John von Neumann: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JurgenNL (overleg | bijdragen)
k Wijzigingen door JurgenNLBot (Overleg) hersteld tot de laatste versie door RomaineBot
k →‎Inleiding: spelling aangepast
Regel 3:
 
== Inleiding ==
John von Neumann wordt algemeen beschouwd als een van de grootste wiskundigen uit de moderne geschiedenis.<ref>{{aut|Impagliazzo}}, blz. vii</ref> De wiskundige [[Jean Dieudonné]] noemde von Neumann "de laatste van de grote wiskundigen",<ref>Dictionary of Scientific Bibliography, ed. C. C. Gillispie, Scibners, 1981</ref>, terwijl [[Peter Lax]] hem als de persoon met de meest "angstaanjagende technische bekwaamheid" beschreef en hem het "fonkelende intellect" van de eeuw noemde.<ref>{{aut|Impagliazzo}}, blz. 7</ref> Zelfs in het [[BudapestBoedapest]] dat rond de eeuwwisseling aan de lopende band genieën produceerde, zoals [[Theodore von Kármán]] (geb. 1881), [[Leó Szilárd]] (geb. 1898), [[Eugene Wigner]] (geb. 1902), en [[Edward Teller]] (geb. 1908), viel zijn genialiteit al op.<ref>Doran, blz. 2</ref>
 
Von Neumann was een pionier bij de toepassing van de [[operatortheorie]] op de [[kwantummechanica]], in de ontwikkeling van de [[functionaalanalyse]], een zeer belangrijk lid van het [[Manhattanproject (operatie)|Manhattan Project]] en het [[Institute for Advanced Study]] in [[Princeton (New Jersey)|Princeton]] (als een van de vijf oorspronkelijke stafleden), en een sleutelfiguur in de ontwikkeling van de [[speltheorie]] <ref>{{cite book | last=Nelson | first=David | title=The Penguin Dictionary of Mathematics | pages=178–179 | isbn=0-141-01077-0 | year=2003 | publisher=Penguin | location=London}}</ref> en het concept van [[cellulaire automaat|cellulaire automaten]] en de [[von Neumann-universele constructor|universele constructor]]. In een korte opsomming van feiten over zijn leven die hij opstelde voor de [[National Academy of Sciences|Amerikaanse Nationale Academie van Wetenschappen]], verklaarde hij "Het deel van mijn werk dat ik als het meest essentiële zie is dat van de [[kwantummechanica]], die zich vanaf 1926 vanuit Göttingen ontwikkelde en vervolgens in Berlijn in 1927-1929. Ook mijn werk over verschillende vormen van de [[operatortheorie]], in Berlijn (1930) en in Princeton (1935-1939); over de [[ergodische theorie|ergodische stelling]], Princeton (1931-1932)." Samen met Teller en [[Stanislaw Marcin Ulam|Stanislaw Ulam]] werkte von Neumann belangrijke, voor [[Kernfusie|thermonucleaire]] reacties en de [[waterstofbom]] noodzakelijke, stappen in de [[kernfysica]] uit.