Kerkelijke Staat: verschil tussen versies

| Hoofdstad =[[Rome (stad)|Rome]]

| Oppervlakte =41.187 km² <small>([[1859]])</small>

| Munteenheid =[[Italiaanse lire|Lire]]

| Nationale feestdag =

De pausen hadden reeds in de [[4e eeuw]] aanzienlijke grondgebieden rond Rome verworven, het [[Patrimonium Petri]]. Ze wisten dit in de [[5e eeuw]] uit te breiden door in de nadagen van het instortende [[West-Romeinse Rijk]] bescherming tegen invallende [[Barbaar|barbaren]] te bieden. Deze bezittingen maakten de bisschop van Rome in de [[6e eeuw]] tot een van de grootste grondbezitters in Italië. Door de hervormingen van [[paus Gregorius I]] en het overstappen op een centraal bestuur kreeg dit gebied sterker het karakter van een eenheidsstaat, waarop de pausen met een beroep op een door [[Constantijn de Grote]] uitgevaardigde oorkonde, de later als vervalsing ontmaskerde [[Donatio Constantini]], aanspraak maakten. Na de definitieve val van het Romeinse Rijk in West-Europa waren de [[Ostrogoten]] de baas in Italië en na hen de [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnen]]. De Byzantijnen werden op hun beurt grotendeels teruggedrongen door de [[Longobarden]].

 

 

 

In de [[11e eeuw]] kwam door een alliantie met de [[Vikingen|Noormannen]] ook het [[hertogdom Benevento]] in pauselijk bezit. In de 13e eeuw annexeerden de pausen het [[hertogdom Spoleto]].

 

De Staat wist gedurende de [[middeleeuwen]] zijn soevereiniteit te bewaren. Deze stelde in de praktijk echter vaak niet veel voor, met name in de periode dat de pausen tijdens de zogenaamde [[Babylonische ballingschap der pausen]] (1309-1376) in [[Avignon]] resideerden. Gedurende de [[renaissance]] trachtten de pausen hun gezag weer te versterken en in de [[15e eeuw]] werden gebieden rondom [[Parma (stad)|Parma]], [[Modena (stad)|Modena]], [[Bologna (stad)|Bologna]], [[Ferrara (stad)|Ferrara]], [[Romagna]] en [[Perugia (stad)|Perugia]] aan de Kerkelijke Staat toegevoegd, die onder [[paus Julius II]] zijn grootste omvang bereikte door zijn [[Oorlog van de Liga van Kamerijk]]. De betekenis van de Kerkelijke Staat nam na de [[16e eeuw]] weer af, zodat de staat in de internationale politiek geen belangrijke rol meer speelde.

 

 

=== [[Napoleontische tijd]] ===

 

In november 1798 vielen [[Koninkrijk Napels|Napolitaanse]] troepen Rome binnen, maar de Franse generaal [[Jean-Étienne Championnet]] wist ze te verdrijven en achtervolgde ze tot hij Napels bezette, waarop koning [[Ferdinand I der Beide Siciliën|Ferdinand IV]] moest vluchten naar Sicilië. Met steun van revolutionaire Napolitanen werd de [[Parthenopeïsche Republiek]] uitgeroepen op 22 januari 1799. Hierna begon het tij echter tegen de Fransen te keren doordat in de maanden erna in heel Italië anti-Franse, monarchistische, katholieke volksopstanden uitbraken, al dan niet aangewakkerd door de clerus en versterkt door buitenlandse monarchale troepen (vooral Oostenrijkers en Russen). Kardinaal [[Fabrizio Ruffo di Calabria]] lanceerde het [[sanfedismo|Leger van het Heilig Geloof]] en 'bevrijdde' Napels op 20 juni 1799 van de Fransen (generaal [[Étienne Jacques Joseph Macdonald|Macdonald]], die Championnet had vervangen, had de stad enige dagen eerder verlaten om in Noord-Italië de Oostenrijks-Russische invasie tegen te gaan) en restaureerde het Koninkrijk Napels. Ferdinand IV liet 120 republikeinse leiders executeren. Vervolgens rukten de Napolitanen opnieuw op naar Rome en brachten de Romeinse Republiek, samen met de Oostenrijkers die de rest van haar grondgebied bezetten vanuit het noorden,<ref>{{aut|David Nicholls}}, ''[https://books.google.nl/books?id=PmCdv91zPS0C&pg=PA194 Napoleon: A Biographical Companion]'' (1999) 194. ABC-CLIO.</ref> in september 1799 definitief ten val nadat het Franse leger zich ook daar had teruggetrokken.<ref>{{aut|Alexander Grab}}, ''[https://books.google.nl/books?id=CPcnBQAAQBAJ&pg=PT108 Napoleon and the Transformation of Europe]'' (2003) 108–109. Palgrave Macmillan.</ref>

De in deze periode geïntroduceerde liberale denkbeelden speelden ook na de restauratie van de Kerkelijke Staat door het [[Congres van Wenen]] ([[1815]]) een rol. In [[1830]]/[[1831]] vonden revoluties plaats tegen het reactionaire kerkelijke regime. Na een nieuwe revolutie in [[1848]] ontvluchtte [[paus Pius IX]] tijdelijk de stad, waarna in 1849 een nieuwe liberale [[Romeinse Republiek (1849)|Romeinse Republiek]] werd gesticht, die echter nog datzelfde jaar met hulp van [[Frankrijk]], [[Keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]] en de [[Koninkrijk der Beide Siciliën|Beide Siciliën]] werd heroverd.

 

De Kerkelijke Staat vormde voor het [[Risorgimento]] - de Italiaanse eenheidsbeweging op liberale en patriottische grondslag - een obstakel, omdat hij Italië in tweeën verdeelde en buitenlandse mogendheden hem beschermden. Na de Oostenrijkse nederlaag in [[1859]] stemden de pauselijke gebieden Emilia, Umbrië en Marche voor toetreding tot het koninkrijk Italië. De paus restte nu nog slechts [[Lazio]], het oude Patrimonium Petri.

 

 

Dit dispuut werd pas tijdens het bewind van [[Benito Mussolini]] opgelost krachtens de [[Verdrag van Lateranen|Verdragen van Lateranen]] in [[1929]] door erkenning van de soevereiniteit van [[Staat Vaticaanstad]]. Sindsdien zijn de betrekkingen tussen Vaticaanstad en de Italiaanse staat redelijk goed te noemen.

 

{{Commonscat|Papal States|Kerkelijke Staat}}

{{Appendix}}

[[Categorie:Kerkelijke Staat| ]]

[[Categorie:Historisch land in Italië]]