Subramanyan Chandrasekhar: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: yo:Subrahmanyan Chandrasekhar |
Aanvulling S. Chandrasekhar Nobelprijs winnaar voor de natuurkunde 1983 |
||
Regel 1:
[[Bestand:Nobel prize medal.svg|right|80px]]
'''Subramanyan Chandrasekhar''' kortweg '''Chandra''' ([[Lahore]], [[19 oktober]] [[1910]] – [[Chicago]], [[21 augustus]] [[1995]]) was een van oorsprong [[India]]as theoretisch [[natuurkundige]] en [[Nobelprijs]]winnaar.
Reeds op twintigjarige leeftijd bestudeerde hij de levenscyclus en de interne structuur van sterren en ontdekte hij dat er een limiet was aan de massa die een uitdovende [[ster (hemellichaam)|ster]] mocht bezitten alvorens deze zich verder kon ontwikkelen tot een [[witte dwerg]]. Voorbeelden van witte dwergen zijn [[Sirius (ster)|Sirius]] B en O2 Eridani B. Indien de massa groter was dan ongeveer '''1,4 maal''' die van de [[zon]] (<math>M_{\bigodot}</math>) dan zou de eindfase van de ster er heel anders moeten uitzien.
Zijn ontdekking werd met de nodige scepsis ontvangen, maar latere berekeningen wezen uit dat deze limiet, nu algemeen bekend als de [[Chandrashekar-limiet]], kon uitgedrukt worden in termen van de fundamentele [[Atomaire eenheden|atoomconstanten]] en het gemiddelde [[Moleculaire massa|moleculaire gewicht]] van de materie waaruit de ster bestaat.
We weten tegenwoordig dat de sterren met eindmassa's groter dan 1,4 maal de zonmassa eindigen als
[[neutronenster]]ren en [[zwart gat|zwarte gaten]].
Hij was niet de eerste in de familie die een Nobelprijs kreeg. Zijn oom, Sir [[Chandrasekhara Venkata Raman]] kreeg in 1930 de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor de ontdekking van het
[[Ramanspectroscopie|Raman-effect]]. Chandra trouwde in 1936 met de Indiaase Lalitha Doraiswamy zelf ook een natuurkundige.
== Wetenschappelijke loopbaan ==
▲Chandrasekhar kreeg hiervoor in [[1983]] de [[Nobelprijs voor de Natuurkunde]]. Hij droeg verder bij aan het begrip van de stabiliteit van grote kosmische structuren, zoals spiraalstelsels. In 1984 kreeg hij de [[Copley Medal]].
=== Madras, Cambridge en Chicago ===
▲Chandrasekhar werd geboren in [[Lahore]], destijds in [[Brits-India|Brits India]] (nu [[Pakistan]]). Hij overleed in [[Chicago]], [[Illinois (staat)|Illinois]], [[Verenigde Staten|VS]]. De [[Chandra X-Ray Observatory]] is naar hem vernoemd.
Na een periode van privaat onderwijs bezocht Chandra vanaf 1921 de Hindu High School in Triplicane, [[Madras]] en kon reeds in 1925 op 15 jarige leeftijd zijn wetenschappelijke studies aanvatten aan het Presidency College in Madras. Hoofdvakken waren wiskunde, natuurkunde en chemie. De ganse periode werd echter gekenmerkt door een ver doorgedreven zelfstudie vooral om zich beter te bekwamen in de vakken wiskunde en natuurkunde. In 1927 maakte hij de definitieve keuze om natuurkunde te studeren voor zijn [[Bachelor of Arts|Bachelor]] diploma.
In 1928 ontmoette Chandra, de fysicus [[Arnold Sommerfeld]] tijdens één van zijn lezingen in het Presidency College en wiens boek ''Atomic Structure and Spectral Lines'' hij reeds bestudeerd had. Mede hierdoor geraakte hij erg geboeid door de [[Kwantummechanica|kwantumtheorie]] van het atoom en de nieuwe [[Fermi-Diracstatistiek|kwantumstatistiek]]. Dit alles resulteerde in het schrijven van een eerste artikel in januari 1929 met de titel '' The Compton Scattering and the New Statistics'', waarvan de publicatie met de medewerking van de Britse astrofysicus [[Ralph Howard Fowler]] op eind van hetzelfde jaar verscheen in de ''Proceedings of the Royal Society''. Dit was een hele prestatie voor een 19 jarige student en het was geen verrassing dat hij in India op het einde van zijn studie een beurs kreeg om in [[Trinity College (Cambridge)]] te gaan studeren en werken. In Trinity werkten en onderwezen toen de bekende astronomen en fysici, [[Athur Eddington]], Ralph Fowler, [[Paul Dirac]] en [[Edward Arthur Milne]].
Het was in 1930 tijdens zijn bootreis van India naar Engeland dat Chandra het idee had om de
[[relativiteitstheorie]] met nieuwe kwantummechanica te combineren en toe te passen op het sterrenmodel voor witte dwergen dat Fowler ontwikkeld had en dat tot het verrassende resultaat van de kritische massalimiet leidde.
In 1937 kreeg Chandra van [[Otto Struve]], directeur van [[Yerkes-sterrenwacht]] in [[Williams Bay]] [[Wisconsin]] het aanbod om als geassocieerd professor bij hem onderzoek te komen doen. In deze sterrenwacht bevindt zich de grootste [[Refractor (telescoop)|refractor telescoop]] en de astronomen [[Gerard Kuiper]] en [[Bengt Georg Daniel Strömgren]] waren er de bekenste medewerkers. Hij kreeg tevens ook een lesopdracht aan de [[University of Chicago]].
Vanaf 1957 en tot in 1971 was Chandra de leidinggevende uitgever van het tijdschrift ''The Astrophysical Journal'' en nam hij alle werkzaamheden op zich, die nodig waren om het tijdschrift een hoog wetenschappelijk gehalte te geven. In 1970 telde het tijdschrift 24 uitgaven met in totaal 12.000 pagina's.
=== Wetenschappelijk werk (1929 tot 1983) ===
Tijdens heel zijn loopbaan heeft Chandra blijk gegeven van een uitzonderlijke en niet verslappende
wetenschappelijke activiteit en creativiteit. Men kan zeven periodes onderscheiden, die telkens begonnen met de publicatie van een aantal artikelen, brieven en monografieën en die steeds afgesloten werden met de publicatie van een boek dat nadien als een standaardwerk in het specifiek gebied werd beschouwd of kan worden beschouwd.
De enormiteit van deze activiteit wordt duidelijk alleen al door het opsommen van de behandelde onderwerpen:
#Stellaire structuur met inbegrip van de theorie van Witte Dwergen (1929-1939).
#Stellaire dynamica met inbegrip van de theorie van de [[Brownse Beweging]] (1938-1943)
#De theorie van de stralingsoverdracht, De theorie van de verlichting en polarisatie van de door het zonlicht beschenen hemel, de theorieën van de planetaire en stellaire atmosferen en de kwantumtheorie van het negatieve waterstofion (1943-1950).
#Hydrodynamische en hydromagnetische stabiliteit (1952-1961).
#Het evenwicht en de stabiliteit van ellipsoïdale evenwichtsfiguren (1961-1968).
#De algemene relativiteitstheorie en relativistische astrofysica (1962-1971).
#De mathematische theorie van [[zwart gat|zwarte gaten]] (1974-1983).
=== Erkenning voor zijn wetenschappelijk werk ===
Gedurende zijn leven mocht Chandra diverse prijzen en onderscheidingen in ontvangst nemen, waaronder:
#1944 Fellow of the Royal Society of London
#1947 Adams Prize (Cambridge University)
#1952 [[Bruce Medal]] (Astronomical Society of the Pacific)
#1953 Gold Medal (Royal Astronomical Society)
#1955 Member of the National Academy of Sciences
#1957 [[Rumford Medal]] (American Academy of Arts and Sciences)
#1962 Royal Medal (Royal Society of London)
#1962 [[Srinivasa Aaiyangar Ramanujan]] Medal (Indian National Science Academy)
#1966 National Medal of Science (United States)
#1968 [[Padma Vibhushan]] Medal (India)
#1971 [[Henry Draper]] Medal (National Academy of Sciences)
#1973 Marian Smoluchowski Medal (Polish Physical Society)
#1974 Dannie Heineman Prize (American Physical Society)
#1983 Nobel Prize for Physics (Royal Swedish Academy)
#1984 Dr. Tomalia Prize (ETH, Zurich)
#1984 [[Copley Medal]] (Royal Society of London)
#1984 R.D. Birla Memorial Award (Indian Physics Association)
#1985 Vainu Bappu Memorial Award (Indian National Science Academy)
=== Door S. Chandrasekhar gepubliceerde boeken ===
* ''An Introduction to the Study of Stellar Structure'', Chicago, University of Chicago Press, 1939 - Herdruk Dover Publications, 1967
* ''Principles of Stellar Dynamics'', Chicago, Chicago, University of Chicago Press, 1943 - Herdruk Dover Publications, 1960
* ''Radiative Transfer'', Oxford, Clarendon Presss, 1950 - Herdruk Dover Publications, 1960
* ''Hydrodynamic and Hydromagnetic Stability'', Oxford, Clarendon Presss, 1950 - Herdruk Dover Publications, 1981
* ''Ellipsoidal Figures of Equilibrium'', New Haven, Yale University Press 1968 - Herdruk Dover Publications, 1987
* ''The Mathematical Theory of Black Holes'', Oxford, Clarendon Press, 1983
* ''Eddington: The Most Distinguished Astrophysicist of His Time'',Cambridge, Cambridge University Press, 1983
* ''Truth and Beauty: Aesthetics and Motivations in Science'', Chicago, University of Chicago Press, 1987
* ''Selected Papers'', 6 volumes, Chicago, University of Chicago Press, 1989-90
{{Navigatie winnaars van de Nobelprijs voor de Natuurkunde 1976-2000}}
| |||