Evangeliarium van Munsterbilzen: verschil tussen versies

Het '''Evangeliarium van Munsterbilzen''' is een [[liturgie|liturgisch]] boek dat de [[evangelie]]-lezingen van de [[H. Mis]] bevat. Het is in het Duitse [[Augsburg (stad)|Augsburg]] geschreven aan het begin van de [[9de eeuw]]. Het kwam in 1096 in het bezit van de [[abdij van Munsterbilzen]] (Bilzen) en werd tot aan zijn opheffing bewaard in het adellijk damesstift aldaar.<ref> {{aut|Matthieu Wijnen}}: 'Munsterbilzen en het Oudnederlands', in: ''Tesi Samanunga'', Tijdschrift van de Heemkundige kring Landrada, ''on line'' op [http://www.landrada.be./varia/artikels_tesi/13_munsterbilzen_oudnederlands.pdf]</ref>Dit [[Evangeliarium]] bevat ook de oudste bewaard gebleven zin in het [[Limburgs]] en één van de oudste zinnen in het [[Nederlands]]. Zij luidt:

''Tesi samanunga was edele unde scona'' ("Deze verzameling (kloostergemeenschap) was edel en schoon" <br />

::''et omnium virtutum pleniter plena''

::"en geheel vervuld van alle deugden".

Het evangeliarium bevat ook de ''Ordo Stellae'', een driekoningenspel, dat als het oudste toneelspel uit de Nederlanden geldt.

Naast dit Oudnederlandse lofvers "Tesi samanunga" bewaarde men in deze abdij van Munsterbilzen ook (minstens vanaf 1446 tot en met 1591) een 10de-eeuws [[psalterium]]. Dat helaas verloren gegane tweetalig Latijns-Oudnederlandse psalter werd vernoemd naar zijn laatst bekende bezitter, [[Arnold Wachtendonck]]. De [[Wachtendonckse Psalmen]] vormen samen het oudst bekende boek in de Nederlandse taal. Het vormde een verzameling van in het [[Oud-Oostnederfrankisch]] vertaalde psalmen, waarbij de vertaling interlineair wordt gegeven: de woordvolgorde van de Latijnse bron werd aangehouden in de vertaling, zodat de tekst ook voor leerdoeleinden gebruikt kon worden. Dit wordt goed gedemonstreerd uit de volgende vergelijking van een zin uit de Wachtendockse psalmen en de door [[Jacob Verdam|Verdam]] gereconstrueerde [[Middelnederlands]]e “vertaling”:

::''Irlôsin sol an frithe sêla mîna fan thên thia ginâcont mi, wanda under managon he was mit mi''

:In Middelnederlandse [[transliteratie]]:

:: “Erlosen sal [hi] an (in) vrede siele mine van dien die genaken mi, want onder menegen hi was mit (of met) mi”.

 

{{Appendix}}