Eerste Duits-Deense Oorlog: verschil tussen versies

In 811 werd in een vredesverdrag tussen [[Karel de Grote]] en de Deense koning de rivier de [[Eider (rivier)|Eider]] tussen het Deense rijk en het [[Frankische Rijk]] vastgesteld. Deze grens was van oorsprong ook de taalgrens tussen het [[Noord-Germaanse talen|Noord-Germaanse]] en het [[West-Germaans]]e taalgebied, werd later ook de grens tussen Sleeswijk en Holstein en diende tot [[1864]] als grens tussen het [[Heilige Roomse Rijk]] en de [[Duitse Bond]] enerzijds en het Koninkrijk Denemarken anderzijds.

In de twaalfde eeuw ontwikkelden Sleeswijk en Holstein zich als zelfstandige hertogdommen. In 1386, werden de beide hertogdommen verenigd toen de [[Schauenburg]]er graven Sleeswijk als Deens leengebied kregen.

Vanaf dit moment vestigden zich steeds meer Duitsers in Denemarken, vooral in Sleeswijk. Hierbij ontstonden steeds meer Duitse taalenclaves, vooral in koopsteden als [[Ribe (stad)|Ribe]], [[Fredericia (stad)|Fredericia]], [[Tønder (plaats)|Tønder]], [[Helsingør]] en [[Kopenhagen]]. Duitsers die zich in Denemarken en Sleeswijk vestigden waren met name kooplui en leden van de [[adel (klasse)|adel]] uit Holstein. Langzaam werd de Deense [[aristocratie]] vervangen door Duitstalige edelen. Hierdoor kregen Sleeswijk en Holstein steeds nauwere economische en culturele betrekkingen.

In 1460, nadat de Schauenburgse lijn was uitgestorven, koos de ridderstand uit Sleeswijk en Holstein de Deense koning [[Christiaan I]] als leenheer van de beide hertogdommen. Daarbij beloofde hij ''dat se bliwen ewich tosamende ungedelt'' (dat zij eeuwig ongedeeld samen zouden blijven). In het [[Verdrag van Ribe]] werd de onscheidbaarheid van de twee hertogdommen vastgelegd. De Deense koning werd [[hertog]] van zowel Sleeswijk als Holstein. Sleeswijk werd een leengebied in het koninkrijk Denemarken, terwijl Holstein verder tot het Heilige Roomse Rijk bleef behoren.

Na het Verdrag van Ribe werden Sleeswijk en Holstein meerdere malen gescheiden, maar na [[1773]] kwamen de beide hertogdommen weer onder de heerschappij van de Deense koning. Tijdens het [[Congres van Wenen]] werden Holstein en [[Lauenburg (land)|Lauenburg]] (maar zonder Sleeswijk) tot leden van de [[Duitse Bond]] verklaard. Lauenburg, Sleeswijk, Holstein en de rest van Denemarken vormden samen een [[personele unie]]. Dit bleef zo tot 1864.

Aan het begin van de negentiende eeuw ontstonden er in Europa nieuwe nationalistische stromingen. Deze stromingen sloegen ook over naar Denemarken, Sleeswijk-Holstein en de Duitse Bond.

In 1815 werd het zogenaamde ''Schleswig-Holsteinismus'' voor het eerst geformuleerd door professor [[Friedrich Christoff Dahlman]] aan de universiteit van [[Kiel (Duitsland)|Kiel]]. Het idee van het Schleswig-Holsteinismus was dat Sleeswijk en Holstein een eenheid vormden, dat de hertogdommen zelfstandig zouden moeten zijn ten opzichte van Denemarken en dat ze zich zouden moeten aansluiten aan de Duitse Bond. Hierbij werd teruggegrepen op het Verdrag van Ribe. Vijftien jaar later, in 1830, gaf [[Uwe Jens Lornsen]] het schrift ''Über das Verfassungswerk in Schleswigholstein'' uit. Hierin stelde hij voor dat Sleeswijk en Holstein een eigen regering en grondwet zouden moeten krijgen, dat de hertogdommen vanuit Kiel in plaats van Kopenhagen zouden moeten worden bestuurd en dat Duits de bestuurstaal zou moeten worden. De tamelijk conservatieve Frederik VI vreesde een ondermijning van zijn macht en liet Lornsen arresteren.

In de jaren veertig van de negentiende eeuw gingen de twee partijen in Sleeswijk zich steeds meer organiseren om ze veel mogelijk aanhangers te krijgen. Daarbij gebruikten ze beide dezelfde soorten propagandamiddelen en nationale symbolen. Beide partijen richtten hun eigen verenigingen op, gaven hun eigen tijdschriften uit en organiseerden allerlei bijeenkomsten. Aanhangers van het Schleswig-Holsteinismus waren vooral edelen uit de hogere klassen en de rijkere boeren; zij vreesden voor aansluiting met het economische zwakkere Jutland. Aanhanger van de Deense beweging kwamen met name uit de lagere klasse en de middenklasse, toch bereikten de twee partijen een groot gedeelte van de bevolking niet.

* Stig Hornshøj-Møller, ''Danmarks historie, kort fortalt'', Aschehoug Dansk Forlag, Kopenhagen, 1999.