Leendert Gerardus van Breen

Leendert Gerardus van Breen (Terneuzen, 22 mei 1876 – Woudenberg, 26 maart 1964) was een Nederlands waterbouwkundige. Hij werkte vele jaren met verschillende standplaatsen bij Rijkswaterstaat, laatstelijk in de rang van waterbouwkundige. Hij is de auteur van het klassieke werk Holland's rijshout (1920).

Leendert Gerardus van Breen
Kaft van het boek "Hollands'Rijshout"
Algemene informatie
Geboren	22 mei 1876 Terneuzen
Overleden	26 maart 1964 Woudenberg
Nationaliteit	Nederlandse
Beroep	waterstaatkundig technisch ambtenaar
Bekend van	Boek over gebruik van rijshout
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Terneuzen

Direct na afronding van de lagere school trad Van Breen in dienst van Rijkswaterstaat, waar hij de assistent werd van ir. Bertel, die hem verder opleidde. Van Breen werkte in het begin als assistent bij de bouw van de middensluis van het sluizencomplex bij Terneuzen (destijds was dat de meest westelijke sluis) en de verbetering van het kanaal naar Gent .

Opzichter

Om mei 1900 slaagde hij voor het diploma "opzichter van den waterstaat" en in april 1902 voor het diploma "opzichter van den Rijkswaterstaat". Deze diploma's openden de weg tot diverse functies bij diverse dienstkringen van Rijkswaterstaat. In 1900 kon hij beginnen bij de rivierverbetering van de IJssel. In 1902 begon bij als Opzichter 4e klasse in Delfzijl. Op 16 mei 1907 trouwt van Breen met Magdalena Donze, dochter van een gemeenteraadslid uit Terneuzen. In 1907 werd hij bevorderd tot Opzichter 3e klasse en werd zijn standplaats 's-Hertogenbosch; in december 1914 werd dit opzichter 2e klasse en ging hij terug naar Terneuzen. Hier werd hij belast met het onderhoud van het kanaal naar Gent. Probleem daarbij was dat dit een grensoverschrijdend kanaal was naar een buurland in oorlog (Eerste Wereldoorlog).

In deze tijd schreef hij ook zijn standaardwerk over het gebruik van rijshout in de waterbouwkunde.

Nijmegen

In mei 1921 werd hij overgeplaatst naar de dienstkring Nijmegen. Alhoewel niet duidelijk uit de staatsalmanak werd hij toen ook bevorderd tot Technisch Ambtenaar der 1e klasse. Hij ging uiteindelijk wonen in Woudenberg. In het begin van zijn aanstelling in Nijmegen zal hij vermoedelijk wel betrokken geweest zijn bij de aanleg van het Maas-Waalkanaal dat in de periode 1920-1927 werd aangelegd. Maar daarna is het vooral bezig met het beheer van de Rijn en Nederrijn tussen Lobith en Wijk bij Duurstede. In OTAR heeft hij hier uitgebreid over geschreven. Op 1 mei 1930 is hij bevorderd tot Technisch Hoofdambtenaar.

IJmuiden

In 1934 werd hij benoemd tor “waterbouwkundige” (de rang net boven die van Technisch Hoofdambtenaar) en overgeplaatst naar de dienstkring IJmuiden, belast met het beheer van de sluizen daar. In 1935 is de werkkring wat aangepast, omdat toen een het visserijbedrijf overging van Rijkswaterstaat naar het Staatsvissersbedrdijf. De dienstkringen IJmuiden en Velsen werden één dienstkring, IJmuiden. Hieronder viel het beheer van de havendammen en de sluizen. Hij schreef hier onder ander "De geschiedenis van het Noordzeekanaal, in het bijzonder de havens en sluizen van IJmuiden" speciaal voor de gemeente Velzen. Daarnaast schreef hij ook nog een aantal artikelen in OTAR over het onderhoud aan de havenhoofden.

Van Breen werd in 1939 benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau. Hij ging in juni1941 met pensioen. Hij is na zijn overplaatsing naar IJmuiden in Woudenberg blijven wonen, waar hij tot zijn overlijden in 1964 is blijven wonen. In de jaren na zijn pensioen bleef hij actief met het schrijven van artikelen voor OTAR, met name over rijswerk en de rivier de Rijn.

Alternatief voor blokkenbestorting

Van Breen werd in zijn tijd bij de dienstkring IJmuiden geconfronteerd met onderhoudsproblemen aan de havendammen. Deze bestonden uit random geplaatste betonblokken. Deze betonblokken van 20 ton besloegen een oppervlak van 300.000 m² en zijn in 1878 geplaatst met een paar zware stoomkraan naar een ontwerp van de Engelse ingenieur John Hawkshaw. Rond 1935 bleek dat deze blokken eigenlijk iets te licht waren voor de heersende golfaanval, en er regelmatig blokken weggeslagen werden. Het plaatsen van nieuwe blokken op de plek van de weggeslagen blokken was lastig, en bovendien niet afdoende, omdat de blokken wat te licht waren. Om dit probleem op te lossen ontwikkelde Van Breen een methode waarbij een verloren bekisting gebruikt werd in de vorm van een jute zak. Hierin werd 30 ton beton gegoten. Van Breen heeft dit gedetailleerd beschreven in zijn publicaties in OTAR. In de krant van 1939 wordt dit beschreven als:

"Hierin moest de beton worden gegoten, waarna het blok rond werd en belangrijk hooger dan de diameter groot was. Een paar van deze betonnen zuilen stonden reeds eenigen tijd tusschen de andere blokken en daar ze goed bleken te voldoen, heeft men inden loop van dezen zomer den geheelen kop van de Zuiderpier op deze wijze voorzien. Een hecht aaneengesloten rij krijgt men thans op waarlijk ingenieuze wijze, dank zij de soepelheid van den canvas-vorm. Op een kleinen afstand van elkaar worden namelijk twee „pilaren” gegoten en zijn deze gereed, dan wordt er tusschen een nieuwe zak gehangen. Deze zak kan echter door den weerstand aan beide zijden niet, tot zijn volle breedte uitzetten en puilt daardoor om de reeds geplaatste zuilen heen. Op deze wijze krijgt men een buitengewoon hechte bestorting, die wanneer zij eenmaal geheel gereed is een groote verbetering zal beteekenen.Het blijft namelijk niet bij één rij blokken vlak langs de pieren, maar op dezelfde wijze worden daarbuiten, iets lager, weer blokken gegoten, die in elkaar en inde eerste rij grijpen."

In latere jaren bleek overigens dat blokken die op deze wijze gevormd waren, op lange termijn niet voldoende sterkte bleken te behouden. Het beton verhardde in een omgeving met zout zeewater, wat de sterkte niet ten goede kwam. Bovendien kon de temperatuurontwikkeling tijdens de verharding niet goed in de hand gehouden worden, waardoor er termperatuurspanningen ontstonden wat op termijn tot breuk van de blokken leidde.

OTAR

In het tijdschrift voor de Technisch Ambtenaren van de Rijkswaterstaat (OTAR) heeft Van Breen veel van zijn ervaringen vastgelegd:

Artikelen in Otar van de hand van Van Breen

nummer	bladzijde	titel artikel
05-1917	p17	Ons Archief
08-1919	p44	Ons Archief
11-1930	p116	Rivierdijken
10-1931	p117	Betonning van Boven-Rijn en Waal
12-1932	p183	Afvoermetingen in den Boven-Rijn, de Waal, het Pannerdensch kanaal, den Rijn en de IJssel
02-1933	p222	Vorming van ijs in stroomend water
02-1933	p226	Peilloodonderzoek
04-1933	p21	Vorming van ijs in stroomend water
06-1934	p55	De Rijn bij Lobith voorheen en thans I
07-1934	p76	De Rijn bij Lobith voorheen en thans II
11-1934	p149	Maximum waterafvoer van den ouden Rijn bij Lobith
01-1935	p177	Zandtransport en kabellegging door de Waal
11-1936	p173	Afmetingen van bossen hollandsch rijshout in verband met de dikte, de sterkte en de samenstelling van zinkstukken
01-1938	p222	Het onderhoud van de bestortingen langs de havenhoofden te IJmuiden I
02-1938	p258	Het onderhoud van de bestortingen langs de havenhoofden te IJmuiden II
03-1939	p19	Verbeteringen
11-1942	p49	Hollandsche rijsbossen voor zinkstukken
12-1942	p72	Wat zijn waesen en wellingen?
02-1943	p98	Eigenaardige schade aan de beugels om de voorharren bij de sluisdeuren
06-144	p106	Merkwaardige samengestelde houtverbinding
10-1944	p30	Riet I
12-1945	p150	Toepassing van schanskorven bij opzinkingen
01-1946	p175	Riet II
09-1945	p103	Het dichten van gaten in dijken
03-1946	p215	Toepassing van schanskorven bij opzinkingen II
05-1946	p233	Rivierverbetering
09-1947	p205	De Wilg
01-1948	p269	De Geldersche vallei I
03-1948	p317	De Geldersche vallei II
07-1949	p15	De Rijn bij Lobith voorheen en thans I
08-1949	p36	De Rijn bij Lobith voorheen en thans II
09-1949	p92	De Rijn bij Lobith voorheen en thans III
11-1954	p136	Vastmaken, zinken en storten
01-1959	p134	Ervaringen met opzinken
04-1960	p242	Stuk zinken
03-1961	p211	Stroomsnelheidsmetingen

Het is de verwachting dat deze artikelen medio 2022 via Delpher beschikbaar zijn