Kees de Jager

Cornelis (Kees, Cees) de Jager (Den Burg, 29 april 1921) is een Nederlandse astronoom, pionier van het ruimteonderzoek, popularisator van wetenschap en bestrijder van pseudowetenschap.

Kees de Jager
Kees de Jager in 1967
Persoonlijke gegevens
Volledige naam	Cornelis de Jager
Geboortedatum	29 april 1921
Geboorteplaats	Den Burg op Texel
Nationaliteit	Nederlandse
Werkzaamheden
Vakgebied	sterrenkunde
Universiteit	Universiteit Utrecht
Promotor	Marcel Minnaert
Soort hoogleraar	gewoon hoogleraar
Overig
Religie	vrijdenkerij
Hobby's en andere bezigheden	marathon, stijldansen, stamboomonderzoek, geschiedenis van Texel
Website
Portaal    Onderwijs

Inhoud

Biografie

Kees de Jager woonde tijdens zijn schooltijd in Nederlands-Indië. In 1939 ging hij aan de Universiteit van Utrecht wis-, natuur- en sterrenkunde studeren. Eind 1942 behaalde hij het kandidaatsexamen. Toen de Duitsers in maart 1943 een loyaliteitsverklaring eisten van alle studenten, dook de Jager onder in de gewelven van de Utrechtse sterrenwacht Sonnenborgh, samen met zijn medestudent Hans Hubenet. Ze hadden de schuilnamen J.C. Gadeer en B. het Heun. 's Nachts deed De Jager voor zijn doctoraalonderzoek waarnemingen van het oppervlak van de maantjes van Jupiter. Achteraf bleken de conclusies uit die waarnemingen een overschatting van de mogelijkheden van de binnenstadssterrenkunde. Na zijn doctoraalexamen week Kees de Jager voor een half jaar uit naar de theoretische natuurkunde en schreef hij een artikel over de massa van het zojuist ontdekte meson.

De Jager keerde terug naar de sterrenkunde en promoveerde in 1952 bij Marcel Minnaert cum laude op een proefschrift met de titel The Hydrogen Spectrum of the Sun. Vervolgens is hij decennialang voornamelijk betrokken geweest bij zonneonderzoek. In 1957 werd de Jager benoemd tot lector in de stellaire astrofysica en in 1960 tot hoogleraar in dezelfde wetenschap. Op 8 mei 1961 hield hij zijn inaugurele rede Zon en sterren. In 1970 werd zijn leeropdracht 'het ruimte-onderzoek'. Hij leidde vele studenten en promovendi op. Zijn emeritaat volgde op zijn afscheidsrede op 24 april 1986, getiteld Wereld en wetenschap.

Hij heeft diverse ruimte-experimenten geleid ten behoeve van onderzoek naar zonnevlammen en sterrenvlammen. Vanaf 1980 ging zijn aandacht vooral uit naar de studie van superreuzen en in het bijzonder de grootschalige stromingen aan hun oppervlak. In 2003 verhuisde Kees de Jager van Utrecht (waar hij op de sterrenwacht Sonnenborgh woonde) naar Texel. Daar werd hij vrijwillig medewerker bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), voor de bestudering van zon-klimaat relaties. Ook houdt hij zich bezig met het voorspellen van toekomstige zonneactiviteit. In 2006 werd Kees de Jager ereburger van Texel.

Kees de Jager is ondanks zijn hoge leeftijd een verdienstelijk hardloper.

Functies

• Directeur van Sterrenwacht 'Sonnenborgh' te Utrecht
• Oprichter en eerste directeur van de Utrechtse Laboratorium voor Ruimteonderzoek
• Oprichter van het Astrofysisch Instituut van de Vrije Universiteit Brussel
• Secretaris-generaal van de Internationale Astronomische Unie (IAU)
• President van COSPAR (Internationale organisatie voor samenwerking in ruimteonderzoek)
• President van ICSU (Internationale Raad voor Wetenschappen)
• Oprichter en eerste hoofdredacteur van de tijdschriften `Space Science Reviews’ en ‘Solar Physics’
• Voorzitter van Stichting Skepsis van 1987 tot 1998
• Voorzitter van de European Council of Skeptical Organisations van 1994 tot 2001
• Fellow van het Committee for Skeptical Inquiry

Lidmaatschappen

• Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
• Koninklijke Belgische Academie voor Kunst en Wetenschap
• Academia Leopoldina (Halle, Duitsland)
• Indian Science Academy
• Academia Europaea

Eretitels

Kees de Jager in 2011

• Eredoctoraat Parijs
• Eredoctoraat Wroclaw
• Erelid SCOSTEP, de internationale organisatie voor zon-aarde-fysica.
• Ereburger van Texel
• Erelid van de Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart

Onderscheidingen

• Gouden medaille van de Royal Astronomy Society (GB)
• Hale Medaille van de American Astronomy Society (voor zonneonderzoek, VS)
• Jules Janssen Medaille (zonneonderzoek, Frankrijk)
• Karl Schwarzschild Medaille (voor astrofysica, Duitsland)
• Gagarin medaille and Ziolkowski Medaille (ruimteonderzoek, Sovjet-Unie)
• COSPAR medaille voor Internationale Samenwerking

De stad Dordrecht noemde een straat in de nieuwbouwwijk Sterrenburg naar Kees de Jager.

Publicaties van C. de Jager

Honderden titels, onder meer

Wetenschap

• vele artikelen in astronomische wetenschappelijke tijdschriften, zoals Solar Physics, Space Science Reviews, Astronomy and Astrophysics en Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
• vele boeken
  • ed. The Solar spectrum, Proceedings of the Symposium held at the University of Utrecht 26-31 August 1963, Kluwer Academic Publishers Group, 1965
  • met Patrick Wayman, Highlights of astronomy. 1, As represented at the XIIIth general assembly of the I.A.U. 1967. Ook vervolguitgaven Highlights of astronomy 2 (1970), 3 (1973, 1974), 4(1976), 5 (1979, 1980)
  • The brightest stars, D. Reidel, Dordrecht, Boston, 1980
  • met Jun-Ichi Sakai: Solar flares and collisions between current-carrying loops: types and mechanisms of solar flares and coronal loop heating, Dordrecht; Boston: Kluwer Academic Publishers, 2012

Popularisatie

• met E.P.J. van den Heuvel: Ontstaan en levensloop van sterren, Thieme & Cie, Zutphen, 1972
• Tien opmerkelijke sterrekundige ontdekkingen, De Koepel, Utrecht, 1995

Autobiografie

• Kees de Jager: Terugblik, persoonlijke herinneringen aan opmerkelijke gebeurtenissen, Stip Media 2014 (autobiografie)

Bestrijding van pseudowetenschap

• Cees de Jager: Velosofie. Rekenen aan de Grote Piramide en m’n fiets, Skepter 1990, vol. 3 (4), p. 13-15. (Humoristische kritiek op numerologie, vertaald in het Duits en Engels als respectievelijk Radosophie en Cyclosophy)
  • Cornelis de Jager: Was ist Radosophie? In: Gero von Randow (Hrsg.): Mein paranormales Fahrrad und andere Anlässe zur Skepsis, entdeckt im „Skeptical Inquirer“ Rowohlt Taschenbuch Verlag, Reinbek 1993, S. 23–30, ISBN 3-499-19535-6

Externe links

• Website van Kees de Jager
• YouTube video 21:50 min Sonnenborgh, SRON, Universiteit Utrecht: Het leven van een beroemde Utrechter. Kees de Jager, Utrecht, 2011.
• YouTube video 3:44 min Maarten Roos: Portret prof. dr. Kees de Jager, SRON, 2011

Bronnen, noten en/of referenties

• Het juli/augustus-nummer 2011 van het tijdschrift Zenit was geheel gewijd aan Kees de Jager.