Poolse Grondwet van 3 mei 1791: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
k Invulling parameters sjabloon |
||
Regel 1:
Deze '''Poolse Grondwet''' werd op '''3 mei 1791''' als “Regeringswet” (Ustawa rządowa) goedgekeurd door de Grote Parlementaire Vergadering van het [[Pools-Litouwse Gemenebest]], de uit Polen en Litouwen bestaande adelsrepubliek met een gemeenschappelijke monarch. Het document was bestemd om de tekortkomingen van het politieke bestel van het Pools-Litouwse Gemenebest te corrigeren. Het system van de “Gouden Vrijheid” had buitensporige rechten verleend aan de adel (szlachta), en had in de loop der tijd een corruptie van het politieke leven bewerkstelligd.
▲Deze Poolse Grondwet werd op 3 mei 1791 als “Regeringswet” (Ustawa rządowa) goedgekeurd door de Grote Parlementaire Vergadering van het [[Pools-Litouwse Gemenebest]], de uit Polen en Litouwen bestaande adelsrepubliek met een gemeenschappelijke monarch. Het document was bestemd om de tekortkomingen van het politieke bestel van het Pools-Litouwse Gemenebest te corrigeren. Het system van de “Gouden Vrijheid” had buitensporige rechten verleend aan de adel (szlachta), en had in de loop der tijd een corruptie van het politieke leven bewerkstelligd.
In 1763 leidde Russische druk ertoe dat het Poolse parlement, de [[Sejm]], de Poolse edelman [[Stanislaus August Poniatowski]], een gewezen minnaar van tsarina [[Catharina de Grote]], tot koning benoemde. Onder zijn regering begon zich in Polen een hervormingspartij te ontwikkelen, die zijn aanhang heeft onder de burgerij en de lagere adel. Deze wilden in Polen diepgaande hervormingen doorvoeren, omdat ze inzagen dat hun land in de huidige situatie geen kans maakte om als onafhankelijke staat te kunnen blijven voortbestaan.
Regel 15 ⟶ 10:
== De Grondwet ==
In 1791 keuren de hervormingsgezinde parlementsleden van de Confederatie van Bar de Poolse Grondwet van 3 mei 1791 goed, de meest liberale grondwet die Europa tot op dat moment had gekend. De grondwet was in sterke mate geïnspireerd door de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring]].
* De praktijk van de "liberum veto" werd afgeschaft;
* er werd een erfelijke, maar constitutionele monarchie ingevoerd;
* er kwam een machtenscheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende takken van het bestuur;
Regel 27 ⟶ 22:
* vrijheid van godsdienst werd ingevoerd, evenwel met de beperking dat afval van het katholieke geloof niet was toegestaan;
* ook werd de rechtspositie van de horige boeren sterk verbeterd, doordat zij onder bescherming van het Parlement werden gesteld.
* aan de edellieden wordt het recht ontzegd om "confederaties" te vormen.
De grondwet van 1791 bleef slechts 18 maanden en 3 weken van kracht; hij werd op 23 november 1793 opgeheven door een concurrerend parlement, de Sejm van Grodno. In
== Het naspel==
Regel 40 ⟶ 35:
Na de nederlaag van Kościuszko besloten Rusland, Pruisen en Oostenrijk om de Poolse staat volledig te elimineren. De laatste resten van de staat werden in 1795 tussen de drie grote mogendheden verdeeld (derde Poolse deling).
{{nocat|2=2013|3=11|4=15}}
| |||