Norton Model 18-serie

Het Norton Model 18 is een serie sportmotoren die het Britse merk Norton produceerde van 1922 tot 1954.

Norton Model 18-serie
Norton Model 18 uit 1929
Algemeen
Merk	Norton
Categorie	Sport
Productiejaren	1922-1954
Voorganger	Norton Model 16H BS
Herkomst	Verenigd Koninkrijk
Motor
Motortype	Kopklepmotor
Bouwwijze	Dwarsgeplaatste staande eencilinder
Koeling	Lucht
Boring	79 mm
Slag	100 mm
Cilinderinhoud	490,2 cc
Brandstofsysteem	carburateur
Ontstekingssysteem	Magneet
Smeersysteem	Dry-sump
Aandrijving
Primaire aandrijving	Ketting
Koppeling	Meervoudige droge plaat
Versnellingen	3
Secundaire aandrijving	Ketting
Rijwielgedeelte
Achtervork	Star
Remmen	Trommelremmen

Voorbeschiedenis

Norton had in 1908 voor het eerst motorfietsen met haar eigen motorblokken uitgebracht: het 600cc-Model 1 Big Four en het 500cc- 3½ HP Model. Dat laatste model werd ook gebruikt als racer in de TT van Man, maar nadat Norton in 1913 was overgenomen door R.T. Shelley ontwikkelde Dan O'Donovan snellere modellen, de Modellen 7 BS en 8 BRS en het Model 9 TT. Dit waren allemaal nog machines met zijklepmotoren en door het uitrbreken van de Eerste Wereldoorlog werden er ook geen nieuwe modellen ontwikkeld. In 1919, met het verschijnen van het Norton Model 16, werd de riemaandrijving vervangen door kettingaandrijving. Alle machines hadden nu ook een handgeschakelde drieversnellingsbak van Sturmey-Archer. In 1921 volgde nog een Brooklands Special-versie van het Model 16 (het Norton Model 16H BS), maar in 1922 verscheen de eerste Norton met kopklepmotor.

Norton 3½ HP OHV Model

Begin 1922 verschenen de eerste foto's van een prototype met kopklepmotor. Die machine werd nog Norton 3½ HP OHV Model genoemd, zelfs toen "The Motor Cycle" in november 1922 meldde dat de machine nu toch echt voor iedereen te koop was. Er werd toen al melding gemaakt van een aantal verbeteringen, zoals extra koelribben op de cilinderkop, bronzen nokvolkers onder de stoterstangen, verbeterde klepveren, toepassing van meer kogellagers en een aluminium zuiger. Het getoonde prototype, met coureurs/testrijders Rex Judd en Vic Horsman, had nog een verlengd frame, waarschijnlijk voor de hogesnelheidstest op Brooklands. Don O'Donovan reed de machine persoonlijk naar een nieuw record van 89 mijl per uur (143 km/uur) over de vliegende mijl. De machine werd nooit als 3½ HP OHV Model verkocht. Toen ze op de markt kwam was dit het Norton Model 18.

linkerkant van het motorblok in 1924, met links de ontstekingsmagneet, de primaire ketting, de carburateur en het rempedaal.

rechterkant van het blok met de aandrijving van de ontstekingsmagneet, de oliepomp, de stoterstangen en de tuimelaars, de handschakeling en de versnellingsbak met kickstarter

Norton Model 18

Het Norton Model 18 was nog door James Lansdowne Norton persoonlijk ontworpen. Behalve de kopklepmotor kreeg de machine ook een dry-sump-smeersysteem (de zijkleppers moesten daar tot 1929 op wachten). Het sportmodel 18 bleef - met een aantal wijzigingen - in productie tot 1954. Norton was inmiddels overgenomen door Associated Motor Cycles dat nu voor de klus stond de machines te voorzien van achtervering. Die investeringen werden bij het Model 18 niet meer gedaan, maar wel bij de (ook al oude) Norton ES2.

Motor

De motor was een dwarsgeplaatste staande eencilinder met luchtkoeling. De boring bedroeg 79 mm, de slag 100 mm en de cilinderinhoud 490,2 cc. Dat waren dezelfde maten als die van de oudere zijkleppers. Op de plaats van de zijkleppen zaten nu de stoterstangen voor de kopkleppen. Hoewel het prototype nog total loss smering had, kreeg het Model 18 een dry-sump-smeersysteem met een aparte olietank onder het zadel. De ontsteking werd verzorgd door een CAV-magneet en er was een B&B-mousetrap-carburateur gebruikt. De fabrieksracer kreeg echter waarschijnlijk een carburateur van Binks, maar er wordt ook gesproken over een Amac TT-carburateur.

Transmissie

Vanaf de krukas dreef een ketting de koppeling en de Sturmey-Archer-drieversnellingsbak aan. Op die versnellingbak zat ook de bediening van de koppeling en de kickstarter. Ook het achterwiel werd door een ketting aangedreven.

Rijwielgedeelte

De machine had nog een brugframe met het motorblok als dragend deel. Achtervering was er niet, maar voor zat een Webbvork. In het voorwiel zat al een trommelrem, maar achter nog een dummy belt rim brake. De machine had nog een flattank, maar zonder oliereservoir en met Dance knee grips naast de tank.

Ontwikkelingen

Motor

Er werden carburateurs van verschillende merken gebruikt. Genoemd worden B&B, Binks en Amac, maar eind jaren twintig werden die merken samengevoegd tot Amal (Amalgamated Carburetters). In 1926 kreeg de machine een olieterugvoerpomp aan de voorkant van het blok. In 1931 werd de ontstekingsmagneet achter de cilinder geplaatst. Daardoor werd het motorblok veel compacter. Als klanten elektrische verlichting bestelden werd de magneet vervangen door een magdyno.

Transmissie

Hoewel de hendel voor de handschakeling vanwege het sportieve gebruik altijd al heel laag zat, werd het in 1927 bij de Model 18 racer nog meer verlaagd zodat het geschikt werd voor voetschakeling. Vanaf 1932 kon ook het "gewone" Model 18 met voetschakeling geleverd worden, maar het was waarschijnlijk een keuze voor de klant, want beide systemen komen voor. In 1933 konden klanten tegen betaling ook kiezen voor een vierversnellingsbak, niet van Sturmey-Archer, maar van Norton zelf.

Rijwielgedeelte

In 1924 werd Walter Moore als constructeur aangetrokken, met als eerste taak het verbeteren van het Model 18. Hij verving de dummy belt rim brake in het achterwiel door een trommelrem van een T-Ford. In 1929 kreeg de webbvork een forse frictiedemper. In 1929 kreeg het Model 18 een zadeltank.

Norton Model 18 racer

Hoewel het Model 18 als sportmotor werd verkocht, was het zonder meer bedoeld als fabrieksracer. Alec Bennett won er de Isle of Man TT van 1924 en 1926 mee en tijdens de Sidecar TT van 1923 werd Graham Walker tweede en George Tucker derde. De fabrieksracer werd in 1927 afgelost door de door Walter Moore ontwikkelde Norton CS1.

Afbeeldingen Model 18 (racer)

• 
  Model 18 uit 1924
• 
  Model 18 uit 1925
• 
  Model 18 uit 1926
• 
  Model 18 racer met voetschakeling uit 1927
• 
  In 1929 kreeg het Model 18 een zadeltank en een nieuwe kleurstelling

• 
  In 1931 verhuisde de ontstekingsmagneet naar de achterkant van de cilinder, maar hier zit daar een Lucas-magdyno die de elektrische verlichting van stroom voorzag.
• 
  Model 18 uit 1933 met voetschakeling en fishtail pipe
• 
  Een opknappertje uit 1938 met ontbrekende uitlaat maar met Norton-vierversnellingsbak. De machine heeft ook al ingesloten kleppen, een systeem dat in 1928 was geïntroduceerd met de Norton ES2 (Enclosed Springs) 2
• 
  Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het Model 18 een semi-dubbel wiegframe
• 
  Che Guevara maakte in 1951 met dit Model 18 (La Poderosa II ofwel De Machtige) met zijn vriend Alberto Granado een reis door Latijns-Amerika

Norton Model 34

Het Model 34 was in feite een Model 18 met de door Arthur Carroll ontwikkelde Norton Crossover vierversnellingsbak. Dit patent van Carroll was speciaal bedoeld voor zijspantrekkers, die niet alleen een vierde versnelling kregen, maar ook de kettingaandrijving aan de rechterkant ("crossover"). Dat maakte het onderhoud aan de ketting makkelijker bij Britse combinaties, waarbij het zijspan immers links zat. Machines met deze versnellingsbak kregen (bijna) altijd het getal "4" in hun type-aanduiding: het Model 14 was een Big Four met vier versnellingen, de Modelln 24 en 44 waren Model 19's met vier versnellingen.

Norton Model 21

In 1927 verscheen het Norton Model 21 als productieracer met een gewijzigd smeersysteem. Men noemde het "lubrication of the constant circulation Semi Dry Sump type", een dry-sumpsysteem met constante circulatie. Er was een enkele toevoer/terugvoorpomp gemonteerd die aan de rechterkant van het blok door de krukas werd aangedreven. Bij andere typen zat de pomp op de aandrijving van de dynamo, aangedreven door de uitlaatnokkenas. Het Model 21 verdween weer in 1929, waarschijnlijk omdat de Norton CS1 ook voor het publiek te koop was. Naar de mode van de tijd was het Model 21 voorzien van een fishtail pipe.

Afbeeldingen Model 21

• 
  Model 21 uit 1927
• 
  Model 21 uit 1927
• 
  Het smeersysteem was het kenmerkende verschil...
• 
  ...met het Model 18

Norton Model 20

Het Norton Model 20 verscheen in 1930 en bleef gedurende de hele jaren dertig in productie. Het was de Twin Port-versie van het Model 18. De dubbele uitlaatpoorten voldeden aan de mode van de tijd, gaven de machine een sportief uiterlijk, maar leverden geen betere motorprestaties op. De machine kreeg al snel de achter de cilinder geplaatste magdyno en in 1935 werd de Sturmey-Archer drieversnellingsbak vervangen door een nieuwe vierversnellingsbak van Norton zelf (niet de crossover-bak die bij het Model 34 was gebruikt). Na de oorlog kwam het model niet terug.

Afbeeldingen Model 20

• 
  De dubbele uitlaatpoort was het kenmerkende verschil met het Model 18
• 
  In 1930 zat de ontstekingsmagneet nog voor het motorblok
• 
  Model 20 uit 1930
• 
  Model 20 uit 1935
• 
  In 1937 zat de magdyno al achter de cilinder, maar ook de klepveren waren ingesloten, zoals bij de Norton ES2.
• 
  Model 20 uit 1937

Technische gegevens

Norton	3½ HP OHV Model	Model 18	Model 18 racer	Model 34	Model 21	Model 20
Periode	1922	1923-1954	1923-1926	1926-1928	1927-1929	1930-1939
Categorie	Prototype	Sport	Fabrieksracer	Zijspantrekker	Productieracer	Sport
Motortype	Kopklepmotor
Bouwwijze	Dwarsgeplaatste staande eencilinder
Koeling	Lucht
Boring	79 mm
Slag	100 mm
Cilinderinhoud	490,2 cc
Carburateur(s)	Onbekend	B&B, vanaf 1929: Amal	Binks of Amac TT	B&B	Binks of Amac TT	Amal
Ontsteking	CAV-magneet	CAV-magneet, vanaf 1929 Lucas magneet	CAV magneet
Smeersysteem	Total loss	Dry-sump
Compressieverhouding	Onbekend	Vanaf 1947: 6,45:1	Onbekend			6,5:1
Max. Vermogen	25 pk	Vanaf 1947: 21 pk	25 pk	Onbekend
Topsnelheid	143 km/uur	126 km/uur	143 km/uur	Onbekend
Primaire aandrijving	Ketting
Koppeling	Meervoudige droge plaat
Versnellingen	3	3, vanaf 1933: 4	3	4	3	3, vanaf 1935: 4
Secundaire aandrijving	Ketting
Rijwielgedeelte	Brugframe	Brugframe, vanaf 1945: semi-dubbel wiegframe	Brugframe
Voorvork	Webbvork	Webbvork, vanaf 1947: Norton Roadholder	Webbvork
Achtervork	Star
Voorrem	Trommelrem
Achterrem	Dummy belt rim brake	Dummy belt rim brake, vanaf 1924: trommelrem		Trommelrem
Droog gewicht	ca. 132 kg	vanaf 1947: 170 kg	ca. 132 kg	Onbekend	ca. 132 kg	Onbekend
Voorganger	Model 16H BS			Model 18
Opvolger	Model 18	Model 88 Dominator	CS1	Geen

Bronnen

• Het Motorrijwiel 1993 nr. 2 en 2019 nr. 161
• http://www.vintagenorton.com/search/label/1922
• https://www.moto-collection.org/moto-collection/fmd-moto2-Norton-4306.htm
• https://www.motorcyclespecs.co.za/model/norton/norton_500_model_18_1924.htm
• https://www.yesterdays.nl/product/norton-1924-model-18-500-cc-1-cyl-ohv/
• https://www.yesterdays.nl/product/norton-1926-model-18-490cc-1-cyl-ohv-2909/
• https://www.yesterdays.nl/product/norton-1927-model-18-500-cc-ohv/
• https://www.yesterdays.nl/product/norton-1935-model-20-490cc-1-cyl-ohv/

Voetnoten