Neopentaan
Neopentaan is een organische verbinding met als brutoformule C5H12. De stof komt voor als een kleurloos, zeer licht ontvlambaar gas. Het wordt commercieel verhandeld in gascilinders onder vloeibare vorm.
| Neopentaan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | |||||
| |||||
Structuurformule van neopentaan
| |||||
| Algemeen | |||||
| Molecuulformule | C5H12 | ||||
| IUPAC-naam | 2,2-dimethylpropaan, | ||||
| Andere namen | dimethylpropaan, tetramethylmethaan, neopentaan, | ||||
| Molmassa | 72,14878 g/mol | ||||
| SMILES | CC(C)(C)C
| ||||
| InChI | 1S/C5H12/c1-5(2,3)4/h1-4H3
| ||||
| CAS-nummer | 463-82-1 | ||||
| EG-nummer | 207-343-7 | ||||
| PubChem | 10041 | ||||
| Wikidata | Q422723 | ||||
| Beschrijving | Kleurloos gas | ||||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | |||||
| |||||
| H-zinnen | H220 - H411 | ||||
| EUH-zinnen | geen | ||||
| P-zinnen | P210 - P377 - P381 - P403 | ||||
| EG-Index-nummer | 601-005-00-6 | ||||
| VN-nummer | 2044 | ||||
| ADR-klasse | Gevarenklasse 2.1 | ||||
| Fysische eigenschappen | |||||
| Aggregatietoestand | gas | ||||
| Kleur | kleurloos | ||||
| Dichtheid | (vloeistof bij het kookpunt) 0,6 g/cm³ | ||||
| Smeltpunt | −17 °C | ||||
| Kookpunt | 10 °C | ||||
| Dampdruk | (bij 20°C) 150.000 Pa | ||||
| Oplosbaarheid in water | (bij 20°C) 0,033 g/L | ||||
| Goed oplosbaar in | pentaan, hexaan | ||||
| Slecht oplosbaar in | water | ||||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | |||||
| |||||
Neopentaan is, naast 2-methylbutaan, een van de drie structuurisomeren van n-pentaan. De IUPAC-nomenclatuur heeft de triviale naam neopentaan behouden.[1] De systematische naam van neopentaan is immers dimethylpropaan.
Toepassingen bewerken
Neopentaan is een weinig reactieve verbinding. Een van de mogelijke reacties is de alkylering van aromatische verbindingen, waarbij neopentaan een tert-butylgroep levert. Zo kan bijvoorbeeld tolueen omgezet worden in tert-butyltolueen.[2] De reactie vindt plaats in de gasfase en onder bestraling met hoogenergetische gamma- of bètastraling. Andere toepassingen zijn onder andere als blaasmiddel voor het maken van kunststofschuimen,[3] als koelmiddel (R601b) en soms ook als drijfgas in spuitbussen.
Naam bewerken
De naam neopentaan betekent eigenlijk nieuw-pentaan. In de tijd dat de scheiding van organische verbindingen vooral een kwestie van destilleren was, ontsnapte een laagkokende verbinding makkelijk - letterlijk - uit de opstelling en aan de aandacht. De ontdekking van de verschillende isomeren van pentaan verloopt dan ook met afnemend kookpunt. Na de ontdekking van n-pentaan met een kookpunt van 36 °C volgt het iets lager kokende isomeer isopentaan met een kookpunt van 30 °C. Als laatste volgt neopentaan, met een kookpunt van slechts 10 °C. Bij kamertemperatuur zal dit laatste isomeer, zelfs als het opgelost in een mengsel voortkomt, na een destillatie niet meer vloeibaar worden.
Externe links bewerken
- (en) MSDS van neopentaan
- (en) Gegevens van neopentaan in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA
| Bronnen, noten en/of referenties |