Categoría Primera A
De Categoría Primera A (Liga Betplay Dimayor), ook wel Fútbol Profesional Colombiano genoemd, is de hoogste voetbalcompetitie in het Zuid-Amerikaanse land Colombia. De competitie is opgericht in 1948 door de División Mayor del Fútbol Colombiano (DIMAYOR), en telt achttien deelnemende clubteams. De competitie staat ook wel bekend onder alternatieve sponsornamen zoals Copa Mustang (1990-2009), Liga Postobón (2010-2014), Liga Águila (2015-2019) en Liga BetPlay Dimayor (2020-).
| Categoría Primera A |
|---|
|
| Opgericht |
| 27 juni 1948 |
| Land |
| Colombia
|
| Degradatie naar |
| Categoría Primera B |
| Aantal clubs |
| 20 |
| Amerikaanse kwalificatie |
| Copa Libertadores Copa Sudamericana |
| Titelhouder (2023-F) |
| Junior |
| Website |
| Dimayor |
Geschiedenis bewerken
In 1948 werd de eerste editie van de profcompetitie van Colombia georganiseerd. Aan de competitie deden tien teams mee en Independiente Santa Fe was de eerste club die zich landskampioen van Colombia mocht noemen. In de daaropvolgende jaren begon een periode die wel El Dorado (de gouden periode) wordt genoemd. De Argentijnse competitie had te maken met een staking en vele grote namen, onder wie Alfredo Di Stéfano en Adolfo Pedernera, kwamen in Colombia voetballen.
In de daaropvolgende jaren werd het aantal deelnemers aan de competitie langzaamaan uitgebreid tot veertien in 1966. Tot 1967 werd de competitie naar Europees model gespeeld met een gewone competitie, waarvan de club die bovenaan eindigde kampioen werd. Vanaf 1968 werd, zoals in wel meer Zuid-Amerikaanse landen gebruikelijk is, de competitie in twee gesplitst (Apertura en Finalización), en daarna een eindronde. Pas in 1988 werd het aantal clubs weer uitgebreid, naar vijftien.
De competitie kende een dieptepunt in 1989. Na een wedstrijd tussen Independiente Medellín en América de Cali werd de dienstdoende scheidsrechter Álvaro Ortega doodgeschoten door het drugskartel van Medellín. De competitie werd daarop stilgelegd en afgebroken, met als gevolg dat er geen kampioensbeker werd uitgereikt.
In 1991 werd besloten tot de invoering van een tweede divisie, de Categoría Primera B, waardoor het mogelijk werd om te promoveren en degraderen. Ook werd het aantal deelnemende teams uitgebreid tot zestien. In 2002 werd het aantal deelnemende teams opnieuw uitgebreid tot het van achttien. Daarnaast werd er besloten om de competitie in tweeën te delen waardoor er sindsdien twee kampioenen per jaar zijn. Ook de competitieopzet werd veranderd. In 2015 is het aantal teams gestegen tot de huidige twintig teams.
Competitie bewerken
Aan de Categoría Primera A doen twintig teams mee. Sinds 2002 worden per jaar twee competities afgewerkt: de Apertura (opening) en de Finalización (sluiting). De Apertura wordt gespeeld van februari tot juni, de Finalisatie van juli tot december. Zowel de Apertura als de Finalización kent drie fases: de competitiefase, de groepsfase of play-offs en een finale tussen de twee beste ploegen van het semester. Sinds 2011 wordt op sommige toernooien - om programmeringsredenen - een knock-outronde gespeeld in plaats van de groepsfase met de acht gekwalificeerde ploegen uit de reguliere fase. De acht teams spelen knock-out rondes en de overgebleven twee spelen de grote finale.
De competitiefase bewerken
Tijdens de competitiefase worden per team twintig wedstrijden gespeeld; iedereen speelt één keer tegen elkaar. De punten gelden op de normale manier; drie voor een overwinning, een voor gelijkspel, nul voor verlies. De acht hoogst gerangschikte ploegen aan het einde van de competitie gaan door naar de groepsfase of play-offs.
De groepsfase bewerken
De acht beste teams uit de competitie worden verdeeld in twee groepen van vier. Binnen deze groepen wordt twee keer tegen elkaar gespeeld. De clubs die in elke groep als eerste eindigen, gaan door naar de finale van het semester.
De grote finale bewerken
Er worden twee wedstrijden gespeeld tussen de twee nummers één uit de groepsfase. De winnaar van deze wedstrijden zal tot kampioen worden gekroond.
Controversie bewerken
De Categoría Primera A is sinds 2002 verdeeld in twee toernooien met groepsfasen in elk toernooi. Vroeger werd het jaarlijks gespeeld, met een reguliere fase - eenmaal uit en eenmaal thuis - en één eindfase waarin de club die aan het eind bovenaan stond de winnaar was. Enkele bekende Colombiaanse trainers hebben reeds kritiek geuit op deze manier van competitie voeren. Het belangrijkste punt is dat zelfs als een team in de competitiefase bovenaan eindigt, het vervolgens in de groepsfase wordt uitgeschakeld.
Overzicht bewerken
Titels per club bewerken
| Club | Stad | Titels | Seizoenen |
|---|---|---|---|
| Atlético Nacional |  Medellín
|
17 | 1954, 1973, 1976, 1981, 1991, 1994, 1999, 2005-I, 2007-I, 2007-II, 2011-I, 2013-I, 2013-II, 2014-I, 2015-II, 2017-I, 2022-I |
| Millonarios |  Bogota
|
16 | 1949, 1951, 1952, 1953, 1959, 1961, 1962, 1963, 1964, 1972, 1978, 1987, 1988, 2012-II, 2017-II, 2023-I |
| América de Cali |  Cali
|
15 | 1979, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1990, 1992, 1996–97, 2000, 2001, 2002-I, 2008-II, 2019-II, 2020 |
| Deportivo Cali | Cali
|
10 | 1965, 1967, 1969, 1970, 1974, 1995–96, 1998, 2005-II, 2015-I, 2021-II |
| Atlético Junior |  Barranquilla
|
10 | 1977, 1980, 1993, 1995, 2004-II, 2010-I, 2011-II, 2018-II, 2019-I, 2023-II |
| Santa Fe | Bogota
|
9 | 1948, 1958, 1960, 1966, 1971, 1975, 2012-I, 2014-II, 2016-II |
| Independiente Medellín | Medellín
|
6 | 1955, 1957, 2002-II, 2004-I, 2009-II, 2016-I |
| Once Caldas |  Manizales
|
4 | 1950, 2003-I, 2009-I, 2010-II |
| Deportes Tolima |  Ibagué
|
3 | 2003-II, 2018-I, 2021-I |
| Deportes Quindío |  Armenia
|
1 | 1956 |
| Cúcuta Deportivo |  Cúcuta
|
1 | 2006-II |
| Deportivo Pasto |  Pasto
|
1 | 2006-I |
| Unión Magdalena |  Santa Marta
|
1 | 1968 |
| Boyacá Chicó |  Tunja
|
1 | 2008-I |
| Deportivo Pereira |  Pereira
|
1 | 2022-II |
Eeuwige ranglijst bewerken
Vetgedrukt de clubs die in 2024 in de hoogste klasse spelen.
| Club | Stad | /77 | Periode (1948-2024) |
|---|---|---|---|
| Atlético Nacional | Medellín |
77 | 1948- |
| Santa Fe | Bogota |
77 | 1948- |
| Millonarios | Bogota |
77 | 1948- |
| Deportivo Cali | Cali |
74 | 1948-1955, 1959- |
| Independiente Medellín | Medellín |
73 | 1948-1951, 1954-1957, 1959-1970, 1972- |
| América de Cali | Cali |
71 | 1948-1952, 1954-2011, 2017- |
| Deportes Tolima | Ibagué |
69 | 1955-1993, 1995- |
| Atlético Bucaramanga |  Bucaramanga |
65 | 1949-1953, 1956-1970, 1972-1994, 1995/96-2008, 2016- |
| Deportes Quindío | Armenia |
63 | 1951-2000, 2002-2013, 2021-II |
| Once Caldas | Manizales |
64 | 1961- |
| Atlético Junior | Barranquilla |
64 | 1948, 1950-1953, 1966- |
| Deportivo Pereira | Pereira |
63 | 1949-1953, 1956-1997, 2001-2011, 2020- |
| Cúcuta Deportivo | Cúcuta |
57 | 1950-1953, 1955-1995, 1996/1997, 2006-2013, 2015, 2019-2020 |
| Unión Magdalena | Santa Marta |
50 | 1953-1954, 1956-1957, 1959-1960, 1963-1999, 2002-2005, 2019, 2022-2023 |
| Envigado | .svg){kind=small} Envigado |
32 | 1992-2006, 2008- |
| Atlético Huila |  Neiva |
29 | 1993-1996, 1998-2019, 2021-II, 2023 |
| Deportivo Pasto | Pasto |
24 | 1999-2009, 2012- |
| Cortuluá |  Tuluá |
16 | 1994-2004, 2010, 2015-2017, 2022 |
| Boyacá Chicó[2] | Tunja |
18 | 2004-2016, 2018, 2020-2021-I, 2023- |
| La Equidad | Bogota |
18 | 2007- |
| Águilas Doradas[3] | .svg){kind=small} Rionegro |
14 | 2011- |
| Real Cartagena |  Cartagena |
12 | 1971, 1992, 2000-2002, 2005-2007, 2009-2012 |
| Patriotas | Tunja |
12 | 2012-2022, 2024- |
| Alianza Petrolera | .svg){kind=small} Barrancabermeja |
12 | 2013- |
| Boca Juniors de Cali | Cali |
9 | 1949-1957 |
| Sporting | Barranquilla |
8 | 1950-1953, 1988-1991 |
| Jaguares de Córdoba | .svg){kind=small} Montería |
10 | 2015- |
| Once Deportivo | Manizales |
5 | 1948-1952 |
| Universidad Nacional[4] | Bogota |
5 | 1948-1952 |
| Deportes Caldas | Manizales |
4 | 1948-1951 |
| Huracán de Medellín | Medellín |
3 | 1949-1951 |
| Fortaleza[5] | Bogota |
3 | 2014, 2016, 2024- |
| Samarios | Santa Marta |
2 | 1951-1952 |
| Atlético Manizales | Manizales |
2 | 1954, 1958 |
| Uniautónoma | Barranquilla |
2 | 2014-2015 |
| Centauros Villavicencio |  Villavicencio |
1 | 2003 |
| Tigres |  Soacha |
1 | 2017 |
| Oro Negro | Barrancabermeja |
1 | 1971 |
| Itagüí Leones |  Itagüí |
1 | 2018 |
| Deportivo Barranquilla | Barranquilla |
1 | 1949 |
| Libertad | Barranquilla |
1 | 1956 |
| Deportivo Unicosta | Barranquilla |
1 | 1998 |
- ↑ Ook Ayron del Valle (Millonarios), Dayro Moreno (Atlético Nacional) en Carmelo Valencia (La Equidad) scoorden elf keer.
- ↑ Boyacá Chicó speelde in 2004 als Bogotá Chicó in de stad Bogota
- ↑ Rionegro Águilas speelde van 2011 tot 2014 als Itagüí Ditaires en in 2015 als Águilas Doradas
- ↑ Universidad Nacional speelde tot 1949 in de stad Pereira als Universidad de Pereira
- ↑ Fortaleza CEIF speelde in 2014 als Fortaleza FC
Scheidsrechters bewerken
Bijgaand een overzicht van Colombiaanse scheidsrechters die niet alleen actief zijn of waren in de Copa Mustang, maar daarnaast ook internationale wedstrijden leiden of hebben geleid.
| Bronnen, noten en/of referenties |