|
}}
'''UniversalUniversele Transverse Mercator''' ('''UTM''') is een samenstelling van een groot aantal [[transversale Mercatorprojectie]]s en een tweetal [[Stereografische azimutale projectie|stereografische projecties]]. UTM is bovendien de naam van een coördinatensysteem voor plaatsbepaling dat op die projectie gebaseerd is. De basis van het UTM-Systeem werd ca. 1942/43 door de [[Wehrmacht]] ontwikkeld, waarschijnlijk binnen de ''Abteilung für Luftbildwesen''. In 2014 vielenwerde in het [[Bundesarchiv-Militärarchiv]] plattengrondenplattegronden van 1944 op,ontdekt die op basis van de UTM-projectie gevaardigdvervaardigd waren en dehet opschrift ''UTMREF'' dragendroegen.<ref>[[Manfred Buchroithner|BUCHROITHNER, Manfred F.]]; René PFAHLBUSCH, René. ''Geodetic grids in authoritative maps–new findings about the origin of the UTM Grid. Cartography and Geographic Information Science'', 2016, S. 7</ref> Vanaf 1947 gebruikdegebruikte het [[Amerikaanse leger]] deze standardstandaard.<ref>BUCHROITHNER, Manfred F.; PFAHLBUSCH, René PFAHLBUSCH. ''Geodetic grids in authoritative maps–new findings about the origin of the UTM Grid. Cartography and Geographic Information Science'', 2016, S. 11</ref>
==Verdeling in stroken==
De UniversalUniversele Transverse Mercator-projectie is een universele (dat wil zeggen de hele wereldbol betreffende) afspraak over de keuze van transversale mercatorprojecties voor 60 stroken van west naar oost die elk 6 lengtegraden breed zijn. Doordat deze stroken smal zijn, is de vertekening gering, minder dan 0,1%, en kunnen ze met slechts geringe vervorming op een plat vlak worden afgebeeld. Het is mogelijk een UTM-wereldkaart, zoals rechtsboven is afgebeeld, op plat papier af te drukken, uit te knippen en op een globe te plakken.
De stroken worden zones genoemd en hebben ieder een identificatienummer. De strook 1 beschrijft de breedteslengtes tussen 180°WWL en 174°WWL, strook 2 tussen 174°WWL en 168°WWL enzovoort.
Elk van de zones wordt van zuid naar noord ingedeeld in 20 banden, die elk 8° bestrijken (behalve band X die 12° bestrijkt). Zij worden van zuid naar noord aangeduid met de letters C tot en met X (I en O worden overgeslagen). De zuidelijkste band is band C, van 80°S tot 72°S. De noordelijkste band is band X van 72°N tot 84°N.
Een band kan dus worden aangeduid met een nummer (1-60) en een letter. [[Nederland]] en [[België]] liggen grotendeels in band 31U en gedeeltelijk in 32U, dusDe metscheidslijn detussen centrale31 lijnenen 3°E32 enligt bij 96°EOL, waardat Nederlandis tussenongeveer ligt.de (Vergelijkmeridiaan [[Rijksdriehoekscoördinaten]],van dieApeldoorn eenen centraalMalmedy. ''punt'' in Amersfoort hebben.)
In de poolgebieden wordt het systeem onpraktisch doordat de zones te smal worden. Hier wordt dan ook een ander systeem gebruikt, de UPS ([[Universele Polaire Stereografische coördinaten]]), met de letters A, B, Y en Z.
=== Afwijkingen ===
Zoals gezegd omvatis de breedte van band X niet 8° maar 12°. Verder zijn de grenzen van de zones in Scandinavië een beetje afwijkend, om te voorkomen dat [[Spitsbergen (archipel)|Spitsbergen]] en het zuidwesten van [[Noorwegen]] in te veel verschillende zones komen te liggen. Een dergelijke afwijking is mogelijk doordat de zones op die hoge breedte heel smal zijn. Zie de afbeelding van Europa hieronder.
== Plaatsbepaling ==
De UTM-projectie wordt gebruikt om een plaats op aarde aan te duiden door middel van namen van kaartbladen.
Over elke zone wordt een rechthoekig [[rooster (geometrie)|rooster]] gelegd. Een zone is bij de [[evenaar]] minder dan 700 km breed. De centrale [[meridiaan (geografie)|meridiaan]] van een zone heeft een oostwaarde van 500 km, dus de oostwaarde loopt op de evenaar ongeveer van 150 tot 850 km. De evenaar heeft een noordwaarde van 10 000 km. Hiermee wordt voorkomen dat een waarde negatief wordt.<br />
Elke positie op aarde kan worden aangeduid met een nummer gevolgd door een letter, gevolgd door [[oostwaarde en noordwaarde]]. Het paleis op de Dam bevindt zich bijvoorbeeld op zone 31, band U, oostwaarde 628.830 m, noordwaarde 5.804.225 m, kortweg 31U 628830 5804225. De positie wordt dus in meters nauwkeurig opgegeven. De letter U kan eventueel worden weggelaten, als men de noordwaarde met 10.000.000 vergroot. We zien hieruit dat het paleis zich 128,83 km ten oosten van de meridiaan van 3° bevindt (deze meridiaan bevindt zich immers op 500 km) en 5.804,225 km ten noorden van de evenaar.
'''UTM-notatie'''<br />
Om een UTM -notatie te kunnen vertalen naar een andere notatie zoals het Nederlandse RD-grid, moet hetde invoer wel volledig zijn. Ook wanneer het wordt ingevoerd in een GPS handheld is dit noodzakelijk. Een volledige notatie is nl. nauwkeurig tot op de meter. In veel, vaak bij militaire, gevallen wordt volstaan met een notatie op 10 meter en zelfs op 100 meter nauwkeurig.
{|
|}
NetEvenmin als lengte- en breedtegraden leggen UTM-coördinaten niet eenduidig een punt op aarde vast. Voor eenduidige aanduiding dient namelijk ook de [[geodesie|geodetische]] datumdefinitie vermeld te worden. UTM wordt echter vrijwel altijd toegepast op [[WGS84]]. Daarom laat men de vermelding van WGS84 vaak achterwege. De meeste geodetische datums verschillen overigens enkele honderden meters of minder. Voor [[cartografie|cartografische]] doeleinden kan dit dus soms verwaarloosd worden, voor [[landmeetkunde|landmeetkundige]] en [[geodesie|geodetische]] toepassingen niet. <br />▼Om alsnog een grove notatie te kunnen gebruiken, moet het worden aangevuld. Wanneer het op 10 meter nauwkeurig is, voeg dan bij elke groep cijfers één "0" toe. Het wordt er niet nauwkeuriger op maar maakt het wel mogelijk om het in een website of een andere tool om te kunnen rekenen. Let goed op waar wel en waar geen spatie geplaatst moet worden!<br />
==MGRS==
{|
Militairy Grid Reference System is een iets afwijkende notatie om het leesbaarder te maken. <br />▼|-
In de UTM -notatie worden de 100 -km -cijfers vervangen voor letters. <br />▼|31U 67213 570741|| ''wordt dan'' ||31U 67212'''0''' 570741'''0'''
Op de Wikipedia pagina [[Military_grid_reference_system|Military Grid Reference System]] vindt u meer informatie hierover. <br />▼|-
|31U 6721 57074|| ''wordt dan'' ||31U 6721'''00''' 57074'''00'''
|}
<br />
▲Net als lengte- en breedtegraden leggen UTM-coördinaten niet eenduidig een punt op aarde vast. Voor eenduidige aanduiding dient namelijk ook de [[geodesie|geodetische]] datumdefinitie vermeld te worden. UTM wordt echter vrijwel altijd toegepast op [[WGS84]]. Daarom laat men de vermelding van WGS84 vaak achterwege. De meeste geodetische datums verschillen overigens enkele honderden meters of minder. Voor [[cartografie|cartografische]] doeleinden kan dit dus soms verwaarloosd worden, voor [[landmeetkunde|landmeetkundige]] en [[geodesie|geodetische]] toepassingen niet.<br />
<br />
'''MGRS'''<br />
▲Militairy Grid Reference System is een iets afwijkende notatie om het leesbaarder te maken.<br />
▲In de UTM notatie worden de 100 km cijfers vervangen voor letters.<br />
▲Op de Wikipedia pagina [[Military_grid_reference_system|Military Grid Reference System]] vindt u meer informatie hierover.<br />
31U '''6'''72131 '''57'''07418 wordt dan 31U '''FT''' 72131 07418.<br /> ▼
▲31U '''6'''72131 '''57'''07418 wordt dan 31U '''FT''' 72131 07418. <br />
Ook hier geldt weer dat met het aanvullen van nullen de notatie "volledig" gemaakt kan worden.
<br />
==Bronnen==
| 