Judea: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door Kronkelwilg (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Metzujan |
|||
Regel 2:
== Tempelstaatje Juda ==
[[Bestand:Judea Judas Makk.PNG|thumb|150px|Het tempelstaatje Juda]]
Aan het [[koninkrijk Juda]] was in [[586 v.Chr.]] een einde gekomen door toedoen van de [[
Bij zijn veroveringen in het gebied voegde [[Alexander de Grote]] ook het tempelstaatje Juda toe aan het door hem gestichte [[hellenisme|hellenistische]] rijk ([[333 v.Chr.|333]] of [[332 v.Chr.]]). Juda bleef dan ook een vazalstaatje, onderworpen aan een politieke grootmacht, met de eigen hogepriester als gouverneur. Na Alexanders dood werd Juda een tempelstaatje binnen het rijk van de [[Ptolemaeën]]. Voor de
In [[198 v.Chr.]] veroverden de [[Seleuciden]] Juda op de Ptolemaeën. Al spoedig ontstonden er echter spanningen tussen
Gedurende heel de periode van overheersing door de Perzen tot aan die van de Seleuciden bleef de omvang van het tempelstaatje Juda gelijk, namelijk ongeveer de omvang van het oude koninkrijk Juda.
Regel 13:
== Makkabeese opstand en Hasmoneese staat ==
{{Zie hoofdartikel|Hasmoneeën}}
De spanningen met de Seleucidische overheersers bereikten een hoogtepunt tijdens het bewind van [[Antiochus IV Epiphanes]]. Dit leidde in [[167 v.Chr.]] tot het uitbreken van de [[Hasmoneeën|Makkabeese opstand]], geleid door achtereenvolgens [[Mattatias]], [[Judas Makkabeüs]] en [[Jonathan Makkabeüs]]. Mede dankzij een verzwakking van het Seleucidische rijk, waar telkens opnieuw verschillende troonpretendenten elkaar bestreden, slaagde de opstand. In [[141 v.Chr.]] werd Judea een onafhankelijk Joods koninkrijk, bestuurd door de dynastie van de Hasmoneeën. De opeenvolgende Hasmoneese koningen breidden het Joodse land steeds verder uit, maar het gebied van Juda bleef er de kern van vormen.
Heersers uit deze periode zijn:
Regel 28:
=== Judea als vazalstaat (63 v.Chr. - 6 n.Chr.) ===
In [[63 v.Chr.]] lijfde [[Pompeius]] het gebied in bij het [[Romeinse Rijk]]. De Romeinen noemden het gebied voor het eerst ''Judea''. De gebieden die door de verschillende [[Hasmoneeën|Hasmoneese]] koningen aan
[[Bestand:Palestina na Herodes.PNG|thumb|Het Joodse land na Herodes de Grote, dus na 4 v.Chr.{{Legenda|lime|Judea (incl. Idumea en Samaria)}}]]
Tijdens de regering van [[Hyrcanus II]] nam de invloed van de [[Idumea|Idumeese]] gouverneur [[Antipater (Idumea)|Antipater]] en zijn zonen [[Herodes I|Herodes]] en [[Phasaël (persoon)|Phasaël]] steeds verder toe. Dit leidde er uiteindelijk toe dat toen [[Antigonus (Hasmoneeën)|Antigonus]] in [[40 v.Chr.]] met hulp van de [[Parthen]] Judea wilde bevrijden van Romeinse heerschappij en daarbij Hyrcanus II gevangenzette en verminkte, Herodes toestemming kreeg van de Romeinse Senaat Judea opnieuw onder Romeins gezag te brengen. Als dank kreeg Herodes in [[37 v.Chr.]] de koningstitel. Mede dankzij keizer Augustus, die het erg apprecieerde dat Herodes de Grote zijn kant koos in de burgeroorlog tegen [[Marcus Antonius]], werd
=== Judea wordt een ''provincia'' ===
Na de dood van Herodes de Grote ([[4 v.Chr.]]) werd
Het gebied waarover Archelaüs geheerst had, werd in 6 na Chr. aangewezen als de [[Romeinse provincie]] ''Judea'' (waartoe dus ook [[Idumea]] en [[Samaria (regio)|Samaria]] gerekend werden). De provincie kwam onder keizerlijk toezicht te staan. De keizer oefende dit toezicht echter uit via de gouverneur van [[Syria|Syrië]], waardoor de ''praefecti'' (en in later tijd ''procuratores'') in de praktijk aan hem verantwoording moesten afleggen. De ''praefecti'' over Judea behoorden tot de stand van de ''[[equites]]''.<ref>Zie {{aut|E.M. Smallwood}}, ''The Jews Under Roman Rule. From Pompey to Diocletian'', Brill, 2001, 145-146.</ref>
==== Residentie ====
De gouverneurs (aanvankelijk ''[[praefectus|praefecti]]'', later ''[[procurator]]es'') hadden hun residentie in [[Caesarea (Maritima)|Caesarea]]. Het [[Paleis van Herodes (Caesarea)|paleis van Herodes in Caesarea]] (gebouwd door [[Herodes I|Herodes de Grote]]) deed dienst als ''[[praetorium]]''. Tijdens
==== Militair ====
In Judea stonden slechts zes of zeven [[cohort]]es [[auxilia]]e (elk van zo'n 500 man) ter beschikking aan de gouverneur. Vijf infanterie-eenheden en één ruitereenheid waren permanent in Judea gelegerd, voornamelijk in het centraal gelegen, niet-Joodse [[Samaria (stad)|Sebaste]] in [[Samaria (regio)|Samaria]], en in [[Caesarea Maritima|Caesarea]]. De relatief kleine Romeinse troepenmacht in Judea leidde ertoe dat de gouverneur nogal eens een beroep moest doen op de gouverneur van [[Syria]], die over 4 [[legioen]]en beschikte.<ref>{{aut|E.M. Smallwood}}, ''The Jews Under Roman Rule. From Pompey to Diocletian'', Brill, 2001, 146-147.</ref>
=== Periode van 6 tot 41 na Chr. ===
Regel 74:
=== Periode van 66 tot 70 na Chr. ===
{{Zie hoofdartikel|Joodse oorlog}}
Al langere tijd groeiden er spanningen in Judea, maar deze kwamen in [[66]] tot een hoogtepunt. Judea kwam in opstand tegen Rome. [[Vespasianus]] en diens zoon [[Titus (keizer)|Titus]] wisten na een lange en bloedige strijd met hulp van vier [[legioen]]en de opstand uiteindelijk neer te slaan. Grote delen van [[Jeruzalem]] werden verwoest. De [[
=== Periode van 70 tot 135 na Chr. ===
Na de Joodse oorlog werd Judea bestuurd door een ''[[legatus Augusti pro praetore]]'', die tevens het [[Legio X Fretensis]] aanvoerde, dat nu permanent bij Jeruzalem gelegerd werd. De residentie van de ''legates'' bleef echter nog steeds [[Caesarea (Maritima)|Caesarea]]. Gouverneurs over Judea uit deze periode zijn:
* [[Sextus Vettulenus Cerialis]] 70-71
* [[Sextus Lucilius Bassus]] 71-73/74
Regel 88:
* [[Tiberianus (politicus)|Tiberianus]] ca. 114
De [[Kitosoorlog]] van [[116]]-[[117]] speelde vooral in de
* [[Lusius Quietus]] 117
* [[Lucius Cossonius Gallus]] 120
|