Humanitaire crisis in Gaza (2023-2024)

De humanitaire crisis in Gaza (2023-2024) is een humanitaire ramp als gevolg van de Oorlog Hamas-Israël. De crisis betrof niet alleen hongersnood, maar ook een ineenstorting van de gezondheidszorg. Aan het begin van de oorlog, kort na de Hamas-aanval van 7 oktober 2023, verscherpte Israël de bestaande blokkade van de Gazastrook, wat heeft geleid tot grote tekorten aan brandstof, voedsel, medicijnen, water en essentiële medische benodigdheden. Deze belegering heeft geleid tot een daling van 90% in de beschikbaarheid van elektriciteit, wat nefaste gevolgen had voor de stroomvoorziening van ziekenhuizen, rioolwaterzuiveringsinstallaties en de ontziltingsinstallaties die drinkwater leveren. Als gevolg hiervan braken over heel Gaza allerhande ziekten uit. Zware bombardementen door Israëlische luchtaanvallen veroorzaakten catastrofale schade aan de infrastructuur van Gaza, waardoor de crisis nog dieper werd.

Een auto van de hulporganisatie World Central Kitchen na een Israëlische luchtaanval.

Organisaties zoals Artsen zonder Grenzen, het Rode Kruis en vijf VN-agentschappen (UNICEF, de Wereldgezondheidsorganisatie, het VN-Ontwikkelingsprogramma, het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties en het Wereldvoedselprogramma) waarschuwden voor een humanitaire catastrofe. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties eiste onmiddellijke doorgang voor de hulpverlening.

Buitenlandse journalisten kregen geen toegang tot het gebied, en tientallen plaatselijke journalisten – die in vele gevallen ook voor Palestijnse media werkten - werden doodgeschoten.

Hongersnood

Vanaf eind 2023 heerste in de Gazastrook een situatie van hongersnood en voedselonzekerheid: voedselvoorraden raakten uitgeput, bakkerijen werden vernietigd door Israëlische luchtaanvallen en de toegang tot basisvoedsel werd steeds schaarser. In november stonden rijen van honderden mensen te wachten voor brood, wat duidde op een dieper wordende crisis. Bedelen om voedsel was aan de orde van de dag, en honger werd alomtegenwoordig. Vanaf december sloegen internationale hulporganisaties en hulpverleners alarm over massale hongersnood, waarbij de meerderheid van de huishoudens overging tot extreme maatregelen om te overleven. Human Rights Watch beschuldigde Israël van het gebruik van hongersnood als oorlogswapen in het bezette gebied, waardoor de humanitaire ramp nog verergerde.

Begin 2024 werd de hongersnood “het ergste geval van door de mens veroorzaakte hongersnood in een eeuw. De hoofdeconoom van het Wereldvoedselprogramma merkte op dat de overgrote meerderheid van de mensen die wereldwijd hongersnood of catastrofale honger leden, geconcentreerd waren in Gaza, wat de ernst van de crisis benadrukte.

De voedselprijzen stegen in Gaza naarmate de voedselvoorraden opraakten. Door de beperkte hoeveelheid hulp die het gebied binnenkwam en de torenhoge voedselprijzen bleef de bevolking lijden, waarbij vooral kinderen kwetsbaar waren voor ondervoeding en uitdroging. De internationale gemeenschap toonde zich ernstig bezorgd, en onderstreepte herhaaldelijk de dringende noodzaak van onmiddellijke humanitaire interventie om een verdere tragedie af te wenden. 2,2 miljoen mensen in Gaza hadden te maken met “voedselonzekerheid op noodniveau”.

Drinkwaternood

Reeds voor de oorlog was de drinkwatervoorziening in de Gazastrook ontoereikend: Gaza kocht een klein deel van zijn water van Israël (circa 7%), de rest was grondwater of kwam uit ontziltingsinstallaties. Maar de grondwaterbronnen werden te intensief gebruikt, waardoor deze zich niet voldoende konden herstellen, met als gevolg dat insijpelend zout zeewater de bronnen verontreinigde en een aantal onbruikbaar maakte. Bovendien kampte de watervoorziening met een hoog percentage lekken in het transport naar de gemeenschappen in Gaza.

Door de oorlogssituatie verergerde de situatie echter aanzienlijk: Israël blokkeerde de waterpijpleidingen, sneed ook de elektriciteitsvoorziening af en bemoeilijkte de invoer van brandstof, waardoor pompen en ontziltingsinstallaties stilvielen. Reeds op 14 oktober 2023 luidde de VN de alarmklok, en in februari 2024 was de situatie catastrofaal, door extreme tekorten aan zuiver drinkwater en sanitaire voorzieningen, waardoor het risico op watergebonden ziekten sterk toenam.

Gezondheidszorg ingestort

De gezondheidszorg in Gaza kwam in een acute crisis als gevolg van het conflict. Door de Israëlische belegering hadden de ziekenhuizen te kampen met een gebrek aan brandstof en waren ze de eerste twee weken van de oorlog afhankelijk van noodgeneratoren. Op 23 oktober begonnen de ziekenhuizen in Gaza hun deuren te sluiten omdat ze zonder brandstof kwamen te zitten, te beginnen met het Indonesische ziekenhuis. Toen de stroomvoorziening volledig wegviel, stierven meerdere premature baby's in de NICU's. Talloze medische medewerkers werden gedood bij Israëlische luchtaanvallen. Ambulances, gezondheidsinstellingen, medische hoofdkwartieren en meerdere ziekenhuizen werden verwoest. Reeds eind oktober 2023 verklaarde het ministerie van Volksgezondheid van Gaza dat het gezondheidszorgsysteem “volledig was ingestort”. De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwde voor een reeks om zich heen grijpende ziekten als gevolg van het tekort aan drinkwater, voedsel, sanitair en medische hulpmiddelen. “Er moet een einde komen aan de systematische ontmanteling van de gezondheidszorg”, aldus de WHO. Artsen zonder Grenzen bracht geregeld verslag uit over de ongeziene verwoesting van de gezondheidsinfrastructuur.

Aanvallen op hulpverleners

Hulpverleners, hulpvoertuigen en hulpgoederen werden meermaals en op verschillende manieren aangevallen door het Israëlisch leger.

Mediabestanden

Zie de categorie Humanitarian crises of the 2023 Israel–Hamas war van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.