Wikipedia

Tonaliteit: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Nlkalwien (overleg | bijdragen)
50.714 bewerkingen
kGeen bewerkingssamenvatting
Madyno (overleg | bijdragen)
34.753 bewerkingen
Regel 6:
 
== Tonaliteit en toongeslacht ==
De 'staalkaart' van de tonaliteit is in beginsel het [[toongeslacht]], dat aangeeft welke soort intervallen gebruikt worden. Het diatonische toongeslacht gebruikt enkel hele en halve diatonische tonen[[toonafstand]]en, het chromatische toongeslacht gebruikt chromatische halve tonen en de overmatige secunde, het enharmonische toongeslacht gebruikt kwarttonen. <br />
Binnen een toongeslacht worden allerlei [[toonsoort]]en mogelijk. Bijvoorbeeld: in het diatonische toongeslacht zijn er verschillende specifieke opeenvolgingen mogelijk van de hele en halve tonen. We starten de toonsoort vanuit een grondtoon en daarop kunnen verschillende verhoudingen van de tonen ten opzichte van elkaar en de grondtoon worden opgebouwd. Bijvoorbeeld: als de toonsoort majeur is, krijgen we twee gelijke tetrachorden, waarvan elk tetrachord bestaat een twee hele en een halve toon. Zie hieronder verschillende toonsoorten zonder voortekening, die elk beginnen met een andere grondtoon en waar je de verhoudingen tussen de verschillende tonen onderling en t.o.v. de grondtoon zelf kan uittellen. Al deze onderstaande toonsoorten stammen af van het diatonische toongeslacht.▼
Elke toonsoort kan men op verschillende grondtonen bouwen, en zo bekomt men de verschillende [[toonaard]]en.▼
 
▲Binnen een toongeslacht wordenzijn allerlei [[toonsoort]]en mogelijk. Bijvoorbeeld: inIn het [[Diatoniek|diatonische]] toongeslacht, zijnbijvoorbeeld, erzijn verschillende specifieke opeenvolgingen mogelijk van de hele en halve tonentoonafstanden. WeDe startentoonsoort debegint toonsoort vanuitmet een grondtoon, en daarop kunnen verschillende verhoudingen van de tonen ten opzichte van elkaar en de grondtoon worden opgebouwd. Bijvoorbeeld: als deDe toonsoort [[majeur is]], krijgen we twee gelijke tetrachordenbijvoorbeeld, waarvanheeft elkop tetrachordde bestaat eengrondtoon twee helegelijke [[tetrachord]]en een halve toon. Zie hieronder verschillende toonsoorten zonder voortekening, die elk beginnenbestaat metuit een andereopeenvolging grondtoonvantwee en waar je de verhoudingen tussen de verschillende tonen onderlinghele en t.o.v.een dehalve grondtoon zelf kan uittellentoonafstand. Al deze onderstaande toonsoorten stammen af van het diatonische toongeslacht.
Enkele concrete voorbeelden van toonsoorten zonder voortekening zijn:▼
 
Hieronder staan verschillende toonsoorten zonder voortekening, die elk beginnen met een andere grondtoon, en die dus verschillende verhoudingen tussen de verschillende tonen kennen. Al deze onderstaande toonsoorten stammen af van het diatonische toongeslacht.
* Majeur: c d e-f g a b-c (wordt binnen modale systeem ionisch genoemd)
▲Elke toonsoort kan menmet opeen verschillendewillekeurige grondtonengrondtoon bouwenbeginnen, en zo bekomt menontstaan de verschillende [[toonaard]]en.
* Harmonisch mineur: a b-c d e-f g#-a (maar kan ook met melodisch stijgende of dalende wendingen zijn)▼
 
▲Enkele concrete voorbeelden van toonsoorten zonder voortekening zijn:
 
* EolischMajeur: a b-c --d --e-f --g --a--b-c (authentiekwordt binnen ofmodale antieksysteem mineur,Ionisch modaalgenoemd)
▲* Harmonisch mineur: a --b-c --d --e-f ---g#-a (maar kan ook met melodisch stijgende of dalende wendingen zijn)
* Dorisch: d e-f g a b-c d (modaal)▼
* MixolydischEolisch: g a --b-c --d --e-f --g--a (authentiek of antiek mineur, modaal)
* LydischDorisch: d--e-f --g --a --b-c d e-f-d (modaal)
* FrygischMixolydisch: e-f g --a --b-c --d --e-f--g (modaal)
* Lydisch: f--g--a--b-c--d--e-f (modaal)
* Lokrisch: b-c d e-f g a b (modaal, zeldzaam) (in praktijk onwerkbaar omwille van de verkleinde kwint afstand tussen de grondnoot en de dominant)▼
▲* DorischFrygisch: d e-f --g --a --b-c --d--e (modaal)
▲* Lokrisch: b-c --d --e-f --g --a --b (modaal, zeldzaam) (in praktijk onwerkbaar omwille vanvanwege de verkleindeverminderde [[kwint afstand]] tussen de grondnootgrondtoon en de [[Dominant (muziek)|dominant]])
 
 
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Tonaliteit"