Elite: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Interwiki's nu via Wikidata |
Etymologie |
||
Regel 6:
Doordat elites zich aan de bovenkant van de maatschappij bevinden, kunnen deze selectiecriteria zich onttrekken aan controle vanuit de rest van de maatschappij. Dit geldt vooral voor [[Totalitarisme|totalitaire systemen]], maar ook in een [[bureaucratie]], [[expertocratie]] of [[meritocratie]] kunnen de criteria onduidelijk zijn.
===Etymologie===
'''elite''' '(uitverkoren) groep van bevoorrechte mensen'. In Nieuwnederlands 'de keur, het uitgelezen gedeelte (van de bevolking)' <ref>Weiland (1824): ''Nieuwnederlands na 1700'' verl.deelw. van élire 'verkiezen' (letterlijk betekent élite dus 'uitverkoren, uitgekozen')</ref>. Elite is ontleend aan het Franse élite (Oudfrans eslite 'keuze' <ref>P. Imbs/B. Quemada (1971-94), ''Trésor de la langue française. Dictionnaire de la langue du XIX e et du XXme siècle (1789-1960)'', Paris</ref>. Het Franse élite komt van het Latijnse ēligere 'verkiezen', gevormd uit ex- 'uit-' en het werkwoord legere 'uitlezen, kiezen'.
De elite van een natie was een uitgelezen minderheid die bijzondere sociale, geestelijke en zedelijke kwaliteiten geacht werd te bezitten en die als geprivilegieerde, leidinggevende groep optrad in een hiërarchisch opgebouwde maatschappij. Selecties waren drieledig: bloed, bezit en prestatie bepaalden of iemand wel of niet tot de elite behoorde (periode 16e tot 19e eeuw). Pas in de 20e eeuw begonnen klassenmaatschappijen te wankelen. In de jaren 1960 waren er heftige discussies in de politiek tussen links en rechts over de elite en elitarisme (= het bevorderen van de belangen van de elite). Hierdoor heeft elite in het Nederlands in het algemeen een negatieve connotatie gekregen.<ref>Etymologie.nl [http://www.etymologie.nl]</ref>
'''elitair''' 'bestemd voor een elite'.<ref> Koenen (1974)</ref>. Ontleend aan Frans élitaire [1968]. In het Frans zijn in de jaren 1960 twee bijvoeglijknaamwoorden élitaire en élitiste gevormd als afleiding bij het élite. Maar omdat het Frans, veel meer dan het Nederlands, élite ook in een positieve betekenis gebruikt, hebben deze bijvoeglijke naamwoorden zich later in betekenis gedifferentieerd: élitaire 'behorend tot een elite' heeft nu geen enkele negatieve connotatie; het is Frans élitiste dat nu met ons elitair correspondeert. Het afkeurende woord elitair deed bij ons ruim opgeld in de links-rechts-polemiek begin jaren 1970.<ref>Etymologie.nl [http://www.etymologie.nl/]</ref>
{{Appendix|2=
{{References}}
}}
[[Categorie:Sociale groep]]
| |||