Habsburgse Nederlanden: verschil tussen versies

| Religie =[[Rooms-Katholicismekatholicisme]], [[Protestantismeprotestantisme]] (verboden)

| Staatshoofd =de facto: [[Landsheerlandsheer]]

De Nederlandse landsheerlijkheden die [[keizer Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] van zijn vader erfde werden de patrimoniale gewesten genoemd. Hieraan zouden onder zijn regering een heel aantal gewesten, de niet-patrimoniale, worden toegevoegd. Als eerste was dat de bisschopsstad [[Doornik]], die in 1521 veroverd werd. Een jaar later werd ook [[Friesland]] definitief voor Habsburg gewonnen, hoewel dat al sinds 1515 formeel onder hun heerschappij viel.

De stad Utrecht riep hiertegen in 1527 de hulp van [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] in, in ruil waarvoor de bisschop in 1528 zijn wereldlijke heerschappij over Utrecht (het Nedersticht), Overijssel (het [[Oversticht]]) en Drenthe overdroeg aan Karel V. Nadat Gelderse en Deense troepen in 1536 Groningen binnenvielen, onderwierp ook dit gewest zich ter bescherming aan Karel V. Bij de verdrijving van de Denen werd meteen ook Drenthe ingelijfd.

[[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] had als doel om de Nederlanden om te vormen tot één staat. Met de [[Damesvrede van Kamerijk|Vrede van Kamerijk]] (1529) bevrijdde hij [[Vlaanderen]] en [[Graafschap Artesië|Artesië]] van hun leenverband met de Franse koning, op dat moment [[Frans I van Frankrijk|Frans I]]. Met de verovering van [[Hertogdom Gelre|Gelre]] in [[1543]] was een afgerond gebied ontstaan. Met de [[Transactie van Augsburg]] ([[1548]]) verzwakte hij het leenverband van de Nederlandse gebieden ten opzichte van de keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]]. Hij voltooide zijn streven met de [[Pragmatieke Sanctie (1549)]], waarmee het erfopvolgingsrecht van de afzonderlijke gewesten zodanig werd aangepast dat de [[Lage Landen (staatkunde)|Nederlanden]] steeds één en onverdeeld overgeërfd zouden worden.

De Habsburgse Nederlanden zijn nooit een [[eenheidsstaat]] geworden, maar altijd een [[personele unie]] van formeel zelfstandige [[Landsheerlijkheid|landsheerlijkheden]] gebleven. De eenheid bestond in eerste instantie uit het feit dat zij allemaal dezelfde [[landsheer]] hadden, een vorst uit het huis [[Habsburg]]. Sinds 1506 was deze tevens de koning van Spanje en [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] was van 1520-1556 bovendien nog [[keizer|Rooms-Duits keizer]].

Het ambtelijke bestuursapparaat stond onder leiding van een [[kanselier (historisch)|kanselier]], die in 1505 verheven werd tot grootkanselier. Toen in 1530 grootkanselier [[Mercurino di Gattinara]] overleed besloot [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] echter geen opvolger meer te benoemen. Een jaar later reorganiseerde hij de centrale bestuursinstellingen en vormde deze, naar Spaans voorbeeld, om tot de zogeheten [[Collaterale raad|Collaterale Raden]]. Deze stonden onder leiding van de landvoogd(es) en vergaderden op vaste dagen in [[Brussel (stad)|Brussel]]. De drie collaterale raden waren: