Sociolinguïstiek: verschil tussen versies

De grondlegger van de sociolinguïstiek is de Amerikaanse linguïst [[William Labov]]. In het begin van de jaren zestig van vorige eeuw heeft hij als eerste de sociale differentiatie van taal systematisch onderzocht. Eerst deed hij dat op Martha’s Vineyard, een eilandje voor de oostkust van Amerika. Het onderwerp van zijn onderzoek was de uitspraak van de tweeklanken. Labov had gemerkt dat een deel van de bewoners een bijzondere uitspraak had omdat ze bepaalde tweeklanken ‘centraliseerden’. Het begin van de tweeklank werd vanuit het midden van de mond uitgesproken. Labov concludeerde dat de taalvariatie op het eiland werd uitgelokt door rijke zomertoeristen die het eiland bezochten. De lokale bevolking wilde zijn identiteit beschermen tegen het alsmaar toenemende toerisme. Hoe positiever de bewoners stonden tegenover hun eiland, hoe meer ze centraliseerden. In 1966 publiceerde Labov zijn proefschrift ‘The social stratification of English in New York City’, een mijlpaal voor de sociolinguïstiek. Het meest gekende onderdeel van deze studie is ongetwijfeld het warenhuizenonderzoek. Labov vroeg aan een aantal personeelsleden van drie verschillende warenhuizen waar een bepaald artikel zich bevond. Het antwoord op die vraag was steeds ‘the fourth floor’. Met deze test werd de uitspraak van de (r) nagegaan. Labov koos drie winkels uit, waar de klanten uit drie verschillende lagen van de bevolking komen. Labov concludeerde bij dit onderzoek dat het gebruik van de (r) gecorreleerd is met de sociale klasse: hoe hoger de klasse, hoe meer (r).

De sociolinguïstiek voert onderzoek naar het verband tussen sociale en taalkundige variabelen. De sociale variabele heeft te maken met de sociale groepen waartoe men behoort, bijvoorbeeld een groep leeftijdsgenoten of een groep afkomstig uit dezelfde sociale klasse. De taalkundige variabele is vaak de uitspraak van een bepaalde klank, maar het kan ook gaan over het verkiezen van bepaalde woorden of het verkiezen van een bepaalde zinsconstructie. Meer bepaald onderzoekt de sociolinguïstiek of een sociale groep een voorkeur heeft voor een bepaalde taalkundige variabele.

'''Adolescenten'''

[[Adolescenten]] worden het sterkst beïnvloed door de leeftijdsgenoten. Daarnaast spelen adolescenten een belangrijke rol bij taalverandering. Die worden vaak uitgelokt of beïnvloed door jongeren uit de middenklasse. Deze groep doet vaak aan hypercorrect taalgedrag. Dit is het nabootsen van het taalgedrag van de hoge sociale klasse, maar met meer prestigevarianten dan de jongeren uit de hoge sociale klasse zelf. Op die manier ontstaan nieuwe uitspraakvarianten en kan een taalverandering plaatsvinden. De jongeren uit de lage sociale klasse doen niet aan hypercorrectie. Deze jongeren zorgen ook voor taalvariatie, bijvoorbeeld door het spreken van een [[straattaal]].

Met ouderen worden personen bedoeld die de pensioenleeftijd hebben bereikt. In tegenstelling tot volwassenen gebruiken ouderen vaker taalgebruik dat geassocieerd wordt met dat van de lage sociale klasse. Dat doen ze omdat, na het beëindigen van de werkcarrière, de druk om het taalgebruik aan een bepaalde norm aan te passen kleiner is. Daarom verkiest deze groep vaak [[dialecten]].

De Britse linguïst [[Alan Ross ]] gaf een naam aan het taalgebruik van de hoge en lage sociale klassen. U (of upper class) staat voor het taalgebruik van de hoge sociale klasse, non-U voor de midden- en lage klasse. In het Engels is have a bath U en take a bath non-U. Een ander voorbeeld is vegetables (U) en greens (non-U).

In bepaalde taalgebieden zijn er twee verschillende talen aanwezig, elk met een eigen afgebakende sociale functie. Er is altijd een hoge variëteit en lage variëteit. Dit fenomeen heeft diglossie. Het Duits gesproken in Zwitserland bijvoorbeeld, kent diglossie. In geschriften en in de media wordt Hoogduits gebruikt. Deze vorm wordt aangeleerd op school. In het dagelijkse leven wordt bijna uitsluitend het dialectische Zwitserduits gebruikt.

[[Basil Bernstein]] , een Britse socioloog, introduceerde de termen restriced en elaborated code. De lage sociale klasse beschikt meestal enkel over de restricted code. Deze groep gebruikt impliciet taalgebruik dat vaak enkel door de leden van de groep wordt begrepen. De hoge sociale klasse is meer gericht op het individu en het wij-gevoel heerst minder. Deze groep gebruikt een universelere taal, de standaardtaal. De hoge sociale klasse beschikt over de elaborated code waarin alles expliciet wordt gezegd en dat daardoor ook door mensen van buiten de groep is te begrijpen.

Sprekers zijn in staat om tijdens gesprekken verschillende linguïstische repertoires toe te passen. Dit heet codewisselen. Wanneer er sprake is van codewisseling binnen een taal, kunnen we twee soorten onderscheiden: stijl en register. Stijl is het algemene begrip voor situationeel bepaald taalgebruik. Zo zijn formele en informele taal stijlen. Register is het taalgebruik dat specifiek is voor een bepaalde groep. In plaats van register wordt ook de term ‘jargon’ gebruikt. Het betreft vooral een onderscheid op lexicaal niveau. Zo hebben bepaalde beroepen hun eigen register, zoals agenten of advocaten. Sprekers kunnen ook van repertoire veranderen binnen eenzelfde uitdrukking. Dit is bij sociolinguïsten bekend als codemixing. Vaak gaat het om een combinatie van twee verschillende talen. Een voorbeeld van codemixing is het Tex-Mex, een combinatie van Spaans en Engels dat onder andere gebruikt wordt door tweetaligen in [[Californië]]. Code mixing heeft vaak een negatieve weerklank en wordt geassocieerd met de lage sociale klasse.

{{bronBron|bronvermelding=Labov, W. (2010). A life of learning: Six people I have learned from. Geraadpleegd via American Council of Learned Societies.