Christendom: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k leesbaarder |
k Wikipedia:Stemlokaal/Modificatie Amsterdamconstructies, replaced: Afrika → Afrika (hoofdbetekenis) (5), Rooms-katholieke Kerk → Rooms-Katholieke Kerk (8), -katholieke kerk → -Katholieke Kerk, [[oosters-orth met AWB |
||
Regel 7:
Het christendom is een [[Monotheïsme|monotheïstische]] godsdienst: christenen belijden het geloof in één [[God (christendom)|God]]. De christenen geloven dat Jezus de [[zoon van God]] is en de [[messias]] ([[Hebreeuws]]; in het [[Grieks]] ''christos'') die voorspeld en aangekondigd werd in het [[Oude Testament]]. Het christendom is een [[Wereldreligie|wereldgodsdienst]]. De term ''christenen'' voor aanhangers van het christelijk geloof werd voor het eerst gebruikt in [[Antiochië]],<ref>[http://www.biblija.net/biblija.cgi?q=christenen&idq=19&q1=1&qall=0&qids=1&id42=0&pos=0&l=nl&set=10 Handelingen 11:26]</ref> en is gebaseerd op het feit dat het geloof in Jezus Christus centraal staat in het christendom.
In de loop der tijd zijn binnen het christendom een ‘westerse’ en een ‘oosterse’ traditie ontstaan. Tot de westerse traditie behoren het [[Rooms-
== Geloofsinhoud ==
Regel 19:
Jezus zelf zei dat het belangrijkste goddelijke gebod is: ''Heb God lief boven alles en uw naaste (de medemens) als uzelf''. Een belangrijke boodschap in de evangeliën is dan ook het helpen van de medemens, het klaarstaan voor elkaar en het niet veroordelen van anderen om hun opvattingen, gedrag of uiterlijk.
De [[
De protestants-christelijke traditie benadrukt drie kernwaarden: ''[[Sola gratia]]'' (alleen door genade), ''[[Sola fide]]'' (rechtvaardiging door geloof alleen en niet door 'werken der wet') en ''[[Sola scriptura]]'' (alleen het woord van God (de Bijbel)) als gezaghebbend. In de protestantse kerken bestaat geen equivalent van de [[paus]] als teken van eenheid. De rol van kerkelijke ambtsdragers is verkondigend en pastoraal, maar niet sacramenteel. Ook het belang dat gehecht wordt aan en de theologische invulling van de [[sacrament]]en is bij het protestantisme anders dan bij de rooms-katholieke
Op schrift gestelde [[geloofsbelijdenis]]sen speelden altijd een belangrijke rol in het christendom. Er zijn in de loop der eeuwen verschillende varianten van ontstaan. De [[geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel]] wordt vooral in de rooms-katholieke
=== Opvattingen ===
Regel 62:
Het christendom breidde zich steeds verder uit totdat in de 11e eeuw heel Noord- en West-Europa gekerstend waren. Echter, aanvankelijk aan de zuidzijde ([[Spanje]]) en later aan de zuidoostzijde van Europa ([[Balkan (schiereiland)|Balkan]]) rukte de islam steeds verder op ten koste van het christendom ([[1453]] val van [[Constantinopel]]). Die trend is gekeerd, Spanje is in de late middeleeuwen terugveroverd door het christelijke [[Kroon van Castilië|Castilië]] (val van [[Granada (stad)|Granada]], [[1492]]) en op de Balkan zijn de Turken tussen [[1683]] en [[1914]] teruggedreven doordat enerzijds het rooms-katholieke Oostenrijk naar het zuiden oprukte en anderzijds de oosters-orthodoxe Slavische volken op de Balkan hun vrijheid hebben heroverd.
Als gevolg van de [[ontdekkingsreizen]] en de daaropvolgende veroveringen heeft het christendom zich ook over andere werelddelen verspreid, met name over [[Amerika (continent)|Amerika]] en [[Australië (continent)|Australië]], en deels ook over [[Afrika (hoofdbetekenis)|Afrika]].
== Christendom vandaag ==
=== Christendom in de wereld ===
[[Bestand:Christianity percentage by country.png|450px|thumb|Verspreiding van het christendom over de wereld]]
Het christendom telt op wereldniveau 2,4 miljard gelovigen en is daarmee de grootste religie. Deze gelovigen zijn verdeeld in [[Rooms-
Ondanks het feit dat het christendom de grootste godsdienst op aarde is en er veel aan zending wordt gedaan, daalt het percentage christenen ten opzichte van andere religies. Terwijl de [[wereldbevolking]] met ruwweg 1,25% per jaar groeit, groeit het christendom met ongeveer 1,12% per jaar{{Bron?||2011|10|12}}. De langzame groei kan voor een deel worden toegeschreven aan het feit dat de christelijke bevolking voor een gedeelte in rijke naties woont, waar het [[geboortecijfer]] vrij laag is.
Tot het [[Tweede Vaticaans Concilie]] hadden katholieke landen en streken een beduidend hoger geboortecijfer dan protestants-christelijke landen, vanwege het (nog altijd geldende) verbod van het [[Vaticaanstad|Vaticaan]] op kunstmatige [[anticonceptie]]middelen.
Opmerkelijk is dat het aantal aanhangers van de [[evangelisch christendom|evangelische]] [[Lijst van richtingen in het christendom|stroming binnen het christendom]] (pinkster- en charismatische beweging, [[Baptisme|baptisten]], enz.) wel snel stijgt. Hoewel officiële cijfers ontbreken, groeien de evangelische stromingen naar schatting met zo’n 6% per jaar. Hiermee lijkt de evangelische stroming de snelst groeiende christelijke beweging op aarde te zijn. De snelle stijging van het aantal evangelische christenen vindt vooral plaats in [[Afrika (hoofdbetekenis)|Afrika]].
=== Geloofsbeleving ===
Regel 82:
In de katholieke Kerk werden [[Lijst van richtingen in het christendom|christelijke splintergroeperingen]] gevormd die de [[Legitimiteit (politiek)|legitimiteit]] van vele hervormingen niet erkenden. De groei van honderden [[Fundamentalisme|fundamentalistische]] groepen die de volledige Bijbel op een letterlijke manier [[Interpretatie|interpreteren]] werd in gang gezet.
Het [[liberalisme]] leidde ook tot [[secularisme]], met name in de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] en [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Sommige christenen hebben de godsdienstige plichten bijna volledig aan de kant gezet of gaan slechts op een paar bepaalde heilige dagen per jaar naar de kerk. Velen hebben een ambivalent gevoel ten opzichte van hun godsdienstige plichten ontwikkeld. Enerzijds houden zij vast aan hun tradities, waaraan ze hun [[Identiteit (eigenheid)|identiteit]] ontlenen; anderzijds brengt de invloed van de seculiere [[Westerse cultuur|westerse mentaliteit]] en de eisen van het dagelijkse leven hen af van het traditionele christendom. Een huwelijk tussen christenen van verschillende gezindten, of tussen christelijke en niet-christelijke mensen, was eens [[taboe]], maar is thans alledaags geworden.
De traditioneel katholieke landen zoals [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] zijn grotendeels geseculariseerd. In Nederland verwachtte het [[Sociaal en Cultureel Planbureau]] dat in 2010 nog maar een derde van de Nederlandse bevolking kerkelijk zou zijn en dat in 2020 nog maar 25% een kerk zou bezoeken (rapport van 28-09-2000).
Het liberale (vrijzinnige) christendom groeide aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw snel in Europa en Noord-Amerika. In Amerika ontstond als reactie daarop het [[fundamentalisme]]. In Noord-Amerika heeft de [[orthodoxie]] in de 20e eeuw weer de overhand gekregen. In Europa zette echter de secularisatie door en met name sinds de jaren zestig liepen de kerken leeg.
Terwijl het ledental van de traditionele protestante kerken afneemt, winnen de vrijere groeperingen zoals de [[Evangelisch christendom|evangelische en charismatische]] bewegingen wel terrein. Deze tendens is in de westerse wereld zichtbaar, maar ook in [[Afrika (hoofdbetekenis)|Afrika]], [[Azië]] en zelfs in delen van de [[Arabische wereld]].
De Verlichting had veel minder invloed op de [[
Na de val van het [[IJzeren Gordijn]] en de [[Sovjet-Unie]] beleefde het christendom in Oost-Europa een [[Opwekking (christendom)|opwekking]]. Na decennia van communistische onderdrukking zijn er nu veel aanhangers van het christendom. Vele orthodoxe kerkgebouwen en [[klooster (gebouw)|kloosters]] worden gerestaureerd.
Regel 107:
=== De geloofsrichtingen en de grenzen ===
De [[doctrine]]s en de praktijken van het christendom zijn ontstaan als het gevolg van vele discussies. Vele groepen hebben in de loop van de eeuwen hun geloof als hét ware christendom bestempeld. Enkele voorbeelden zijn de [[gnostiek]], [[Marcion van Sinope|de marcionistische beweging]], het [[arianisme]] en het [[Pelagius (monnik)|pelagianisme]] in de eerste eeuwen. Later volgden onder meer de [[Nestorius|nestorianen]] en de [[Jacobus Baradaeus|jakobieten]] en nog later de – in 1054 met het als ''[[Oosters Schisma]]'' bekendstaande [[schisma]] van elkaar gescheiden –
De [[Protestantisme|protestantse hervorming]] leidde tot de ontwikkeling van een groot aantal groeperingen met eigen onderwijs en praktijken verschillend van het katholicisme en van elkaar. Voorbeelden zijn de [[Evangelisch-Lutherse Kerk|Lutherse Kerk]], de [[Genootschap der Vrienden|quakers]] en de [[mennonieten]]. Recenter hebben de [[Adventisme|adventisten]], de [[Jehova's getuigen]] en de [[Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen|mormonen]] gepretendeerd het ware geloof in Jezus als Christus te verkondigen. De laatste twee groepen worden door de meeste christenen echter als [[sekte]]n gezien. Andere groeiden uit tot volwaardige religies (zoals het [[Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen|mormonisme]]). Elk van deze groeperingen betichtte de andere(n) van [[ketterij]]. Af en toe leidde dit tot geweld.
Met name de
In moderne tijden komen sommige opvattingen die in de loop van de [[kerkgeschiedenis]] als ketterij werden veroordeeld weer op de voorgrond. De traditionele kerken blijven belang hechten aan de orthodoxie, gebaseerd op de historische verwijzing naar de [[Doctrine|geloofsleer]]. Met deze "historische verwijzing" wordt de [[Traditie in de Katholieke Kerk|traditie]] bedoeld; deze traditie wil niet alleen de huidige, levende generaties, maar ook nog de vele overleden generaties meewegen in het denken over geloof en orthodoxie. [[Ketterij]] wordt minder repressief benaderd dan in het verleden. Tegelijkertijd worden oude afgewezen leerstellingen genuanceerder bekeken. Tegenwoordig wordt bijvoorbeeld het oude [[monofysitisme]] als aanvaardbaar nominaal-[[miafysitisme]] uitgelegd.
Regel 119:
Christenen zijn zowel slachtoffers als daders van vervolging. Tijdens de [[christenvervolgingen]] in de derde en vierde eeuw na Christus werden christenen die weigerden het overheidsgezag te aanvaarden terechtgesteld. Zij worden beschouwd als [[martelaar (christendom)|martelaren]] omdat zij verkozen te sterven in plaats van afstand te doen van hun geloof. De vervolging van christenen is een fenomeen van alle tijden en komt ook in de [[21e eeuw]] nog steeds voor, onder andere in meer of mindere mate in [[Afghanistan]], [[Volksrepubliek China|China]], [[India]], [[Iran]], [[Irak]], [[Eritrea]], [[Noord-Korea]], [[Saoedi-Arabië]] en [[Pakistan]]. Vaak worden christenen vervolgd door andere religieuze groepen, maar er zijn ook landen waar ze direct door de overheid worden vervolgd.<ref>{{en}}[http://www.amnesty.org/en/region/report-2007 Amnesty International: Afghanistan - Report 2007], {{en}}[http://www.amnesty.org/en/region/china/report-2008 Amnesty International: China - Report 2008],
{{en}}[http://www.thenation.com/doc/20081110/crossette The Nation (29 oktober2008): "India's Persecuted Christians" (door Barbara Crossette)], {{en}}[http://www.amnesty.org/en/region/iran/report-2008 Amnesty International: Iran - Report 2008], {{en}}[http://www.amnesty.org/en/region/eritrea/report-2007 Amnesty International: Eritrea - Report 2007], {{en}}[http://www.amnesty.org/en/region/north-korea/report-2007 Amnesty International: North-Korea - Report 2007], {{nl}}[http://www.nrc.nl/buitenland/article2318008.ece/Christenen_in_Pakistan_rouwen_om_doden_bij_rellen NRC Handelsblad (3 augustus 2009): "Christenen in Pakistan rouwen om doden bij rellen"], {{en}}[http://www.asianews.it/news-en/Christians,-Muslims,-NGOs-mobilise-for-Asia-Bibi,-against-“obscene”-blasphemy-law-19995.html Asianews.it (15 november 2010): "Christians, Muslims, NGOs mobilise for Asia Bibi, against ‘obscene’ blasphemy law"], [http://www.opendoors.nl Open Doors]</ref>
De kerngedachte dat [[Amor intellectualis Dei|God Liefde]] is (zie ook [[Deus Caritas Est]]) en de overtuiging dat geweld niet gebruikt zou kunnen worden met een beroep op de leer van Jezus, heeft niet kunnen voorkomen dat christenen vervolgd, gemarteld en gedood hebben omdat anderen weigerden de christelijke leer te aanvaarden (zie ook [[kerstening]]). Ook conflicten binnen het christendom zelf hebben geleid tot vervolgingen van de ene christelijke groep door een andere. Zo werden protestanten vervolgd door de
De Europese expansie en [[kolonisatie#Kolonisatie door West-Europese staten in de 15e t/m 17e eeuw|kolonisatie]] werden goedgekeurd door het kerkelijk gezag, met name door de [[
== Kritiek op het christendom ==
| |||