Koffervissen

Koffervissen
	Acanthostracion quadricornis
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Superklasse:	Osteichthyes (Beenvisachtigen)
Klasse:	Actinopterygii (Straalvinnigen)
Orde:	Tetraodontiformes (Kogelvisachtigen)
Onderorde:	Balistoidei
	Familie
	Ostraciidae; Rafinesque, 1810
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Koffervissen op Wikispecies
	(en) World Register of Marine Species
Portaal	Biologie ; Vissen

De koffervissen (Ostraciidae) zijn een familie van vissen uit de orde kogelvisachtigen, nauw verwant aan de kogelvissen (Tetraodontidae) en de vijlvissen (Monacanthidae). De vissen zijn eetbaar en worden soms geroosterd.

*Lactoria diaphana* uit het Indo-pacifisch gebied

Kenmerken bewerken

Koffervissen zijn over het algemeen nogal hoekig van vorm. Een bijzonder kenmerk is dat ze geen buikvinnen hebben. Ze bezitten een pantser van, bij volwassen dieren met elkaar vergroeide, zeshoekige beenplaten, dat fungeert als een sterke beschermende doos. Mond, ogen, kieuwen, vinnen en staart steken door openingen in het pantser naar buiten. De rugvin en de anaalvin zijn ver naar achteren geplaatst, en staan daardoor vlak boven en onder de staartvin. De gepantserde huid maakt het lichaam van deze vissen nogal star. In tegenstelling tot de meeste andere vissen, zwemmen koffervissen dan ook vooral met hun vinnen, en bij hogere snelheden met hun staart. Net als de kogelvissen zijn sommige koffervissen, met name uit de geslachten Lactophrys en Lactoria, in staat om bij gevaar een sterk giftige vloeistof af te scheiden.

Verspreiding en leefgebied bewerken

Koffervissen worden aangetroffen in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan. Acanthostracion quadricornis kan tot 50 centimeter lang worden.

Aquarium bewerken

Koffervissen zijn over het algemeen niet geschikt om te houden in aquaria. Dit komt doordat zij door het gif dat zij produceren andere vissen in het aquarium, en soms ook zichzelf, kunnen doden.

Taxonomie bewerken

Tot 1980 werd de familie algemeen samengesteld uit soorten van twee onderfamilies: Ostraciinae en Aracaninae. De soorten uit deze laatste groep (geslachten Aracana, Anoplocapros, Caprichthys, Capropygia, Kentrocapros en Polyplacapros) hebben een vergelijkbaar gepantserde huid als de echte koffervissen maar verder meer primitieve kenmerken, waaronder een gekielde buik. Ze leven op grotere diepte (tot dieper dan 200 meter) in de Indische Oceaan en het daaraan grenzende West-Pacifisch gebied. In 1980 verhief Tyler de Aracaninae tot een aparte familie Aracanidae.^[1] Ze worden in dit artikel verder niet behandeld. In 1994 behandelde Nelson de Ostraciidae overigens weer als bestaande uit de twee hier al genoemde onderfamilies en merkte over Aracaninae slechts op dat Tyler ze als een aparte familie behandelde.^[2] Fishbase, dat zich op Nelson zegt te baseren, behandelt de Aracanidae als aparte familie en onderscheidt binnen de familie Ostraciidae nu nog één onderfamilie, de Ostraciinae,^[3] en de hieronder genoemde 25 recente soorten:^[4]

Geslachten en soorten bewerken

† Eolactoria
- † Eolactoria sorbinii Tyler, 1976 – Lutetien van Monte Bolca, Eoceen, Italië
† Oligolactoria
- † Oligolactoria bubiki Tyler, 1980 – Rupelien van Moravië, Oligoceen, Tsjechië
Acanthostracion Bleeker, 1865^[5]
- Acanthostracion guineensis (Bleeker, 1865)
- Acanthostracion notacanthus (Bleeker, 1863)
- Acanthostracion polygonius Poey, 1876
- Acanthostracion quadricornis (Linnaeus, 1758)
Lactophrys Swainson, 1839^[6]
- Lactophrys bicaudalis (Linnaeus, 1758)
- Lactophrys trigonus (Linnaeus, 1758)
Lactoria Jordan & Fowler, 1902^[7]
- Lactoria cornuta (Linnaeus, 1758) – Langhoornkoffervis
- Lactoria diaphana (Bloch & Schneider, 1801)
- Lactoria fornasini (Bianconi, 1846)
- Lactoria paschae (Rendahl, 1921)
Ostracion Linnaeus, 1758^[8]
- Ostracion cubicus Linnaeus, 1758
- Ostracion cyanurus Rüppell, 1828 – Blauwe koffervis
- Ostracion immaculatus Temminck & Schlegel, 1850
- Ostracion meleagris Shaw, 1796
- Ostracion nasus Bloch, 1785
- Ostracion rhinorhynchos Bleeker, 1852
- Ostracion solorensis Bleeker, 1853
- Ostracion trachys Randall, 1975
- Ostracion whitleyi Fowler, 1931
Paracanthostracion Whitley, 1933^[9]
- Paracanthostracion lindsayi (Phillipps, 1932)
Rhinesomus Swainson, 1839^[10]
- Rhinesomus triqueter (Linnaeus, 1758)
Rhynchostracion Fraser-Brunner 1935 = Ostracion^[11]
Tetrosomus Swainson, 1839^[12]
- Tetrosomus concatenatus (Bloch, 1785)
- Tetrosomus gibbosus (Linnaeus, 1758)
- Tetrosomus reipublicae (Whitley, 1930)
- Tetrosomus stellifer Bloch & Schneider, 1801
Triorus Jordan & Hubbs, 1925 = Tetrosomus^[13]

Noten en referenties

↑ Tyler, J.C. (1980). Osteology, phylogeny, and higher classification of the fishes of the order Plectognathi (Tetraodontiformes). NOAA Technical Report NMFS Circular 434: 185. Gearchiveerd op 5 augustus 2021.
↑ Nelson, J.S. (1994). Fishes of the world. Third edition. John Wiley & Sons, Inc., New York: p. 446.
↑ Ostraciidae volgens Fishbase
↑ Soortenlijst volgens Fishbase. Gearchiveerd op 27 juli 2017.
↑ Door Bleeker gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot geslacht (zie: Acanthostracion op CAS - Catalog of Fishes).
↑ Door Swainson gepubliceerd als subgenus van Tetrosomus; in 1865 door Bleeker opgewaardeerd tot geslacht (zie: Lactophrys op CAS - Catalog of Fishes).
↑ Door Jordan & Fowler gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot genus (zie: Lactoria op CAS - Catalog of Fishes).
↑ Over het grammaticale geslacht van namen in dit genus (en andere genusnamen die erop gebaseerd zijn, zoals Acanthostracion) bestaat nogal eens verwarring. Een naam eindigend op -on suggereert dat het geslacht onzijdig is maar uit de namen die Linnaeus in 1758 aan de soorten in het geslacht gaf, blijkt dat hij het als mannelijk behandelde (met toenamen als trigonus, bicaudalis, cornutus, tuberculatus, etc.). De regel is dat bij het bepalen van het grammaticaal geslacht de eerste auteur wordt gevolgd, tenzij een naam op grond van de Romeinse of Griekse traditie al een geslacht had. Ostracion was echter geen bestaande naam toen Linnaeus die gaf en had dus ook geen grammaticale traditie.
↑ Zie: Paracanthostracion op CAS - Catalog of Fishes.
↑ Door Swainson gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot genus (zie: Rhinesomus op CAS - Catalog of Fishes).
↑ Zie: Rhynchostracion op CAS - Catalog of Fishes.
↑ Zie: Tetrosomus op CAS - Catalog of Fishes.
↑ Zie: Triorus op CAS - Catalog of Fishes.

[1] Tyler, J.C. (1980). Osteology, phylogeny, and higher classification of the fishes of the order Plectognathi (Tetraodontiformes). NOAA Technical Report NMFS Circular 434: 185. Gearchiveerd op 5 augustus 2021.

[2] Nelson, J.S. (1994). Fishes of the world. Third edition. John Wiley & Sons, Inc., New York: p. 446.

[3] Ostraciidae volgens Fishbase

[4] Soortenlijst volgens Fishbase. Gearchiveerd op 27 juli 2017.

[5] Door Bleeker gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot geslacht (zie: Acanthostracion op CAS - Catalog of Fishes).

[6] Door Swainson gepubliceerd als subgenus van Tetrosomus; in 1865 door Bleeker opgewaardeerd tot geslacht (zie: Lactophrys op CAS - Catalog of Fishes).

[7] Door Jordan & Fowler gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot genus (zie: Lactoria op CAS - Catalog of Fishes).

[8] Over het grammaticale geslacht van namen in dit genus (en andere genusnamen die erop gebaseerd zijn, zoals Acanthostracion) bestaat nogal eens verwarring. Een naam eindigend op -on suggereert dat het geslacht onzijdig is maar uit de namen die Linnaeus in 1758 aan de soorten in het geslacht gaf, blijkt dat hij het als mannelijk behandelde (met toenamen als trigonus, bicaudalis, cornutus, tuberculatus, etc.). De regel is dat bij het bepalen van het grammaticaal geslacht de eerste auteur wordt gevolgd, tenzij een naam op grond van de Romeinse of Griekse traditie al een geslacht had. Ostracion was echter geen bestaande naam toen Linnaeus die gaf en had dus ook geen grammaticale traditie.

[9] Zie: Paracanthostracion op CAS - Catalog of Fishes.

[10] Door Swainson gepubliceerd als subgenus van Ostracion; in 1980 door Tyler opgewaardeerd tot genus (zie: Rhinesomus op CAS - Catalog of Fishes).

[11] Zie: Rhynchostracion op CAS - Catalog of Fishes.

[12] Zie: Tetrosomus op CAS - Catalog of Fishes.

[13] Zie: Triorus op CAS - Catalog of Fishes.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]