Surströmming: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
teveel
Regel 1:
'''Surströmming''' (letterlijk: ''zure haring'') is een traditioneel [[Zweden|Zweeds]] gerecht dat uit [[Fermentatie|gefermenteerde]] (gegiste) [[oostzeeharing]] bestaat.
[[Bestand:Silakka.jpg|thumb|400px|<div class=small>Oostzeeharing of stromeling (''strömming''), basis voor de ''surströmming''.</div>]]
 
== Geschiedenis ==
De methode om haring door middel van fermenteren te bewaren zou zijn ontstaan in de 16e eeuw. Door de oorlogen van [[Gustaaf I van Zweden|Gustaaf Wasa]] had Zweden te maken met een zouttekort. Doordat bij het pekelen minder zout kon worden toegevoegd, begon de vis na het inmaken te gisten. Dit gistingsproces kan worden verklaard door het hoge vetgehalte van de haring. Het gebruik om vis te fermenteren moet echter veel ouder zijn. In Noorwegen is deze manier van conserveren voor het eerst vermeld in 1348. De methode werd echter niet toegepast op haring, maar op [[zeeforel]]. Het gegiste eindproduct wordt daar ''rakfisk'' genoemd, centrum voor ''rakfisk'' is het Noorse district [[Valdres]].
Regel 9 ⟶ 10:
 
== Productie ==
[[AfbeeldingBestand:Surstroemming1 30.jpg|thumb|<div class=small>''Surströmming'' uit [[Örnsköldsvik (stad)|Skagshamn]] van het merk ''Röda Ulven'' (de rode wolf).</div>]]
[[AfbeeldingBestand:Surstromming can.jpg|thumb|<div class=small>''Surströmming'' geproduceerd door 'Oskars Surströmming AB' op [[Söråker|Tynderö]].</div>]]
[[AfbeeldingBestand:Can of Surströmming.jpg|thumb||<div class=small>''Surströmming'' uit [[Kallax]].</div>]]
''Surströmming'' wordt in kleine vissersdorpen aan de [[Hoge Kust]] geproduceerd, van [[Hållnäs|Hållnäshalvö]]halvö bij [[Gävle (stad)|Gävle]] in het zuiden tot [[Kalix (plaats)|Kalix]] in het noorden. Centrum van de productie is de kust van het [[Zweedse landschappen|landschap]] [[Ångermanland]], met name rond [[Örnsköldsvik (stad)|Örnsköldsvik]]. De ''Gösta Hanells Fisksalteri AB'' te Skagshamn (ten oosten van Örnsköldsvik) is als producent van het merk ''Röda Ulven'' ('de rode wolf') de opvolger van de ''Ulvö Gamla Salteri'' van Axel en Herman Söderberg. Dat bedrijf produceerde rond 1890 als eerste ingeblikte ''surströmming''. In Ulvöhamn, op een eilandje ten zuidoosten van Örnsköldsvik bevindt zich ''Surströmmings Akademien'' (de 'Surströmming Academie'). Dit is een op 26 augustus 1999 door Ruben Madsen opgericht genootschap om de tradities rond de ''surströmming'' zo veel mogelijk te behouden. Madsen is tevens eigenaar van de ''Ulvö Lilla Salteri''. Dit pekelbedrijf produceert per jaar ruim 5000 blikken ''Erik den Röde'', een ander merk ''surströmming''. Op 4 juni 2005 werd in Skeppsmalen, ten noorden van Örnsköldsvik, het ''Världens Första Surströmmingsmuseum'' geopend, dat een historisch, cultureel en culinair overzicht van de ''surströmming'' wil bieden.
 
De Zweedse pekelbedrijven die ''surströmming'' produceren zijn:
Regel 30 ⟶ 31:
[[Afbeelding:Surströmmingsbord.JPG|thumb|left|<div class=small>Ingrediënten om ''surströmming'' op te kunnen dienen.</div>]]
[[Afbeelding:Surstroemmngsklaemma.png|thumb|<div class=small>Traditionele opdiening van ''surströmming''.</div>]]
De meeste ''surströmming'' wordt verkocht in het gebied waar ze ook wordt geproduceerd, dus langs de oostkust van Noord- en Midden-Zweden. In dat gebied wordt de haring gegeten als ''surströmmingsklämma''. Dit is een soort [[Sandwich (gerecht)|sandwich]] gemaakt van twee met boter besmeerde stukken ''tunnbröd'' (licht gezoet Zweeds [[platbrood]]) met daartussen slechts gefileerde stukjes ''surströmming'' en eventueel schijfjes aardappel. Hiervoor worden nieuwe oogst ''mandelpotatis'', de kleine witte of gele, amandelvormige Zweedse aardappeltjes gebruikt. Die worden (met schil) gekookt en daarna in stukjes gesneden of (met of zonder schil) verwerkt tot ''potatismos'' ([[aardappelpuree]]).
 
In het zuidelijke deel van Zweden wordt de ''surströmming'' ook opgediend met ''tunnbröd'' en stukjes gekookte aardappel of aardappelpuree, maar worden gesneden rauwe (rode) ui, ''gräddfil'' (gefermenteerde melkroom, vergelijkbaar met [[crème fraîche]]), [[bieslook]], [[dille]] of plakjes [[tomaat]] toegevoegd.
 
Bij de ''surströmming'' drinkt men [[aquavit]], bier ([[pils]], [[Lager (bier)|lager]] of [[tafelbier]]), water, koude [[Koemelk|melk]] of ''svagdricka'', een licht alcoholische moutdrank, vergelijkbaar met [[Stout (bier)|stout]]. Puristen zullen echter altijd kiezen voor melk.
Regel 58 ⟶ 59:
{{References}}
== Literatuur ==
* {{sv}} Ringblom, Fredrik, ''Surströmming. En handbok'', Stockholm (Grenadine Bokförlag AB) 2009, {{ISBN |9185329819}} ({{ISBN |9789185329816}}), 69 pp.
* {{sv}} Snell-Lumio, Christina, ''Surströmmingens historia och tradition i Norrbotten'', Hedenäset (Lumio förlag & skrivbyrå) 2005, {{ISBN |9197572101}} ({{ISBN |9789197572101}}), 51 pp.
* {{sv}} Häggström, Sören en Lennart Rosén, ''Surströmming och tunnbröd. Två norrländska läckerheter'', [s.l.] [s.n.], 1976, 20 pp.
* {{en}} Jones, Rushton, ''Rotten Fish, Good Idea. Why Surströmming Is Important to Swedish Culture'', manuscript 2002 (aanwezig in: L. Tom Perry Special Collections, Harold B. Lee Library, [[Brigham Young-universiteit|Brigham Young University]], Provo, Utah 84602), 24 pp.