Kraken (scheikunde): verschil tussen versies

'''Kraken''' is een verzamelnaam voor verschillende scheikundige techniektechnieken, die vooral gebruikt wordtworden bij de verwerking van [[aardolie]]producten. Bij deze techniek worden grotere [[organische verbinding|organische moleculen]] omgevormd([[polymeer|polymeren]]) tot[[ontledingsreactie|gesplitst]] in kleinere moleculen (met een lager [[moleculair gewicht]]) of [[chemische reactie|omgevormd]] tot moleculen die betere eigenschappen hebben met betrekking tot dehun verbrandinggeschiktheid als [[brandstof]].

De aard van de reactieproducten van het kraakproces hangenhangt sterk af van de temperatuur waarbij de reacties plaatsvinden, alsook van de eventuele gebruikte katalysatoren[[katalysator]]en. DeKraken techniekwordt kanonder echter ookandere toegepast worden om onverzadigdheden ([[Dubbele binding (scheikunde)|dubbele bindingen]]) te introduceren, bijvoorbeeld door kraken''stoomkraken'' (zie hieronder) van [[1-penteen]], waarbij [[etheen]] en [[propeen]] als belangrijkste [[reactieproduct]]en ontstaan. De kleinere [[molecuul|moleculen]] die bij krakenstoomkraken ontstaan zijn vaak [[onverzadigde verbinding|onverzadigd]], omdat lichte verzadigde koolwaterstoffen relatief meer [[Waterstof (element)|waterstofatomen]] nodig hebben dan in de reactie beschikbaar zijn.<ref name="Streitweiser">{{en}}Streitweiser A. (1992) ''Introduction to organic chemistry, fourth edition''. New Jersey: Prentice-Hall. ISBN 0-13-973850-9</ref> Onverzadigde koolwaterstoffen hebben dankzij hun dubbele bindingen een grote [[Dubbele bindingreactiviteit (scheikunde)|dubbele bindingenreactiviteit]], dieen vormen daardoor een goed aanknopingspunt vormen voor vervolgreacties. Hierdoor zijn de producten van het kraakproces goed bruikbaar als grondstoffen in diverseverdere [[petrochemie|petrochemische]] processenbewerking, bijvoorbeeld [[additiereactie]]s.

Historisch gezien was ''thermisch kraken'' (een vorm van [[pyrolyse]]) de belangrijkste vorm van chemisch kraken. Hierbij wordt de stof verhit, zonder dat er zuurstof aanwezig is. Een koolwaterstofmengsel wordt hierbij sterk verhit waardoor de koolstof-koolstof bindingen [[homolyse|homolytisch]] splitsen of breken. De [[radicaal (scheikunde)|radicalen]] die hierbij ontstaan ondergaan onder andere [[recombinatiereactie]]s en [[disproportioneringsreactie]]s waarbij radicalen met elkaar reageren.<ref name="Streitweiser"/> ß-splitsingsreacties kunnen eventueel optreden bij lagere koolstofketens[[koolstofketen]]s waarbij [[etheen]] gevormd wordt. Aangezien thermisch kraken via uiterst reactieve radicalen gebeurt, kunnen de reacties nauwelijks gestuurd worden. Door controle van de reactieomstandigheden kan men wel de gemiddelde samenstelling van het reactiemengsel enigszins beïnvloeden.