Jan Brand (hoofdcommissaris)

Jan Leendert Brand (Rotterdam, 3 augustus 1937 – Den Haag, 10 augustus 2023) is een voormalig Nederlands politiefunctionaris. Van 1982 tot 1997 was hij, in de rang van hoofdcommissaris, korpschef van de politie Haaglanden.

Loopbaan

Brand begon zijn carrière bij de Koninklijke Marechaussee en bekleedde vervolgens diverse functies bij de Amsterdamse politie. Hij werd politiechef in Delft, en werkte van 1969 tot 1978 bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, waar hij de ambtelijke cultuur leerde kennen. In Den Haag werd hij in 1987 aangesteld als hoofd dienst algemene zaken en in 1982 werd hij korpschef van de regiopolitie Haaglanden. Daarnaast was hij de voorzitter van de Raad van Hoofdcommissarissen van 1994 tot 1996.

Maatschappelijk politieman

Brand was een korpschef van de nieuwe generatie die, in tegenstelling tot zijn voorgangers, actief de pers opzocht en een rol speelde in zowel lokale als landelijke debatten over politie en maatschappelijke kwesties. Samen met de andere korpschefs van de vier grote steden – Eric Nordholt, Jan Wiarda en Rob Hessing - werd hij een gezaghebbende figuur voor het landelijke publiek.

Brand werd beschouwd als diplomaat, ‘politicus’ en maatschappelijk politieman. Hij had een brede kijk op maatschappelijke kwesties en zag de rol van de politie als belangrijk in het aanpakken van deze problemen. Zo heeft hij veiligheidsnetwerken opgezet in Den Haag, welke als voorbeeld voor andere korpsen diende. Hij beschouwde criminaliteit als een gevolg van maatschappelijke problemen zoals werkloosheid, armoede, slechte huisvesting, en uitzichtloosheid.

IRT-affaire

Jan Brand was voorzitter van de Raad van Hoofdcommissarissen tijdens de vergadering waarin het Nederlandse drugsbeleid werd besproken. Tijdens deze bijeenkomst in 1995 concludeerde Brand dat het huidige drugsbeleid in Nederland had gefaald. Hij pleitte voor verdere overweging van een liberale aanpak met decriminalisering van softdrugs. Een van zijn standpunten betrof het doorlaten van beperkte hoeveelheden drugs of wapens als middel om grotere criminele netwerken te ontmantelen. Deze methode om de georganiseerde criminaliteit aan te pakken was controversieel tijdens de IRT-affaire.

‘Wij lopen als politie altijd langs de grenzen van de regels. Zeker als we moeten voldoen aan politieke ambities die moeilijk te verwezenlijken zijn. Dan hoop ik dat anderen zeggen: “Ik accepteer dat u risico’s hebt gelopen.”’ - Voorzitter van de Raad van Hoofdcommissarissen Jan Brand bij de commissie-Van Traa

Eind carrière

Brand verliet zijn functie als korpschef van de politie Haaglanden in september 1997 en werd opgevolgd door Jan Wiarda.

Na zijn vertrek uit Den Haag werd hij in 1998 aangesteld als korpschef in Groningen, waar hij de teruggetreden korpschef Veenstra opvolgde. Brand werd als tijdelijk korpschef aangesteld in Groningen om het korps te stabiliseren na problemen met motivatie en onderbezetting.