate van combinaties toestaand, functioneel, solide, prijsgunstigvoordelig, en huismeubelen van goede verhoudingen. Het werk van de Dresdener Werkstätten werd als voorbeeld beschouwd. Het principe van Schmitthenner was: 'Alles moet netjes en waarachtig zijn. Niet meer pretenderen dan het is. Ook wat betreft mensen geeft dat een slechte indruk en het is onfatsoenlijk'. Dienovereenkomstig beriep de architect zich op het verleden en zei tegen zijn publiek: 'Kijk toch naar de woningen van Schiller en het tuinhuis van Goethe in Weimar! Daar kunnen we grote eenvoud en hoogste cultuur vinden.'<ref>Paul Schmitthenner: Die deutsche Volkswohnung. In: Daimler Werkszeitung, Jg. 1, Heft 15/18, 1920. S. 60-63.</ref>

Door het bestuderen van de woningbouw uit de tijd van de [[Barok (stijlperiode)|barok]] en het [[Classicisme|classicisme]] kwam Paul Schmitthenner op het ontwerpen met bouwtypes. Zo'n benadering kunnen we bij vele progressieve architecten uit zijn tijd vinden. De toepassing van de materialen stuc en baksteen in de [[tuinstad]] [[Spandau_(district)|Staaken]] ging terug op een lokale bouwtraditie: stucpleister voor de woningbouw en baksteen voor de gemeentelijke en religieuze gebouwen. Wat betreft de architectuur van de [[tuinstad]] [[Spandau_(district)|Staaken]] zijn er echter ook verwijzingen naar het nabijgelegen [[Potsdam]] te vinden, en wel in het bijzonder naar het Holländische Viertel, de Hollandse wijk (1732-1742). Over het algemeen vertonen de meerfamilie-woningenAppartement burgerlijk-classicistische en de éénfamiliewoningenééngezinswoningen regionale, rurale en proletarische kenmerken. Het stedenbouwkundig ontwerp is sterk onder de invloed van het gedachtengoed van Camillo Sitte ontstaan.

Door de grote financiële ondersteuning door de Staat tijdens de oorlogsperiode en door het vastleggen van de gemaakte ervaringen in normen en regels werd de [[tuinstad]] [[Spandau_(district)|Staaken]] vooral in de eerste helft van de jaren twintig algemeen beschouwd als een goed voorbeeld van door de Staatstaat of andere publieke instelling gesteunde sociale woningbouw.