In [[1818]] werd de [[Maatschappij van Weldadigheid]] opgericht. De [[Wet tot regeling van dehet armenzorgarmbestuur]] uit 1854 regelde dat het zwaartepunt van de armenzorg bij de kerken kwam te liggen en dat gemeenten slechts een aanvullende rol hadden. Hulpbehoevenden die niet tot een kerkelijke gezindte behoorden in geval van 'volstrekte onvermijdelijkheid', kregen recht op een uitkering door een overheidsorgaan (in de praktijk de gemeente). Belangrijk onderdeel was dat de geboorteplaats doorslaggevend was wie voor de armenzorg diende zorg te dragen. Grote steden, waar de armen vaak naartoe vluchtten, hoefden daardoor niet in te staan voor ondersteuning. In de praktijk werkte deze regeling niet. Daarom werd de wet in 1870 aangepast, waarbij de kerk in de plaats waar de aanvrager woonde voor de zorg diende op te draaien. Dat had tot gevolg dat diverse lokale kerken de zorg financieel niet meer aankonden. Daaruit kwam weer voort dat de steden, zoals Amsterdam, alsnog meer en meer betrokken werden bij de hulpverstrekking.
In Nederland is thans ''bijstand'' de gebruikelijke term voor armenzorg. Vanaf 1965 werd bijstand een recht. De [[Algemene bijstandswet]] (ABW) kwam in de plaats van de [[Armenwet van 1854]] en na 1870 in 1912 slechts iets was aangepast. Met de ABW kwam het primaat van de armenzorg wettelijk gezien bij de overheid te liggen.
