Draadwormslangen

Draadwormslangen
	Draadwormslangen zijn klein en dun, afgebeeld is een exemplaar van Epictia goudotii uit Veracruz, Mexico.
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Reptilia (Reptielen)
Orde:	Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:	Serpentes (Slangen)
Superfamilie:	Typhlopoidea
Familie
	Leptotyphlopidae; Stejneger, 1891
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Draadwormslangen op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Herpetologie

Draadwormslangen^[1] (Leptotyphlopidae) zijn een familie van slangen.

Naam en indeling

De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door Leonhard Hess Stejneger in 1891. Draadwormslangen werden lange tijd als een onderfamilie van de familie wormslangen gezien, maar worden tegenwoordig beschouwd als een aparte familie van slangen.^[2]

De wetenschappelijke naam Leptotyphlopidae betekent vrij vertaald 'dunne blinden' en is afgeleid van de woorden dun (lepto) en blinde ogen (tuphlós + ṓps).

Kenmerken

Draadwormslangen hebben een klein, dun en cilindrisch lichaam, de meeste soorten worden niet langer dan 30 centimeter. Veel soorten lijken sterk op elkaar en zijn alleen te onderscheiden door onderzoek naar de positie en structuur van de schubben. De ogen zijn sterk gedegenereerd, ze zijn onder de schubbenhuid gelegen en te zien als kleine zwarte puntjes, alle soorten zijn hierdoor zo goed als blind.^[3]

De schubben zijn klein en glanzend, de buikschubben zijn ongeveer even groot als de schubben aan de rest van het lichaam. Dit in tegenstelling tot vrijwel alle andere slangen, die juist sterk verbrede buikschubben bezitten. De barbadaanse soort Tetracheilostoma carlae wordt maximaal 10,4 centimeter lang en is hiermee de kleinste draadwormslang en tevens de kleinste slang ter wereld.^[4] De lichaamskleur varieert van bruin tot grijs, sommige soorten hebben een duidelijk lichter gekleurde kop en staartpunt, wat dient om vijanden te verwarren. De staart is relatief kort, veel soorten hebben een stekelachtige staartpunt.

Deze primitieve slangen hebben resten van een bekkengordel en achterpoten. De bovenkaak is tandenloos, allen in de onderkaak zijn tanden aanwezig maar dit zijn er maar enkele per kaakhelft. Alle soorten hebben slechts een enkele long en een enkele eileider.

Levenswijze

Draadwormslangen leven evenals de verwante wormslangen in de bodem en graven veel, ze worden zelden gezien. Alleen na hevige regenval komen ze bovengronds om niet te verdrinken. Veel soorten leven van kleine ongewervelden zoals mieren en termieten en houden zich ondergronds op bij de nesten van deze insecten. Vooral de eieren en de larven van deze insecten worden gegeten. Van een aantal soorten is bekend dat ook vlooien op menu staan, sommige soorten zijn aangetroffen in vogelnesten op enige hoogte waar ze vogelvlooien aten.^[5] Geen enkele soort is giftig en draadwormslangen kunnen mensen niet bijten vanwege hun verhoudingsgewijs zeer kleine kop.

Alle soorten zijn eierleggend, de vrouwtjes produceren relatief grote eieren die soms in strengen worden afgezet.

Verspreiding en habitat

Draadwormslangen komen vrijwel wereldwijd voor in delen van Azië, Afrika, Noord-, Midden- en Zuid-Amerika en delen van het Midden-Oosten. Ze ontbreken alleen in Europa en rond de poolstreken, ook in Australië komen geen soorten voor. Veel draadwormslangen leven in droge gebieden maar er zijn ook soorten die uitsluitend in vochtige regenwouden leven.

Indeling

Er zijn 142 verschillende soorten die verdeeld worden in twee onderfamilies en veertien geslachten. Twee geslachten zijn monotypisch en worden slechts vertegenwoordigd door een enkele soort. De familie omvat de volgende onderfamilies en geslachten, met de auteur, het soortenaantal en het verspreidingsgebied.

Naam	Auteur	Aantal soorten	Verspreidingsgebied
Onderfamilie Epictinae Hedges, Adalsteinsson & Branch, 2009: 10 geslachten, 89 soorten
Epictia	Gray, 1845	43	Midden- en Noord-Amerika, inclusief delen van de Caraïben; Kleine Antillen, Guyana, Suriname, Frans-Guyana, Trinidad, Venezuela, Brazilië, Peru, Colombia, Mexico, Nicaragua, Honduras, Guatemala, El Salvador, Panama, Argentinië, Uruguay, Nederlandse Antillen, Bahama's, San Salvador, Bolivia en Costa Rica
Habrophallos	Hoogmoed, 1977	1	Zuid-Amerika; Suriname, Frans-Guyana en Brazilië
Mitophis	Hedges, Adalsteinsson & Branch, 2009	4	Caribisch Gebied; Hispaniola
Rena	Baird & Girard, 1853	11	Noord-, Midden- en Zuid-Amerika; Mexico, de Verenigde Staten, Argentinië, Paraguay en Bolivia
Rhinoguinea	Trape, 2014	1	Afrika; Mali
Rhinoleptus	Villiers, 1956	1	Afrika; Senegal, Guinee, Mali, Guinee-Bissau en Gambia
Siagonodon	Peters, 1881	4	Zuid-Amerika; Brazilië, Guyana, Frans-Guyana, Venezuela, Bolivia, Argentinië en Suriname
Tetracheilostoma	Jan, 1861	3	Caribisch Gebied; Bovenwindse Eilanden van de Kleine Antillen; Martinique, Saint Lucia en Barbados
Tricheilostoma	Jan, 1860	6	Afrika; Togo, Benin, Tsjaad, Ghana, Nigeria, Congo-Kinshasa, Centraal-Afrikaanse Republiek, Burkina Faso, Soedan, Niger, Ivoorkust, Mali, Guinee, Kameroen, mogelijk in Congo-Brazzaville
Trilepida	Hedges, 2011	15	Zuid-Amerika; Guyana, Suriname, Brazilië, Venezuela, Ecuador, Panama, Colombia en Frans-Guyana
Onderfamilie Leptotyphlopinae Stejneger, 1892: 4 geslachten, 53 soorten
Epacrophis	Hedges, Adalsteinsson & Branch, 2009	3	Afrika; Kenia en Somalië
Leptotyphlops	Fitzinger, 1843	21	Afrika; Angola, Namibië, Zuid-Afrika, Zambia, Soedan, Kenia, Tanzania, Mozambique, Oeganda, Swaziland, Congo-Brazzaville, Congo-Kinshasa, Burundi, Malawi, Zimbabwe, Ethiopië en Lesotho
Myriopholis	Hedges, Adalsteinsson & Branch, 2009	24	Azië, Afrika en het Midden-Oosten; Zuid-Afrika, Afghanistan, Algerije, Arabisch Schiereiland, Benin, Botswana, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek, Egypte, Eritrea, Ethiopië, Ghana, Guinee-Bissau, Guinee, India, Irak, Iran, Israël, Ivoorkust, Jemen, Jemen, Jordanië, Kameroen, Kenia, Libië, Malawi, Mali, Mauritanië, Mozambique, Niger, Nigeria, Oman, Pakistan, Saoedi-Arabië, Senegal, Sinaï, Soedan, Somalië, Syrië, Tanzania, Togo, Tsjaad, Tsjaad, Tunesië, Turkije, Verenigde Arabische Emiraten, Zambia, Zimbabwe, mogelijk in Congo-Brazzaville
Namibiana	Hedges, Adalsteinsson & Branch, 2009	5	Afrika; Zuid-Afrika, Namibië en Angola

Bronvermelding

Referenties

↑ Bernhard Grzimek (1971). Het Leven Der Dieren Deel VI: Reptielen. Kindler Verlag AG, Pagina 424. ISBN 90 274 8626 3.
↑ Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database - Leptotyphlopidae. Gearchiveerd op 7 oktober 2021.
↑ Graham Alexander en John Marais (2007). A Guide to the Reptiles of Southern Africa. Struik Nature, Pagina 55. ISBN 978 1 77007 386 9.
↑ Encyclopædia Britannica - John P. Rafferty, Barbados threadsnake. Gearchiveerd op 17 november 2022.
↑ Stephen Spawls, Kim Howell & Robert C. Drewes (2006). Reptiles and Amphibians of East Africa. Princeton University Press, Pagina 94. ISBN 978-0713668179.

Bronnen

(en) – Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database – Leptotyphlopidae - Website Geconsulteerd 29 augustus 2021

[GRZ-1] Bernhard Grzimek (1971). Het Leven Der Dieren Deel VI: Reptielen. Kindler Verlag AG, Pagina 424. ISBN 90 274 8626 3.

[EMBL-2] Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database - Leptotyphlopidae. Gearchiveerd op 7 oktober 2021.

[GRAHAM-3] Graham Alexander en John Marais (2007). A Guide to the Reptiles of Southern Africa. Struik Nature, Pagina 55. ISBN 978 1 77007 386 9.

[BRIT-4] Encyclopædia Britannica - John P. Rafferty, Barbados threadsnake. Gearchiveerd op 17 november 2022.

[SPAW-5] Stephen Spawls, Kim Howell & Robert C. Drewes (2006). Reptiles and Amphibians of East Africa. Princeton University Press, Pagina 94. ISBN 978-0713668179.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]