The Rake's Progress: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: ja:放蕩児の遍歴 |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving + standaardtabelopmaak met AWB |
||
Regel 9:
== De inspiratie: de gravures van Hogarth ==
Stravinsky baseerde zijn idee voor de opera op een reeks [[gravure]]s van [[William Hogarth]], ''A Rake's Progress'', die hij op [[2 mei]] [[1947]] in een Hogarthtentoonstelling in [[Chicago]] zag<ref name=referentie2>Griffith</ref>. Hogarth gaf in deze serie de opkomst en ondergang weer van de 'losbol' Tom Rakewell. De verzameling [[schilderij]]en waarop de gravures zijn gebaseerd is in het bezit van [[Sir John Sloane's Museum]], Lincoln Inn Fields te [[Londen]].
Het gaat om de volgende acht schilderijen en gravures:
{| class="
!
!
!
|-
|[[Bestand:William Hogarth 021.jpg|150px]]
Regel 22:
|'''De erfgenaam.''' Tom Rakewells vader sterft en Tom erft diens fortuin. De kamer waar een kleermaker zijn rouwkostuum wordt aangemeten is weelderig ingericht. Hij wordt door een moeder en haar dochter, Sarah Young, bezocht; Rakewell heeft de dochter verleidt onder belofte van een huwelijk en hij stelt nu voor de zaak af te kopen.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 022.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 2 - Surrounded By Artists And Professors.jpg|150px]]
|'''Het feest.''' Tom Rakewell is in zijn kamer omgeven door dans-, scherm-, muziek- en andere leraren.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 027.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 3 - The Tavern Scene.jpg|150px]]
|'''De orgie.''' Tom Rakewell brengt, dronken, de vroege uurtjes door in de Rose Tavern met een stel prostituees.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 026.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 4 - Arrested For Debt.jpg|150px]]
|'''De arrestatie.''' Tom Rakewell heeft zijn fortuin er doorheen gejaagd en op het moment dat hij gearresteerd zal worden komt Sarah Young hem te hulp met haar spaarcentjes.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 023.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 5 - Married To An Old Maid.jpg|150px]]
|'''De bruiloft.''' Om zijn financiën weer op orde te brengen huwt Tom Rakewell een oudere een-ogige rijke dame. Sarah Young, met Tom Rakewells kind op haar arm, komt de kerk tijdens de huwelijksvoltrekking binnen in de hoop het huwelijk tegen ten houden.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 024.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 6 - Scene In A Gaming House.jpg|150px]]
|'''Het gokhuis.''' Tom Rakewell verliest zijn tweede fortuin met gokken
|-
|[[Bestand:William Hogarth 018.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 7 - The Prison Scene.jpg|150px]]
|'''De gevangenis.''' Tom Rakewell wordt in het gevang gezet voor schulden. Zijn woedende vrouw komt hem beschimpen, terwijl Sarah Young, die hem ook met het kind bezoekt, flauwvalt.
|-
|[[Bestand:William Hogarth 019.jpg|150px]]
|[[Bestand:William Hogarth - A Rake's Progress - Plate 8 - In The Madhouse.jpg|150px]]
|'''Het gekkenhuis.''' Tom Rakewell is naar het gekkenhuis Bedlam gebracht, waar hij wordt bezocht door de immer trouwe Sarah Young die om hem huilt.
|}
== Libretto ==
=== Tekst ===
Op advies van Stravinsky's vriend [[Aldous Huxley]] werd [[W.H. Auden]] benaderd voor het schrijven van het libretto.
Het libretto van Auden en Kallman volgt de lijn van het verhaal van Hogarth niet letterlijk. Tom Rakewell is bij Auden weliswaar een makkelijke prooi voor verleidingen, maar niet echt slecht. Bij Auden en Kallman herinnert Tom Rakewell zich tijdens de orgie in het bordeel zijn beloftes in de liefde. Hij vervangt het meisje uit de stad, Sarah Young, door het deugdzame en trouwe plattelandsmeisje Anne Truelove. Bij Auden en Kallman erft Rakewell het fortuin van een oom die hij nauwelijks kende en niet van zijn vader. Daarnaast is hij niet alleen een leeghoofd die zijn geld verbrast in een bordeel, maar ook iemand die zich overgeeft aan grilligheden (zijn huwelijk met de afschuwelijke Baba, niet om haar geld, maar om zelf te bepalen wat hij wil) en die lijdt aan grootheidswaan door te denken dat hij de boze wereld kan veranderen met een fantastisch plan om stenen in brood te veranderen.
Auden en Kallman introduceren ook Nick Shadow, het alter ego van Tom Rakewell, die als een knecht beantwoording moet geven aan Tom Rakewell's drie wensen: rijkdom, geluk en de macht om de redder van de mensheid te worden. Shadow is een soort duistere [[Mephistopheles (literatuur)|Mephistopheles]] die zich in het eind van de opera ontpopt als de duivel en Tom Rakewell krankzinnig maakt als deze zich bij een gokspel om de ziel van Tom Rakewell tracht te onttrekken aan zijn verlies.
Regel 85 ⟶ 84:
The Rake's Progress, zei Stravinsky, is muzikaal eenvoudig uit te voeren maar moeilijk om op toneel te zetten. Het grootste obstakel hierbij is om na te laten de opera te accepteren voor wat het is. Het onwerkelijke blijft aanvaardbaar als de regisseur het karakter van de morele fabel niet uit het oog verliest<ref>Stravinsky haalt [[Samuel Johnson (schrijver)|Dr. Johnson]] aan die zei dat opera een exotische en irrationele kunst is</ref>.
The Rake's Progress is een bewust 'ouderwetse'<ref>ouderwets in de zin dat dit type opera's al lang niet meer werd gecomponeerd; doorgecomponeerde opera's met doorgecomponeerde aria's waren tenslotte al lang standaard. "Ik wil elke aria in een corset inbinden", zei Stravinsky, White,p. 458</ref> nummeropera. Er zijn door het uitgangspunt van Stravinsky parallellen met [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]]'s [[Don Giovanni]]: tegenover de antiheld Don Giovanni de antiheld van Tom Rakewell, beide opera's sluiten af met een epiloog met een moraal voor het publiek. En de scene op de begraafplaats in de Rake's Progress lijkt op de scene in Don Giovanni met Don Giovanni, Leporello en het standbeeld van de Commendatore. Tijdens de compositie luisterde Stravinsky met Auden samen naar een uitvoering van [[Cosi fan tutte]] voor twee piano's<ref>Memories, p. 226</ref>; dezelfde opera was de enige muziek waar hij tijdens het componeren naar luisterde<ref>White 458</ref>. Bij zijn uitgever Boosey and Hawkes vroeg hij om de volledige partituren van de Mozart-Da Ponte opera's en van [[Die Zauberflöte]] om als bron van inspiratie te dienen<ref>Grifftith</ref>. Griffitth<ref name=referentie2 /> ziet ook parallellen met [[L'Orfeo]] van [[Claudio Monteverdi]]: de openingsprelude, de overgang van een natuurlijke naar een onwerkelijke wereld (de overtocht van de Hades bij Monteverdi) en het laatste lied van Tom in barokstijl. Daarnaast vindt hij de muziek die voor Baba is geschreven meer [[Giuseppe Verdi|Verdiaans]] dan klassiek in stijl.
Daarmee is het werk niet onpersoonlijk; er is geen maat die door een andere componist geschreven had kunne zijn<ref name=referentie2 />. Stravinsky gebruikt bewust de archetypes van de opera: [[Georg Friedrich Händel|Handel]], [[Christoph Willibald Gluck|Gluck]], Mozart, [[Gioacchino Rossini|Rossini]], [[Carl Maria von Weber|Weber]], [[Verdi]]<ref>Olver</ref>
Regel 108 ⟶ 107:
== Literatuur ==
*Boucourechliev, André (1987), ''Stravinsky'' (vertaling uit het Frans), New York, Holmes & Meier Publishers
*Carpenter, Humphrey (1981), ''W.H.Auden. A biography'', Londen, George Allen & Unwin
*Craft, Robert (red. en commentaar)(1982), ''Correspondence with W.H.Auden'' in ''Stravinsky. Selected Correspondance Vol.1'', Londen, Faber and Faber, pp. 299-324
*Griffiths, Paul (1979), ''Stravinsky: The Rake's Progress'', inleiding bij de opname o.l.v. Riccardo Chailly
*Walsh, Stephen (2006), ''Stravinsky. The Second Exile. France and America, 1934-1971'', New York, Knopf
*Oliver, Michael (1996), ''Weep for Adonis, whom Venus loved'', inleiding bij de opname o.l.v. Kent Nagano
*Osborne, Charles (1979), ''W.H.Auden. The Life of a Poet'', New York/Londen, Harcourt Brace Jovanovich
*Spender, Stephen (1974), ''W.H.Auden, a tribute'', New York, Macmillan Publishing Co., Inc.
*Stravinsky, Igor en Robert Craft (1982), ''Dialogues and a Diary'', Londen, Faber & Faber
*Stravinsky, Igor (1972), ''Themes and Conclusions'', Londen, Faber & Faber
*Stravinsky, Vera en Robert Craft (1978), ''Stravinsky in Pictures and Documents'', New York, Simon and Schuster
*White, Eric Walter (1979), ''Stravinsky. The Composer and his Works'', Londen, Faber and Faber
== Geselecteerde discografie ==
Regel 125 ⟶ 124:
*''The Rake's Progress'', Rafael Ariè (b), Elisabeth Schwarzkopf (s), Robert Rounseville (t), Otakar Kraus (bar), Nell Tangeman (ms), Jennie Tourel (ms), Hugues Cuénod (t), Emanuel Menkes (b), Coro e Orchestra del Teatro alla Scala di Milano o.l.v. Igor Stravinsky (opname 1951 van de première productie)(Gala 2CDs, GL 100.567)
*''The Rake's Progress'', Norman Scott (b), Hilde Gueden (s), Eugene Conley (t), Marc Harrell (bar), Martha Lipton (ms), Blanche Thebom (ms), Metropolitan Chorus and Orchestra o.l.v. Igor Steravinsky (opname uit 1953)(Naxos 2 CDs 8.111266-67)
*''The Rake's Progress'', Don Garrard (b), Judith Raskin (s), Alexander Young (t), John Reardon (bar), Jean Manning (ms), Regina Sarfaty (ms), Kevin Miller (t), Peter Tracey (b), Sadler's Wells Opera Chorus, Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Igor Stravinsky (in 1991 verschenen op CD als deel 9 in de 'Igor Stravinsky Edition'; Sony, 2CDs SM2K 46299)
*''The Rake's Progress'', Stafford Dean (b), Cathryn Pope (s), Philip Langridge (t), Samuel Ramey (bar), Astrid Varnay (ms), Sarah Walker (ms), John Dobson (t), Matthew Best (b), London Sinfonietta Chorus and Orchestra o.l.v. Riccardo Chailly (Decca 2CDs, 411 644-2)
*''The Rake's Progress'', Robert Loyd (b), Dawn Upshaw (s), Jerry Hadley (t), Samuel Ramey (bar), Anne Collins (ms), Grace Bumbry (ms), Steven Cole (t), Roderick Earle (b), Chœur et Orchestre de l'Opéra de Lyon o.l.v. Kent Nagano (Erato, 2CDs, 0630-12715-2)
{{
{{
}}
| |||