Gebruiker:Wehejok 2012/Kladblok
Wehejok bewerken
Wehejok is de naam van een sula in de Palumeurivier in Suriname. In 1904 trof cartograaf C.H. de Goeje hier het verlaten dorp van Ampiri aan. Op de rechteroever heeft Kananoe Apetina rond 1930 het dorp Wehejok gesticht. In 1936 telde het dorp ongeveer veertig inwoners. Het dorp werd landelijk bekend toen een aantal mannen uit het dorp in 1937 met de tweede grensexpeditie onder leiding van A.J.H. Baron van Lynden meereisden naar Paramaribo. Nog nooit eerder hadden Wayana de stad bezocht en nog nooit eerder hadden de stadsmensen Wayana gezien. De kranten schreven volop over dit feit en Paramaribo liep uit om de bijzondere gasten te zien.
Kananoe Apetina verhuisde in 1956 naar het door hem gestichte dorp Puleowimë aan de Tapanahonyrivier. Dit dorp is beter bekend onder de naam Apetina. Wehejok staat ook wel vermeld als Wiliok of Weliok.
Zie ook bewerken
Over de eerste reis van Apetina en zijn mannen naar Paramaribo verscheen in oktober 2015 het informatieve lees-, kijk- en doe-boekje 'Naar de stad. De eerste reis van de Wayana naar Paramaribo'. (Uitgeverij Wehejok) Het is geschreven voor kinderen van 9 t/m 12 jaar.
Janneke van Dijk e.a., Augusta Curiël. Fotografe in Suriname 1904-1937, Libri Musei Surinamensis 3, afb. 216.
Bronnen bewerken
Resultaten geschiedenisstage Truus Kleijwegt bij Museum Volkenkunde Leiden
wehejok 2 (huidige artikel, voor bovenstaande eventueel aan te vullen) bewerken
Plaats in Suriname 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| District | Sipaliwini | ||
| Ressort | Tapanahoni | ||
| Coördinaten | 3° 12′ NB, 55° 24′ WL | ||
| |||
Wehejok (soms ook gespeld als Wiliok of Weliok) is een dorp gelegen in het Surinaamse ressort Tapanahoni gelegen aan de Palumeurivier. Het is tevens ook de naam van de nabije gelijknamige stroomversnelling in die rivier die ook wel Weliok Val genoemd wordt.[1] Het dorp telde 40 inwoners in 1936.
Toponymie bewerken
Wehejok is een inheems woord in de Wayana-taal dat letterlijk Het water draait betekent.
Geschiedenis bewerken
In 1904 trokken een expeditiegroep onder leiding van de cartografen A.F. Herderschee en C.H. de Goeje met naar het stroomgebied rondom de Tapanahoni-rivier om het in kaart te brengen.[2] Deze expeditie splitste zich soms op om zijrivieren te verkennen. Onder leiding van C.H. de Goeje verkende een deel van de expeditie een zijrivier genaamd de Paloemeu. Hier troffen ze op 4 september 1904 aan een stroomversnelling een verlaten dorp van Ampiri aan.[3]
Rond 1930 heeft Kananoe Apetina daar op de rechteroever het dorp Wehejok gesticht. In 1936 telde het dorp ongeveer veertig inwoners. Het dorp werd in 1937 landelijk bekend toen Apetina met een aantal mannen met de tweede grensexpeditie onder leiding van A.J.H. Baron van Lynden meereisde naar de hoofdstad Paramaribo. Nog nooit eerder hadden Wayana-indianen de stad bezocht en nog nooit eerder hadden stadsmensen Wayana gezien. Dit kreeg veel aandacht in de landelijke media.
Het bezoek vond plaats op uitnodiging van gouverneur Kielstra, nadat het lokale stamhoofd genaamd Kananoe Apetina zijn wens de stad te bezoeken, kenbaar had gemaakt. De uitnodiging kan gezien worden in het licht van de zwakke machtspositie van het koloniale regime aan de Tapanahony en de sterke machtspositie van de Aucaners. De Aucaners bewoonden de beneden-Tapanahony en hadden een handelsmonopolie in het achterland. Zij ontmoedigden de Wayana naar de handelscentra aan de kust te reizen. Daarnaast hadden zij een vervoersmonopolie (zij kenden de rivieren als geen ander) wat tot fricties leidde met de overheid.
Kielstra benoemde Kananoe Apetina in 1937 tot kapitein en in 1952 door gouverneur Klaasesz tot stamhoofd van de Wayana aan de Tapanahony. Apetina verhuisde in 1956 met zijn familie naar het door hem gestichte dorp Puleowimë aan de Tapanahonyrivier. Dit dorp is tegenwoordig beter bekend onder de naam Apetina.[4]
Geografie en mobiliteit bewerken
Momenteel staan er ongeveer 15 woningen en een kerk in Wehejok, gebouwd in de traditionele bouwstijl. De kerk wordt niet permanent gebruikt, het wordt incidenteel gebruikt voor christelijke conferenties en trainingen. Wehejok ligt tevens ook aan de Paloemeu-rivier omgeven door het Surinaamse Amazoneregenwoud. Het is alleen bereikbaar via de boot.
Referenties bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|