Martelaarsgracht: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Robotgeholpen doorverwijzing: Hoorn - Verwijzing(en) gewijzigd naar Hoorn (Noord-Holland) |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix |
||
Regel 1:
{{Coördinaten|52_22_40_N_4_53_47_E_scale:1563|52° 23' NB, 4° 54' OL}}▼
[[Bestand:Martelaarsgracht.jpg|thumb|350px|De Martelaarsgracht richting Nieuwezijds Voorburgwal]]
De '''Martelaarsgracht''' is een gedempte [[gracht]] in het centrum van [[Amsterdam]]. De straat ligt in het verlengde van de [[Nieuwezijds Voorburgwal]] en loopt in noordoostelijke richting naar de [[Prins Hendrikkade]] en het [[Stationsplein (Amsterdam)|Stationsplein]] voor het [[Station Amsterdam Centraal|Centraal Station]]. Het pleintje [[Hekelveld]] scheidt de Martelaarsgracht van de [[Spuistraat (Amsterdam)|Spuistraat]].
Regel 9 ⟶ 8:
==Gebouwen==
[[Bestand:The Martelaarsgracht in Amsterdam 1670 Jan van der Heyden.jpg|thumb
[[Bestand:Martelaarsgracht Amsterdam 001.jpg|thumb
Een deel van de bebouwing is opgetrokken in statige [[Louis XIV-stijl]] uit begin 18e eeuw. Een aantal gebouwen is aangewezen als [[rijksmonument]].
Het imposante gebouw van de [[Koninklijke Hollandsche Lloyd]] op de hoek met de [[Prins Hendrikkade]] werd in 1917-1921 gebouwd tegen het advies van de toenmalige [[Welstandscommissie]] in.<ref>[http://www.amsterdamsebinnenstad.nl/binnenstad/185/jongerebouwkunst.html Amsterdamsebinnenstad.nl: De nieuwe Rijksmonumenten] (Walther Schoonenberg, november 2000)</ref> Het pand op de hoek hiertegenover, met op de kroonlijst de wervende tekst "Kopje Koffie Karpershoek", dateert uit 1629. Op de vloer van dit bruine café ligt nog steeds [[zilverzand]] zoals dat in de 17e eeuw ook werd gebruikt.
== Geschiedenis ==
De eerste [[Haarlemmerpoort (Amsterdam)|Haarlemmerpoort]] stond op de plek waar nu de Martelaarsgracht en de [[Nieuwendijk (Amsterdam)|Nieuwendijk]] elkaar kruisen. De [[IJ (water)|IJ]]-oever moet rond 1400 nog ter hoogte van de huidige perceelgrens tussen Martelaarsgracht 6 en 8 gelegen hebben. Toen begin 15e eeuw een stuk van het IJ ten noorden van het gebied gedempt werd, kwam het water binnen de stadsmuren te liggen. Nadien vloeide het water van de Nieuwezijds Voorburgwal en dat van de [[Nieuwezijds Achterburgwal]] door de Martelaarsgracht naar het IJ. Hoe de stadsuitbreding precies is verlopen, kon plaatselijk worden onderzocht toen in 2003 enkele vervallen panden werden gesloopt ten behoeve van nieuwbouw in de noordelijke hoek.<ref>[http://www.bma.amsterdam.nl/archeologie/vindplaatsen/vindplaatsen_0/martelaarsgracht Amsterdam.nl: Martelaarsgracht, [[aanplemping]] in het IJ] (5 oktober 2007)</ref>
De Oude Haarlemmersluis lag over de Martelaarsgracht aan IJ-kant en verbond de twee delen van de Nieuwendijk met elkaar. Voor de komst van het Centraal Station werd de gracht in 1884 gedempt, tegelijk met veel andere grachten.
In 1928 verkregen veel panden aan de Martelaarsgracht de status van monument. Dit kon niet voorkomen dat in de jaren 1980 en 1990 enkele panden ten prooi vielen aan speculatie en vervolgens werden gekraakt.
Regel 25 ⟶ 23:
De Martelaarsgracht in [[Assendorp]] werd in 1923 gedempt.<ref>[http://www.assendorpernieuws.nl/historie/index.html Assendorpernieuws.nl: Beknopte geschiedenis van Assendorp] (Dick Hogenkamp)</ref> Voorheen was er ook een Martelaarsgracht in [[Bovenkerk (Amstelveen)|Bovenkerk]] bij [[Amstelveen]].<ref>[http://www.historischamstelveen.nl/verdwenen%20topografische%20namen.html Historischamstelveen.nl: Verdwenen topografische namen]</ref>
In de stad [[Hoorn (Noord-Holland)|Hoorn]] is ook een Martelaarsgracht. Deze loopt van de Pakhuisbrug naar de Achterstraat (oorspronkelijk nog door naar de Gouw); de noordelijke kade werd in de 19e eeuw hernoemd tot Onder de Boompjes.
{{Appendix}}
{{Navigatie grachten Amsterdam}}
{{
▲{{Coördinaten|52_22_40_N_4_53_47_E_scale:1563|52° 23' NB, 4° 54' OL}}
[[Categorie:Voormalige gracht in Amsterdam]]
[[Categorie:Straat in Amsterdam-Centrum]]
| |||