Syllepsis: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Verplaatsing van 8 interwikilinks die op Wikidata beschikbaar zijn op d:q1269323 |
k Fix interwiki conflict, we zijn overgeschakeld op Wikidata |
||
Regel 1:
Een '''syllepsis''' (of '''sylleps''', [[Grieks]] σύλληψις voor ''het samenvatten''; ook '''synesis''', Grieks σύνεσις voor ''het combineren'') is een zinsconstructie waarin een woord wordt betrokken op een ander woord in de zin, waar het echter strikt logisch of strikt grammaticaal niet bij zou kunnen passen.
==Voorbeelden==
Regel 14:
::''Lars was een van degenen die afstand van dit onzalige denkbeeld <u>nam</u>.''
Hier is ''nam'' in strijd met de grammaticale regels. De bijzin (''die . . . nam'') hoort immers bij ''degenen'', en moet dus ''namen'' zijn. Blijkbaar wordt de bijzin beschouwd als nadere toelichting bij ''Lars''.<br />In dit geval kan de taalgebruiker voor zichzelf nagaan dat het enkelvoud onlogisch is. Dit blijkt uit een herschikking binnen de zin:
::''Van degenen die afstand van dit onzalige denkbeeld namen, was Lars er een.''
Regel 23:
Syllepsis treedt ook op als een woord tegelijkertijd verschillende functies moet vervullen, zoals in:
::''Ik kan de sleutel niet vinden. Monique of haar zusjes <u>hebben</u> hem blijkbaar weer eens verstopt.''
De meervoudsvorm ''hebben'' van het werkwoord pas hier bij het meervoudige ''zusjes'', maar moet ook dienst doen als [[persoonsvorm]] bij ''Monique''; dat woord is echter enkelvoud. Ook deze vorm van syllepsis wordt door sommige taalgebruikers wel, door andere niet goedgekeurd.<br />(Indien in de voorbeeldzin niet ''of'' had gestaan, maar ''en'', dan was er van syllepsis geen sprake geweest: in dat geval was ''Monique en haar zusjes'' als geheel het, meervoudige, [[onderwerp (zinsdeel)|onderwerp]] van ''hebben''.)
==Syllepsis en ellips==
Regel 33:
::''Monique of haar zusj'''e''' <u>heeft</u> de sleutel weer eens verstopt'' is een ellips
In het eerste geval gaat het om een woord, ''hebben'', dat zijn twee functies eigenlijk niet aankan: het kan wel bij ''zusjes'', maar niet bij ''Monique'' horen. In het tweede geval lijdt ''heeft'' niet onder zo'n overbelasting, want het past bij ''zusje'', maar ook bij ''Monique''.
We spreken van "ellips" als er iets is weggelaten, en dat is in die tweede zin inderdaad zo. Juist doordat ''heeft'' tweemaal dezelfde taak vervult, kan een heel stuk zin worden weggelaten, en hoeft dat niet herhaald te worden, zoals in het "volledige":
::''Monique heeft de sleutel weer eens verstopt of haar zusje heeft de sleutel weer eens verstopt.''
[[Categorie:Grammatica]]
| |||