Sint-Servaasbasiliek (Maastricht): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wikipedia:Stemlokaal/Modificatie Amsterdamconstructies, replaced: Rotterdam → Rotterdam (hoofdbetekenis) (2), Rooms-katholieke Kerk → Rooms-Katholieke Kerk met AWB |
|||
Regel 17:
| zitplaatsen =
}}
De '''Sint-Servaasbasiliek''' ([[Limburgs]]: ''Sintervaosbasiliek'', of kortweg ''Sintervaos'') is een [[kerkgebouw]] in het historische centrum van [[Maastricht]], gelegen tussen drie pleinen: het [[Vrijthof (Maastricht)|Vrijthof]], het [[Keizer Karelplein (Maastricht)|Keizer Karelplein]] en het [[Henric van Veldekeplein]]. De kerk is, naar men aanneemt, gebouwd op het graf van [[Sint-Servaas]] en wordt beschouwd als de oudste nog bestaande kerk van Nederland. De grote, [[driebeukig]]e [[Kruiskerk|kruisbasiliek]] is grotendeels in [[romaanse architectuur|romaanse stijl]] gebouwd met gebruikmaking van [[kolenzandsteen]] en [[Limburgse mergel|mergel]]. Het kerkgebouw fungeert als [[parochiekerk]] van de [[Rooms-
== Geschiedenis ==
Regel 211:
Het [[Schip (bouwkunst)|schip]] van de Sint-Servaaskerk dateert nog grotendeels uit de 1e helft van de 11e eeuw. Het middenschip wordt van de zijbeuken gescheiden door [[rondboog|rondbogen]] op zware, vierkante [[Zuil (bouwkunde)|pijler]]s met [[Impost (architectuur)|imposten]]. Het schip van de kerk is overkluisd met [[netgewelf|netgewelven]] uit het midden van de 15e eeuw. Ter ondersteuning van het gewelf werden aan de buitenzijde [[luchtboog|luchtbogen]] aangebracht en voorzag men in het interieur de oude pijlers van [[halfzuil]]tjes en [[schalk]]enbundels met gebeeldhouwde kapitelen. De muren van het schip werden in deze periode iets verhoogd en de romaanse ramen (nog herkenbaar) werden vervangen door gotische. De gewelfschilderingen werden bij de laatste restauratie hersteld op basis van restanten van de originele 15e-eeuwse beschildering.
Het [[Marianum (beeld)|Marianum]] in het schip is 16e-eeuws. De grote 17e-eeuwse koperen [[kroonluchter]] in het westelijk deel van het schip is oorspronkelijk afkomstig uit de [[Grote of Sint-Laurenskerk (Rotterdam)|Grote of Sint-Laurenskerk]] in [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]]. De 750 kg wegende luchter werd in 1864 geschonken door [[Petrus Regout]], evenals twee kleinere luchters in de transeptarmen.
In de middenbeuk (''"in medio ecclesiae"'') zijn drie bisschoppen en minstens vijf proosten begraven. Het graf van Servaas (bisschop, †384), toegankelijk vanuit de crypte, ligt het dichtst bij het hoofdaltaar. Daarna volgen in westelijke richting: [[Jan van Eynatten]] (proost, †1530<ref group="noten">Wellicht klopt de sterfdatum op de gedenksteen niet. Van Eynatten was proost tot 1506.</ref>), [[Monulfus van Maastricht|Monulfus]] en [[Gondulfus van Maastricht|Gondulfus]] (bisschoppen van Maastricht, 6e eeuw), [[Engelbert van Heemstede]]<ref group="noten">Wellicht is dit een verzamelgraf. De kolossale grafsteen van Van Heemstede is wellicht een epitaaf dat van elders afkomstig is. Het grafmonument is zwaar beschadigd en ontdaan van alle bronzen letters en versieringen.</ref> (proost, †1539), [[Geldulfus]] (proost, 11e eeuw), Jan Adolf van Brederode van Bolswart (proost, †1703) en [[Humbertus (Maastricht)|Humbertus]] (proost, †1086).<ref>Titus Panhuysen, 'In medio ecclesia'. In: ''De Sint Servaas'' (restauratie-informatie bulletin) #57/58, juni/augustus 1991, pp. 453-458</ref> Op het graf van Van Heemstede na, zijn alle graven gedekt met eenvoudige, moderne gedenktegels. Dat van proost Humbertus is gedekt met een koperen plaat, die kan worden opgetild om een blik in het graf te werpen.
Regel 279:
Nadat het stadsbestuur van Maastricht op de stadhuistoren een carillon van de gebroeders [[Hemony]] had laten installeren, drong bij het kapittel waarschijnlijk het besef door dat de beiaard van Van Trier niet echt welluidend klonk. De kapittelheren onderhandelden met de [[Antwerpen (stad)|Antwerpse]] klokkengieter Melchior de Haze, een leerling van Hemony, over een nieuwe beiaard, maar deze onderhandelingen liepen op niets uit.
Pas in 1767 kreeg de klokkengieter Andreas Jozef van den Gheijn uit [[Leuven (hoofdbetekenis)|Leuven]] opdracht om een nieuwe beiaard te gieten van veertig klokken. De beiaard werd in 1770 geleverd. Ze kreeg na 1890 een plaats in de neogotische middentoren van [[Pierre Cuypers]]. In de 19e eeuw ontkwam de beiaard niet aan verval, het stokkenklavier moest plaats maken voor een pianoklavier ontworpen door de Maastrichtse pianobouwer Frederik Smulders. In 1935 keerde het stokkenklavier weer terug en werd de beiaard gerestaureerd. Bij de brand in de middentoren op 9 september 1955 ging het historische Servaascarillon grotendeels verloren. De meeste klokken doorstonden de brand weliswaar, maar konden toch niet terugkeren in de nieuwe beiaard. Elf van deze klokken zijn later ingepast in het carillon van het [[Stadhuis van Maastricht]]; enkele andere in het carillon van [[Schoonhoven]].
In 1975 werd bij de klokkengieterij Eijsbouts een nieuw carillon gegoten dat in een van de [[koortoren]]s aan de Vrijthofzijde werd opgehangen. In 1983, tijdens de omvangrijke restauratie van de kerk, werd dit carillon naar de noordelijke toren van de westbouw verplaatst en aangevuld tot het omvangrijke instrument van 59 klokken dat er nu hangt.
| |||