Jean-Henry d'Anglebert: verschil tussen versies

'''Jean Henry d'Anglebert''' (ook '''Danglebert''') (1628 of 1635 – [[Parijs]], [[23 april]] [[1691]]) was een Frans componist van [[klavecimbel]]- en [[orgel]]muziek. D'Anglebert was een leerling van [[Jean Champion de Chambonnières]], de grondlegger van wat later de Franse klavecimbelschool is gaan heten. Deze ''clavecinistes'' hebben een grote invloed gehad op de ontwikkeling van de klaviermuziek, met name op klavier[[Suite (muziek)|suite]].

 

 

D'Anglebert was de laatste 29 jaar van zijn leven in dienst van koning Lodewijk XIV.<ref>Hofmusici kochten of erfden hun titel. De dag waarop een musicus zijn benoeming kreeg (de ''charge'', de opdracht of benoeming) is geen betrouwbare indicatie voor het moment dat hij bij het hof aanving. Vaak was hij al langer in dienst en gewaardeerd voordat hij de officiële titel kreeg; de nieuwe titel voegde niet noodzakelijkerwijs nieuwe taken toe. Titels konden worden verkocht en het was daarmee een lucratieve aanvulling op de positie. Een eenvoudige omzetting (''survivance'') zette de post over van de één op de andere naam, waarbij de omzetting effectief werd bij het overlijden van de verkoper. Een andere mogelijkheid – bv. bij oudere of zieke musici - was dat de omzetting gedurende het leven van de verkoper al plaatsvond of dat er taken werden gedeeld.

In oktober 1662 kocht hij de erffunctie van ''joueur d'épinette de la Chambre du Roi'' van De Chambonnières; na Chambonnières' dood in 1672 verwierf D'Anglebert diens post aan het hof. In 1674 kocht hij voor zijn oudste zoon, die toen nog erg jong was, al de erffunctie, met goedkeuring van door de koning,<ref>"informé de l'expérience que ledit Danglebert fils s'est acquise en la musique et de son adresse à toucher le clavessin", Kocevar</ref> van hofklavecinist. Vanzelfsprekend volgde zijn zoon Jean-Baptiste Henry hem bij zijn overlijden op.<ref name="Kocevar">Kocevar, E. (1992), Dictionnaire de la musique en France</ref>

Zijn betrekking aan het hof dankte hij mogelijk aan Lully's tussenkomst; D'Anglebert schijnt een goede relatie met de componist te hebben gehad – zijn eerste zoon noemde hij naar hem en Lully was [[peterschap|peetoom]] van die zoon.<ref name="Scheibert"/>

 

==Werken==

 

De orgelwerken zijn waarschijnlijk in het begin van de jaren zestig van de 17e eeuw geschreven. De composities tonen, net als die van D'Angleberts collega en tijdgenoot [[François Roberday]], de invloed van de [[Girolamo Frescobaldi]], zoals die in Frankrijk was doorgegeven door [[Johann Jakob Froberger]]. De fuga's zijn imitatief, volgen het 17e-eeuwse Franse gebruik, en niet [[contrapunt]]isch waarmee men nu veelal fuga's associeert.

 

De verzameling gaat vergezeld van een opdracht aan Marie-Anne, de prinses de Conti (1666-1739).<ref>na D'Angleberts dood zette zij haar klavecimbellessen voort bij [[François Couperin]]; Scheibert</ref>

''Madame''

''Je vous présente un receuil de mes pièces de Clavecin. Il n'i eut jamais un hommage plus legitimement deu. Je les ay presque toutes composée pour Votre Altesse Serenissime. Et je puis dire qu'elles vous doivent leurs principales beauté. Les graces naturelles qui acompagnent tout ce que vous faites se répandoient dans votre maniere de joüer des votre plus tendre enfance. Et lors que j'avois eu l'honneur de vous môntrer quelques unes de ces pièces , vous mêliez des traits dans l'exécution qui me donnoient de nouvelles Idées, et qui m'ont fait produire ce que l'on trouvera ici de plus agreable. Toutes les maîtres qui ont eu la gloire de contribuer a votre éducation ont éprouvé la même chose, et se sont perfectionnez en vous donnant des leçons. Le ciel nous fait voir en vous, Madame, un assemblage parfait de tout ce qui peut rendre acomplies les Personnes de votre rang. Autant élevée par les qualitez de l'esprit et du corps que vous l'êtes par votre naissance, vous faites sentir des que l'on vous void que vous eloge, mais ce dessein est trop grand et trop aus dessus de mes forces. Je dois seulement essayer de vous faire connoître combien je suis sensible aux bontez dont vous m'avez toujours honoré. C'est aussi principalement pour avoir ocasion de les publier que je me suis determiné a faire paroître mes ouvrages: Et si je souhaite qu'ils passent a la posterité, c'est pour faire aller au de la de ma vie les marques de la reconnoissance tres respectueuse avec laquelle je suis

''D'Anglebert''

::(Aan Hare Doorluchtigheid, Mevrouw de Prinses van Conty, Dochter van de Koning. Mevrouw, Ik presenteer u een verzameling van mijn klavecimbelstukken. Er is nooit een rechtvaardiger eerbewijs geweest. Ik heb ze bijna alle voor Uwe Doorluchtige Hoogheid gecomponeerd. En ik kan zeggen dat zij hun grootste schoonheid aan u danken. De natuurlijke gratie die u in alles vergezelt wordt ook uitgedragen in de manier waarop u speelt sinds uw prilste jeugd. En toen ik de eer had enkele van deze stukken te tonen, voegde u er eigenschappen aan toe die mij nieuwe ideeën gaven, en die mij het mooiste deed scheppen wat u hier terug vindt. Al de leraren die de eer hadden om bij te dragen aan uw onderwijs hebben hetzelfde ervaren, en hebben zichzelf verbeterd door u les te geven. De hemel heeft ons in u, Mevrouw, een perfecte combinatie laten zien van datgene kan worden bereikt door Personen van uw klasse. Zo verheven u al bent door de kwaliteiten van lichaam en geest door uw geboorte, straalt u vanaf het moment dat men u ziet uit dat men u wil loven, maar dat voornemen is te groot en te ver boven mijn mogelijkheden. Ik moet uitsluitend proberen u te laten weten hoe gevoelig ik ben voor de goedheden waarmee u mij altijd heeft vereerd. Dit is vooral een gelegenheid om ze te publiceren want ik ben vastbesloten mijn werken uit te brengen: En als ik wil dat ze in de herinnering van het nageslacht voortleven, dan is het dat ze na mijn dood tekenen zijn van mijn zeer respectvolle erkenning waarmee ik, Mevrouw, Van Uwe Doorluchtigheid, De zeer nederige en zeer gehoorzame dienaar ben, D'Anglebert; vertaling Bozar)

''Je n'ay mis des pieces dans ce recüeil que sur quatre tons, bien que j'en aye composé sur tous les autres. J'espere donner le reste dans un second Livre. J'y ay joint quelques airs de Monsieur de Lully. Il faut avoüer que les Ouvrages de cet homme incomparable sont d'un goût fort superieur a tout autre. Comme ils reüssissent avec avantage sur le Clavecin. J'ay cru qu'on me scauroit gre d'en donner ici plusieurs de different caractere. J'ay ajouté quelques Vaudeviles, et l'ay fait principalemt pour remplir des fins de page qui seroient trouvé inutiles sans cela. Il est pourtant vray de dire que ses sortes de petits airs sont d'une finesse extraordre et qu'ils ont une simplicité noble qui a toûjours plu a tout le môde. J'ay voulu donner aussi un échantillon de ce que j'ay fait autrefois pour l'Orgue, c'est pourquoy j'ay mis seulement cinq fugues sur un même sujet varié de differens mouvemens, et j'ay fini pour un quatuor sur le Kirie de la Messe. Côme cette piece est plus travaillée que les autres, elle ne peut bien faire son effet que sur un grand Orgue, et même sur quatre Claviers differens, j'entens trois claviers pour les mains et le Clavier des pedales avec les jeux d'egale force et de differente harmonie pour faire distinguer les entrées des parties. On m'a souvent demandé quelques instructions pour l'accompagnement. J'en donne ici les principes reduits en cinq leçons qui contiennent tout ce qui me paroist necessairre a sçavoir pour être en état de se perfectionner de soi même

::(Voorwoord. Ik heb in deze verzameling stukken in vier toonaarden opgenomen, hoewel ik er in alle andere heb gecomponeerd. Ik hoop de andere in een tweede boek te presenteren. Ik heb er een aantal airs van Monsieur de Lully aan toegevoegd. Men moet erkennen dat de werken van deze onvergelijkbare man vergeleken met elke andere van zeer superieur niveau. Ze slagen daarom des te meer op het klavecimbel. Ik heb gedacht dat men het zou waarderen dat ik er hier meerdere met een verschillend karakter opneem. Ik heb een aantal vaudevilles toegevoegd, en ik heb dat voornamelijk gedaan om het eind van de bladzijden te vullen die anders zonder dat ongebruikt zouden blijven. Het is overigens waar als men zegt dat die kleine airs van een buitengewone bevalligheid zijn en dat ze een verheven eenvoud hebben die altijd iedereen heeft behaagd. Ik heb ook een proeve willen geven van hetgeen ik vroeger voor het orgel schreef, en daarom heb ik slechts vijf fuga's over hetzelfde thema en verschillend gevarieerd opgenomen, en ik heb afgesloten met een kwartet over het Kyrie uit de Mis. Omdat dit werk veel meer uitgewerkt is dan de andere kan het slechts zijn effect hebben op een groot orgel, beter gezegd op vier verschillende klavieren, waarmee ik bedoel 3 voor de handen en het pedaalklavier met registers van gelijke sterkte en verschillende klank om onderscheid mogelijk te maken tussen de verschillende partijen. Men heeft mij vaak gevraagd om instructies voor de begeleiding. Ik geef hier de principes teruggebracht tot vijf lessen die alles bevatten wat mij nodig lijkt te weten om in staat te zijn zichzelf verder te bekwamen; vertaling Bozar</ref>

 

==Externe link==

 

==Geselecteerde discografie==

*Scheibert, Beverly (1986), ''Jean-Henry d'Anglebert and the Seventeenth-Century Clavecin School'', Bloomington, Indiana University Press

 

}}