Menagerie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k r2.7.1) (Robot: toegevoegd: als:Menagerie |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix |
||
Regel 1:
Een '''menagerie''' is een historische manier om wilde en exotische dieren in gevangenschap te houden. Het is de voorloper van de moderne [[dierentuin]]. Het begrip is vooral in het [[Frankrijk]] van de [[17e eeuw|zeventiende eeuw]] gebruikt. Aanvankelijk verwees het naar het huishouden, maar later kreeg het begrip menagerie voornamelijk de betekenis van een aristocratische of koninklijke dierenverzameling. De [[Encyclopédie Méthodique]] ([[1782]]) definieert een menagerie als een "vestiging van luxe en curiositeit." Later kreeg het begrip menagerie ook betrekking op reizende dierenverzamelingen, die wilde dieren tentoonstelden op beurzen in Europa en het Amerikaanse continent.
== Aristocratische menagerieën ==
[[
Menagerieën waren meestal verbonden aan een aristocratisch of koninklijk hof. Ze waren dan ook gevestigd in een tuin of een park van een paleis. De aristocratische menagerieën werden opgericht en beheerd door aristocraten, die zo hun macht en weelde wilden tonen, omdat levende en actieve wilde dieren zeldzaam waren, duur in het onderhoud en moeilijk te krijgen. Hun doel was niet wetenschappelijk of educatief, en deze menagerieën kunnen dan ook niet met dierentuinen vergeleken worden.
Regel 10:
Aan het eind van de [[15e eeuw|vijftiende eeuw]], tijdens de [[Renaissance]], begonnen de [[Italië|Italiaanse]] aristocratie, rijke patriciërs en geestelijken exotische dieren te verzamelen bij hun landhuizen aan de randen van de steden. Aan het eind van de [[16e eeuw|zestiende eeuw]] nam de rol van dieren in de tuinen van Italiaanse villa's toe, zoals onder meer te zien is in het park [[Villa Borghese]] in [[Rome (stad)|Rome]].
=== De nalatenschap van Versailles ===
[[
Tijdens de bouw van het [[Kasteel van Versailles]] in de [[17e eeuw|zeventiende eeuw]] richtte ook [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] een menagerie op in het park van het paleis. Het grootste deel hiervan werd gebouwd in [[1664]], toen de eerste dieren werden geïntroduceerd. Het interieur was echter pas klaar tussen [[1668]] en [[1670]]. De menagerie, aan de zuidwestkant van het park, was het eerste grote project van Lodewijk XIV in Versailles, en een van de vele plezierhuizen die rondom het paleis werden gebouwd. Het was de eerste menagerie die in de [[Barok (stijlperiode)|barok-stijl]] was gebouwd. Het meest in het oog springende element hiervan was een cirkelmatige opzet, met een paviljoen in het midden. Hieromheen liep een wandelpad, en buiten de paden waren de omheiningen en kooien. Elk omheind gebied had een huis of een stal voor de dieren aan één zijde. De overige drie zijden bestonden uit muren.
Vele koningen in Europa namen dit ontwerp over, vooral de [[Habsburg]]-monarchie in [[Oostenrijk]]. In [[1752]] liet [[Frans I Stefanus van het Heilige Roomse Rijk|Frans I Stefan]] een barokke menagerie bouwen in het park van het [[Schloss Schönbrunn|Schönbrunn]]-paleis bij [[Wenen]].
[[
Ook de Nederlandse [[Willem V van Oranje-Nassau|stadhouder Willem V]] had een menagerie bij het [[Kleine Loo]]. Deze werd beheerd door [[Aernout Vosmaer]], die van de dieren gedetailleerde tekeningen liet maken en deze bundelde in het boek Regnum Animale. De meeste dieren waren geschenken van de zeevarende compagnieën en individuele zeevarenden. Zo arriveerde in 1776 de eerste chimpansee in Europa, hij stierf een half jaar later.<ref>het boek van artis leonard de vries, 1981</ref> De olifanten Hans en Panky
In de negentiende eeuw werden de aristocratische menagerieën vervangen door de moderne dierentuinen, die de boel wetenschappelijk en educatief aanpakten. Vandaag de dag staat alleen in Schönbrunn nog een menagerie, maar die heeft zich in de loop van de twintigste eeuw ontwikkeld tot een dierentuin. Om die reden wordt de [[Tiergarten Schönbrunn]] ook wel de oudste dierentuin ter wereld genoemd.
== Reizende menagerieën ==
Regel 31 ⟶ 29:
==Literatuur==
* [[Daniel Hahn]], ''The Tower Menagerie'' (Londen: Simon & Schuster, 2003). ISBN 0-7432-2081-1
* [[Eric Baratay]] en [[Elisabeth Hardouin-Fugier]], ''Zoo: a History of the Zoological Gardens of the West'' (Londen: Reaktion, 2002). ISBN 1-86189-111-3
== Externe links ==
* [http://www.zoovienna.at/e/index.html De dierentuin van Wenen]
* [http://www.sculpturesversailles.fr/html/5/plans/intro0303.htm De Ménagerie van Versailles] (Frans)
{{Appendix}}
[[Categorie:Dierentuin]]
| |||