Speeksel: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
k Invulling parameters sjabloon |
||
Regel 1:
[[Bestand:The taking of a saliva sample.jpg|thumb
'''Speeksel''' (Latijn: ''phlegma''; in oude uitdrukkingen: fluim) is een vloeistof die in de [[Mond (orgaan)|mond]] aangemaakt wordt door de [[speekselklier]]en. De vloeistof bestaat uit [[water]], [[elektrolyt]]en, slijm (mucines), verschillende [[enzym]]en, [[proteïne|eiwitten]] en [[antistof]]fen.
Speeksel kan twee verschillende structuren hebben.
# Waterig speeksel (sereus), ontstaat wanneer licht en verteerbaar voedsel, zoals beschuit, wordt gegeten. Het bestaat hoofdzakelijk uit [[Kalium|K<sup>+</sup>]] (kalium), [[Natrium|Na<sup>+</sup>]] (Natrium), [[waterstofcarbonaat|HCO<sub>3</sub><sup>–</sup>]] (waterstofcarbonaat) en het enzym [[α-amylase]].
# Bij taai en moeilijk te verteren voedsel, als vlees, kan het speeksel slijmerig worden (muceus).
Speeksel heeft een [[pH]] van 5,5 tot 7,5 (een pH van 7 is neutraal).
Regel 12:
De hoofdfunctie van speeksel kan worden omschreven als bescherming van mondweefsels. Daarin kunnen de volgende subfuncties worden aangewezen:
* [[Buffer (scheikunde)|bufferende]] werking
* mechanische reiniging: door het spoelen en verdunnen met speeksel hebben de orale [[micro-organisme]]n
* bescherming tegen slijtage: vormt een laag tussen de tanden, waardoor er minder wrijving is
* de- en remineralisatie: aanwezigheid van [[calcium]] en [[fosfaat]] vormt een belangrijke bescherming tegen ontkalking van het [[tandglazuur]] in zuur milieu (demineralisatie), terwijl deze ionen remineralisatie van licht geëtst tandoppervlak mogelijk maken
Regel 21:
Het speeksel heeft een smerende werking, zowel bij het [[kauwen]] als bij het [[spraak|spreken]]. Verder heeft het een bufferende werking waardoor de [[tand]]en tegen inwerkende zuren beschermd worden. Het wordt geproduceerd door vele kleine kliertjes in de mond enerzijds en anderzijds vooral door de drie dubbele (rechtse en linkse) [[speekselklier]]en namelijk de [[oorspeekselklier]]en (''glandulae parotides''), de [[ondertongspeekselklier]]en (''glandulae sublinguales''), en de [[onderkaakspeekselklier]]en (''glandulae submandibulares''). Deze speekselklieren zijn buiten de mond gelegen en geven het speeksel via een afvoerbuis af aan de mond. Zodra het speeksel in de maag komt, stopt de [[zetmeel]]afbraak. De [[maag]] heeft een pH van 1. In de maag is de pH te laag om het zetmeelverterend enzym [[amylase]] te laten functioneren.
Speeksel van sommige zoogdieren, ook de mens, bevat een eiwit, [[histatine]], dat de genezing van wondjes in de mond bevordert.<ref>NRC, 27 november 2010, bijlage Wetenschap, pagina 5</ref> Spuug zou ook een geneeskrachtige werking hebben waarmee allerlei soorten aandoeningen kunnen worden genezen, zoals snijwonden, zweren en moedervlekken.<ref name="Lorie" /> Speeksel bevat ook andere stoffen waardoor het likken van wonden voor mensen echter niet wordt aangeraden.{{
De normale gemiddelde dagelijkse speekselproductie bedraagt 500 à 600 ml.<ref>E.C.I. Veerman & A. Vissink. "Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid."</ref>
Regel 36:
{{Appendix}}
{{Woordenboek}}
| |||