Manipel (liturgie): verschil tussen versies

[[Bestand:Kazuivel III.jpg|thumb|left|250px|Paarse stola en dito manipel]]De '''Manipel''' (Latijn: ''manipulus'') is een strookvormige doek die tijdens het celebreren van de Mis aan de linkerarm wordt gedragen. Dit liturgisch kledingstuk werd tot de jaren 1960 algemeen gebruikt in de [[Rooms-katholieke Kerk|Katholieke Kerk]]. In de [[Novus Ordo Missae|Nieuwe Liturgie van Paus Paulus VI]] werd het dragen van de manipel in 1967 met de instructie ''[[Tres Abhinc Annos]]'' niet langer verplicht<ref>{{en}}[http://www.adoremus.org/TresAbhinc.html Tres Abhinc Annos, 25], 4 mei 1967</ref>. In de Missen volgens de [[Tridentijnse ritus|buitengewone vorm van de Romeinse ritus]] wordt hij nog steeds gebruikt.

De manipel ontstond al erg vroeg in de liturgische traditie. Ontstaan in de eerste eeuwen van het [[christendom]] in [[Rome (stad)|Rome]] was de manipel in de [[zesde eeuw|6e eeuw]] in [[West-Europa]] algemeen verspreid. Hij vindt zijn oorsprong als versierde zweet- en zakdoek die over de arm gedragen werd. In de warme landen van het [[Middellandse Zeegebied]] veroorzaakten de in de Oudheid zware gewaden van bisschoppen, priesters, diakens en subdiakens, vaak hevige transpiratie. Met name de [[bisschop]] had het in vroeger tijd vaak erg warm door de vele kledingstukken die hij droeg, namelijk: [[Albe (onderkleed)|albe]], [[amict]], [[Stola (liturgie)|stola]], [[Cingel (koord)|cingel]], manipel, [[Dalmatiek (liturgie)|dalmatiek]] én [[kazuifel]], handschoenen, speciale schoenen, [[bisschopsring]], [[kromstaf|staf]] en [[mijter]].

{{ReferentiesAppendix}}