Lodewijk II van Bourbon-Condé: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Leven |
k Invulling parameters sjabloon |
||
Regel 3:
[[Bestand:Louis, Grand Condé.PNG|thumb|right|260px|De Grote Condé door [[Justus van Egmont]]]]
'''Lodewijk II de Bourbon, Prins van Condé''' ([[Parijs]], [[7 september]] [[1621]] - [[Kasteel Fontainebleau]], [[11 december]] [[1686]]), door Lodewijk XIV genaamd '''de Grote Condé''' was een Frans militair genie, een van de bekwaamste veldheren in de 17e eeuw. Hij was een telg uit het huis Bourbon-Condé en sinds zijn 5e [[hertog van Enghien]] en op zijn 16e gouverneur van [[Picardië]] en [[Hertogdom Bourgondië|Bourgondië]]; [[Lijst van hertogen van Montmorency|hertog van Montmorency]], [[Pair van Frankrijk]] en [[Lijst van prinsen van Condé|prins van Condé]]. Hij was verwant aan de Franse koning [[Lodewijk XIII]] en een [[Prins van den bloede]].
Condé was een tegenstander van [[Kardinaal Mazarin]], gaf leiding aan de [[Fronde]]. Hij was de centrale figuur in de strijd tussen de Spaanse en Franse kroon die in de jaren vijftig woedde, toen [[Lodewijk XIV]] nog minderjarig was. In [[1672]] ondernam Condé een veldtocht tegen de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] met als doel het Franse grondgebied naar het noorden uit te breiden.
== Leven ==
[[
Lodewijk werd geboren als oudste zoon van prins [[Hendrik II van Bourbon-Condé]] en zijn vrouw prinses [[Charlotte Margaretha van Montmorency]].<ref> Totdat Lodewijk XIII werd geboren was Henri II troonopvolger. Hij werd in 1611 als onderkoning van [[Nieuw-Frankrijk]] benoemd. </ref> Hij had een oudere zus [[Anna Genoveva van Bourbon-Condé|Anna Genoveva]] (1619-1679). die met de hertog [[Hendrik II van Longueville]] trouwde. Hij had ook een jongere broer [[Armand van Bourbon]], de Prins van Conti, die met een nichtje van kardinaal [[Jules Mazarin]] in het huwelijk trad. Lodewijk was buitengewoon begaafd en kreeg een uitstekende opleiding in het jezuïetenklooster van [[Bourges]]. Zijn vader bemoeide zich met alles, zelfs met zijn kleding, n.b. nog in het jaar dat hij 18 was. Hij had ook een gouden hekje om de schoolbank van zijn zoon laten zetten, om te benadrukken dat Louis een prins van koninklijke bloede was.
Na Bourges ging Lodewijk enkele jaren naar l'[[Académie Royale]] {{Bron?|bestond toen nog niet|2011|09|06}}, waar hij zich bekwaamde als militair en ruiter.<ref> [[Kardinaal Retz]] schreef in zijn memoires dat de (toen pas 15-jarige) Lodewijk al een groot militair genie was. Dat hij ook goed) leerde vechten, blijkt uit de vele duels die hij in en om het Franse hof op zijn naam heeft staan.</ref> Op zijn zestiende werd Lodewijk waarnemend-gouverneur van Picardië en Bourgondië omdat zijn vader op een veldtocht was.{{
In 1641 trouwde Lodewijk met een nicht van [[Kardinaal de Richelieu|Richelieu]], Claire-Clemence de Maille-Braize, een 12-jarig kind. Dit huwelijk werd zonder zijn medeweten geregeld door zijn vader, die na de mislukte veldtocht in Italië naar andere manieren zocht om de banden met De Richelieu strak te houden. Lodewijk zelf verzette zich hevig tegen het huwelijk. Claire-Clemence was onooglijk, saai en ze had nauwelijks een opleiding genoten. Daarnaast kwam ze uit de lagere adel, hetgeen de jonge Lodewijk niet zinde. Hij stemde uiteindelijk in met het huwelijk, maar keek nauwelijks naar Maille-Braize om en hij was haar niet trouw. Hij liet haar zelfs opsluiten, nadat het gerucht ging dat zij een affaire had met een bediende. Deze beschuldiging werd overigens niet breed geloofd, en men ging ervan uit dat Lodewijk het gerucht zelf had verspreid om zo haar opsluiting te rechtvaardigen. Maille-Braize vertoonde op latere leeftijd ernstige krankzinnigheid, een erfelijke factor die het geslacht Condé nog generaties zou beïnvloeden. Het echtpaar kreeg een zoon, [[Hendrik III Julius van Bourbon-Condé|Henri-Jules]], of 'de Zotte', vernoemd naar zijn grootvader en toenmalige minister [[Jules Mazarin]].
Regel 49:
Condé speelde een belangrijke rol in de [[La Fronde|Fronde]], de rebellie van het Franse parlement tegen de Franse koning. Zijn broer Armand en met name zijn zus Anna, de hertogin van Longueville, die veel lobbywerk deed voor de Fronde en haar man behoorden tot de Fronde, evenals [[maarschalk Turenne]]. Mazarin verhoogde de belasting waarop het Parlement de bevoegdheid verlangde om de regering te controleren. Er werden barricades opgeworpen in de stad en toen het onrustig bleef nam de regentes haar toevlucht in [[Saint-Germain-en-Laye]]. In 1649 bezette Condé Parijs zodat het hof kon terugkeren. Aan de opstandelingen werd een generaal pardon verleend. Zijn loyaliteit nam af toen hij in de problemen raakte aan het hof, waar men in hem een groot gevaar zag. Condé ambieerde de positie van Jules Mazarin. In januari 1650 veroorzaakte zijn arrestatie door Mazarin opstanden in de provincie.<ref>Balmand, P. (1996) Geschienis van Frankrijk, p. 113-116.</ref>
Nadat hij, zijn broer en zijn zwager zonder proces een jaar waren gevangen waren gehouden in [[Vincennes (Val-de-Marne)|Vincennes]] koos het Parlement voor de Fronde en voor Condé.<ref>
Op 2 juli 1652 werd Condé door Turenne - die deze keer aan de zijde van de koning stond - verslagen bij Parijs. Zijn nicht [[Anna van Montpensier]] vuurde vanaf de Bastille kanonskogels af op de koninklijke troepen zodat Lodewijk met zijn neef ([[François Henri de Montmorency-Bouteville]]) de stad konden invluchten.{{Bron?||2011|09|06}} Condé raakte steeds meer geïsoleerd en zijn medestrijders verlieten hem. Hij verliet Parijs op 13 oktober 1652. In november verloor hij al zijn functies. Condé is met zijn regiment overgelopen, mogelijk eerst naar Spanje. Mazarin liet hem op 27 maart 1654 bij verstek ter dood veroordelen en zijn bezittingen confisqueren. Eind 1654 verbleef hij in de [[Zuidelijke Nederlanden]] en presenteerde zich als de [[graaf van Vlaanderen]].
Regel 84:
[[Bestand:grand conde.jpg|thumb|left|Le Grand Condé by Antoine Coysevox]]
* Condé kreeg een humanistische opvoeding en was zijn hele leven een [[libertijn]]s denker, en was in het bezit van de Tractatus Theologico-Politicus van [[Baruch Spinoza]]. Hij was ook van plan de filosoof in 1672 naar Utrecht uit te nodigen. Om onduidelijke redenen werd het geplande onderhoud afgezegd.
* Hoewel hij zich met schoonheid omringde, stond Condé zelf niet als knappe verschijning bekend. Vijanden spraken vooral minachtend over zijn haviksneus. Dubois-Hus sprak in zijn boek Le Prince Illustre (1665) '': Il était d'une laideur impressionnante et tragique, et avait un élan extraordinaire.'' (Hij was een indrukwekkende en tragische lelijkheid, en beschikte over een buitengewoon elan).
* Condé staat (deels) model voor [[Cyrus de Grote]], in de langdradige romancyclus over de Assyrische oudheid, ''Artemène ou le Grand Cyrus'', door Madeleine en [[Georges de Scudéry]]. De cyclus telt 13.095 pagina's in 12 delen, en verscheen tussen 1649 en 1653. Ook Turenne wordt met een personage geëerd (de koning van Assyrië).
| |||