Wikipedia

Gebruiker:Evil berry/Livia Drusilla II

< Gebruiker:Evil berry

Livia Drusilla (30 januari 58 v. Chr. - 29 n. Chr.), die na 14 n. Chr. Iulia Augusta werd genoemd (PIR2 L 301) was de vrouw van Gaius Iulius Caesar Octavianus (die de eretitel Augustus zou aannemen) en de machtigste vrouw onder het principaat en trad verscheidene keren op als regent en trouwe adviseur van Augustus. Zij was ook moeder van de latere princeps Tiberius en van Drusus, grootmoeder van Germanicus, Drusus minor, Claudius en Livilla, overgrootmoeder van Caligula en Iulia Agrippina minor en betovergrootmoeder van Nero. Zij werd in 42 n. Chr. door Claudius vergoddelijkt die ook haar titel van Augusta erkende.

Iulia Augusta
14-29
Augusta
Detaïl van een marmeren beeld uit Paestum
(1ste kwart van 1e eeuw)
Geboortedatum 30 januari 58 v. Chr.
Sterfdatum 29 n.C.
Tijdvak Julisch-Claudische dynastie
Naam bij geboorte Livia Drusilla
Naam als Augusta Iulia Augusta
Kortweg Livia
Persoonlijke gegevens
Dochter van Marcus Livius Drusus Claudianus
Aufidia
Moeder van Tiberius (I)
Drusus (I)
Gehuwd met Tiberius Claudius Nero (I)
Gaius Iulius Caesar Octavianus (Augustus) (II)
Schoonmoeder van Vipsania Agrippina
Antonia minor
Grootmoeder van Germanicus
Claudius
Livilla
Drusus
Lijst van Romeinse keizers
Portaal  Portaalicoon   Romeinse Rijk

Leven bewerken

Geboorte en eerste huwelijk bewerken

Zij werd op 28 september 58 v. Chr. geboren als dochter van Marcus Livius Drusus Claudianus en diens vrouw Aufidia, die een dochter van Aufidius Lurco was, een Romeins magistraat afkomstig van een Italische stad. Het verkleinwoord Drusilla dat men vaak aantreft in haar naam doet vermoeden dat zij een oudere zus had.

In 42 v. Chr. huwelijkte haar vader haar uit aan Tiberius Claudius Nero, haar neef van patricische afkomst die samen met haar vader aan de zijde van de moordenaars van Gaius Iulius Caesar tegen de triumviri Marcus Antonius en Octavianus vocht. Haar vader pleegde, samen met Gaius Cassius Longinus en Marcus Iunius Brutus, zelfmoord na de slag bij Philippi, maar haar echtgenoot ging verder met Octavianus te bevechten, nu ten gunste van Marcus Antonius en diens broer. In 40 v. Chr. werd de familie gedwongen Italië te ontvluchten om aan de proscripties van Octavianus te ontsnappen en sloten zich aan bij Sextus Pompeius in Sicilia, later verder trekken naar Griekenland.

Huwelijk met Octavianus bewerken

Nadat een algemene amnestie was afgekondigd door de vrede van Brindisium (39 v. Chr.), was Livia en haar gezin teruggekeerd naar Rome, waar zij in 39 v. Chr. persoonlijk aan Octavianus werd voorgesteld. Livia had reeds een zoon, de toekomstige princeps Tiberius, en was zwanger van een tweede zoon (Drusus maior). Het verhaal deed de ronde dat Octavianus onmiddellijk op haar verliefd werd, ondanks het feit dat hij nog steeds met Scribonia was getrouwd. Octavianus liet zich in 39 v. Chr. scheiden van Scribonia, op dezelfde dag dat zij van zijn dochter Iulia beviel. Het lijkt erop dat rond deze tijd, toen Livia zes maanden zwanger was, Tiberius Claudius Nero door Octavianus was overtuigd of gedwongen om van Livia te scheiden. Op 14 januari werd het kind geboren. Nadat het college van pontifices - waarvan Octavianus zelf lid van was - had geoordeeld dat er geen bezwaar was tegen het huwelijk, trouwden Octavianus en Livia op 17 januari, zonder de traditionele wachttijd in acht te nemen. Door de geboorte van Drusus, kort voor het huwelijk, deden er spotversjes de ronde dat enkel de gelukzaligen kinderen krijgen in drie maanden. Tiberius Claudius Nero was aanwezig bij het huwelijk en gaf haar ten huwelijk "precies zoals een vader zou doen." Het belang om de patricische Claudii te winnen voor Octavianus' zaak en het politieke overleven van de Claudii Nerones zijn waarschijnlijk rationelere verklaringen voor het snelle huwelijk. Niettemin bleven Livia en Octavianus de volgende 51 jaar lang getrouwd, ondanks het feit dat zij geen kinderen hadden buiten een enkele miskraam. Zij genoot altijd de status van bevoorrechte adviseur van haar echtgenoot en pleitte bij hem ten voordele van anderen en beïnvloedde zijn beleid.

Livia, echtgenote van de princeps bewerken

 
Portret van Livia in Egyptisch basalt (ca. 31 v. Chr., Louvre).

Na de zelfmoord van Marcus Antonius na de slag bij Actium in 31 v. Chr., kende Octavianus praktisch geen weerstand meer tegen zijn steeds meer toegenomen macht, die hij zou consolideren als princeps nadat de senaat hem de eretitel Augustus had toegekend. Als feitelijk alleenheerser zou hij altijd Livia aan zijn zijde hebben om hem bij te staan in raad en daad. Samen vormden zij het rolmodel voor Romeinse huisgezinnen. Ondanks zijn macht en rijkdom, bleef Augustus en zijn familie een sobere levenstijl aanhouden in hun huis op de Palatijn. Ze vormde als het waarde een voorbeeld van de mos maiorum (voorouderlijke zeden). Livia zou het rolmodel worden voor de adelijke matrona. Zij droeg noch buitensporige juwelenen noch pretentieuze kostuums, zij zorgde voor het huisgezin en haar echtgenoot (dikwijls zijn kleren zelf makend) en zij lette niet op zijn beruchte slippertjes, als immer trouwe en toegewijde echtegenote.

In 35 v. Chr. verleende Octavianus zijn zus Octavia Thurina minor samen met Livia de ongekende eer om vrijgesteld te zijn van de tutela (voogdij) van hun echtgenoot, de sacrosanctitas (schendeloosheid) van een tribunus plebis en wijdde standbeelden aan hen op publieke plaatsen. Dit laatste zou haar opnieuw worden verleend in 9 v. Chr. bij de dood van haar zoon Drusus, samen met het ius trium liberorum (recht van drie kinderen, d.i. een voorrecht voor moeders van drie kinderen), waardoor ze haar eigen financiën kon beheren. Zij had haar eigen kring van clientes en bracht vele protégés tot politieke ambten, waaronder de grootvader van Otho en Galba zelf!

Daar Augustus slechts de vader van één dochter was (Iulia Caesaris maior bij Scribonia), zou Livia al gauw een ambitieuze moeder blijken te zijn en ze begon vrij spoedig met haar eigen zonen, Tiberius en Drusus, te helpen bij het verwerven van machtsposities. Drusus was een betrouwbaar generaal en trouwde met het favoriete nichtje van Augustus, Antonia minor. Tiberius huwde eerst Vipsania Agrippina, een dochter van Augustus' vertrouweling en rechterhand Marcus Vipsanius Agrippa, en na diens dood in 11 v. Chr. Iulia (dochter van Augustus). Tiberius werd uiteindelijk in 4 n. Chr. geädopteerd door zijn stiefvader en voorbestemd als diens opvolger.

Het gerucht ging de ronde dat toen Marcellus, de neef van Augustus, in 23 stierf, het geen natuurlijke dood was en dat Livia erachter zat. Een voor een stierven alle zonen van Iulia en Marcus Agrippa: eerst Lucius en vervolgens Gaius, die Augustus als zijn zonen had geädopteerd om zijn beoogde opvolgers te zijn. Ten slotte Agrippa Postumus, Julia's enige overgebleven zoon en samen met Tiberius door Augustus geädopteerd, werd opgesloten en ten slotte gedood. Tacitus laat duidelijk doorschemeren dat Livia niet geheel onschuldig was aan deze doden en Cassius Dio vermeldt ook dergelijke geruchten, maar de roddeltante Suetonius, die toegang had tot officiële documenten, herhaalt hen niet. De moderne historische biografieën van Livia verwerpen het idee. Nog minder geloofwaardig is de roddel vermeld door Tacitus en Cassius Dio dat Livia Augustus' dood op haar geweten had.

Na Augustus' dood bewerken

Augustus stierf op 17 september 14 n. Chr. en werd kort daarop door de senaat vergoddelijkt. In zijn testament liet hij één derde van zijn eigendom na aan Livia en de rest aan zijn adoptiezoon Tiberius. Hij adopteerde haar bovendien bij testament, waardoor ze werd opgenomen in de gens Iulia en dus in de stand van de patriciërs werd opgenomen. Daarenboven verleende hij haar de eretitel van Augusta. Deze beschikkingen stonden haar toe haar status en macht ook na zijn dood te blijven handhaven, onder de naam van Iulia Augusta.

 
Livia als Pietas op een dupondius geslagen door haar kleinzoon Drusus.

Enige tijd schenen Livia en haar zoon Tiberius, de nieuwe princeps, goed met elkaar te kunnen opschieten. Haar tegenspreken werd vanaf 20 n. Chr. beschouwd als verraad en in 24 n. Chr. stond hij zijn moeder toe dat ze tussen de Vestaalse maagden kon zetelen in het theater. Livia oefende onofficieel een zeer reëele macht uit in Rome, waarbij ze een man die voor verraad veroordeeld was, op haar verzoek kon vrijlaten. Uiteindelijk begon Tiberius haatdragend te worden tegenover de politieke status van zijn moeder, in het bijzonder tegen het idee dat zij het was die hem de troon had gegeven. Aan het begin van zijn regering stelde hij zijn veto tegen de nooit eerder toegekende titel Mater Patriae ("moeder van het vaderland") die de Senaat haar wou verlenen, op dezelfde manier als Augustus en voor hem Gaius Iulius Caesar en Marcus Tullius Cicero Pater Patriae ("vader des vaderlands") waren genoemd (Tiberius weigerde ook consequent voor zichzelf de titel van Pater Patriae).

De historici Tacitus en Cassius Dio stellen haar voor als een aanmatigend, zelfs dominante douairière, zich altijd mengend in de beslissingen van Tiberius, waarvan de meest merkwaardige gevallen waarschijnlijk die van Urgulania, een vrouw die meende dat haar vriendschap met de keizerin haar boven de wet plaatste en van Plancina, die werd verdacht van vergiftiging van Germanicus en werd gered door Livia's interventie, waren. Een inscriptie uit 22 n. Chr. deelt mee dat Iulia Augusta een standbeeld aan Augustus wijdde in het centrum van Rome en haar eigen naam zelfs voor die van Tiberius plaatste.

Antieke historici geven als een van reden voor de Tiberius' terugtrekking op Capri zijn onvermogen om haar nog langer te verdragen op. Tot 22 n. Chr. was er, volgens Tacitus, "een echte harmonie tussen moeder en zoon of een goed verborgen haat." Dio vertelt ons dat Tiberius haar reeds hartsgrondig haatte ten tijde van zijn aanvaarding van het principaat. Toen zij in 22 ziek was, haastte Tiberius zich om terug te keren naar Rome gehaast om bij haar te zijn. Maar toen zij ten slotte in 29 n. Chr. terug ziek werd en stierf, bleef Tiberius op Capri, terwijl hij zei dat hij het te druk had met zijn werk en hij Caligula stuurde om de begrafenisrede te verzorgen. Suetonius voegt het macabere detail eraan toe dat "toen zij stierf... na een vele dagen te hebben gewacht, tijdens dewelke hij [d.i. Caligula] de hoop koesterde op zijn komst, werd zij tenslotte begraven omdat de toestand van het lijk het noodzakelijk maakte ...”. Hij gebruikte ook zijn veto tegen goddelijke eerbewijzen voor haar, alsof hij er een pervers genoegen in had haar te beroven van haar geheime verlangens. Later vetode hij alle eerbewijzen die de senaat haar na haar dood had gegeven en verbood de uitvoering van haar testament.

Haar Villa ad Gallinas Albas ten noorden van Rome wordt nog steeds verder opgegraven: de beroemde fresco's met tuinzichten kan men gaan bezichtigen in het Palazzo Massimo. Een van de beroemdste standbeelden van Augustus - de Prima Porta Augustus - is afkomstig uit de villa van Livia.

Livia's persoonlijkheid bewerken

 
Een cultusbeeld van Livia voorgesteld als Ops, met een tarweschoof en cornucopia (1e eeuw, Louvre).

Terwijl ze berichtten over verschillende smakeloze geruchten, stelden de oude bronnen over het algemeen Livia (Iulia Augusta) voor als een trotse en koninklijke vrouw, trouw aan haar imperiale echtgenoot, voor wie zij een waardige partner was, altijd even evenwichtig en waardig. Met een vervolmaakte vaardigheid speeldde zij haar rol van partner, moeder, weduwe en douairière. Dio vermeldt twee uitspraken van haar: "Ooit, toen enkele naakte mannen haar ontmoetten en waren ter dood veroordeeld ten gevolg daarvan, redde zij hun leven door te zeggen dat voor een kuise vrouw zo'n mannen op geen enkele wijze verschillen van standbeelden. Toen iemand haar vroeg hoe zij zo een grote invloed over Augustus had verkregen, antwoordde zij dat het door zelf scrupuleus kuis te zijn, te doen wat hij maar wilde, zich niet te bemoeien met eendert welke van zijn zaken, en, in het bijzonder, door te veinzen noch iets te horen noch de deelgenoten in zijn passie op te merken."

Mettertijd echter en door haar weduweschap, traden een trotsheid en een openlijk verlangen naar macht en publieke statussymbolen meer en meer op de voorgrond. Livia was altijd een van de voornaamste begunstigden van het klimaat van adulatie dat Augustus had gecreëerd en dat Tiberius verachtte. In 24 n. Chr. werd telkens wanneer zij een toneel bijwoonde een zetel tussen de Vestaalse maagden voor haar vrijgehouden en dit werd mogelijk zelfs gezien als eerder een eer voor de Vestalinnen dan voor Livia.

Livia speelde een cruciale rol in de vorming van haar kinderen Tiberius en Drusus. Vooral haar rol met betrekking tot de scheiding van haar eerste echtgenoot, vader van Tiberius, in 39/38 v. Chr. krijgt veel aandacht in het moderne onderzoek. Vooral wat voor rol ze dan bij deze scheiding, evenals bij die van Vipsania Agrippina en Tiberius in 12 v. Chr. op aandringen van Augustus: of dit slechts een neutraal of passieve rol was of dat zij actief aan Caesar zijn wensen tegemoet kwam. De eerste scheiding zou Tiberius kort daarop als stiefzoon in het huis van Octavianus brengen; de tweede bezorgde Tiberius een emotionele litteken voor het leven, aangezien hij was gedwongen de vrouw waarvan hij hield te verlaten uit dynastische overwegingen. Hoewel we hiervan niets terugvinden in onze bronnen, is het misschien best mogelijk dat de hartsgrondige antipathie van Tiberius voorr Livia in deze twee gebeurtenissen ligt besloten.

Het zou nog een 13 jaar duren, tot onder het bewind van haar kleinzoon Claudius in 42 n. Chr. voordat al haar eerbewijzen in ere zouden worden hersteld en ze haar vergoddelijking ten slotte ontving. Diva Augusta (Vergoddelijkte Augusta) genoemd, ontving zij een door olifanten getrokken strijdwagen om haar beeld naar alle publieke spelen te vervoeren, een standbeeld van haar werd opgesteld in de tempel van Augustus samen met die van haar echtgenoten, paardenrenne werden ter ere van haar gehouden, en vrouwen moesten haar vernoemen in hun eden.

Livia in de beeldende kunsten bewerken

In de oudheid bewerken

 
Een beeld van Livia uit Paestum (1-25 n. Chr., Museo Arqueológico Nacional in Madrid).

Munten en talrijke standbeelden van haar die over het hele rijk zijn teruggevonden tonen de enorme populariteit van Livia aan. De literaire bronnen bieden daarentegen een contrastrijk portret van haar aan. Tacitus, Suetonius en Cassius Dio, die elk wel haar kwaliteiten erkennen, stellen haar voor als een gifmengende stiefmoeder en een manipulatieve echtgenote. Zo vertelt Tacitus dat zij "de oude Augustus stevig onder controle had — zelfs zozeer dat hij zijn enige overgebleven kleinzoon naar het eiland Planasia verbande". Wat later vat hij het nog eens kort en bondig samen als "gevaarlijk in staatszaken als moeder, gevaarlijk als stiefmoeder van het huis van de Caesari". Velleius Paterculus daarentegen, die nog onder Tiberius had gediend en deze bewonderde, maakte een ontroerende grafrede voor haar: "uitstekend boven de vrouwen en in alles meer gelijkend op goden dan op mannen, wiens invloed niemand opmerkte tenzij bij het opheffen van gevaren of het stijgen in ambten."

Na de oudheid bewerken

Men moet wachten tot het eind van de 20e eeuw en de opkomst van "genderstudies" voordat de onderzoekers belangstelling begonnen te tonen om zich een objectief beeld van Livia trachten te vormen.

In de populaire roman van Robert Graves I, Claudius, wordt Livia geportreteerd als een comploterend politieke brein, om Tiberius aan de macht te brengen en hem daar te doen handhaven eens hij de macht in handen had en tot aan haar dood het brein was achter bijna elke dood of schandaal in de Julisch-Claudische dynastie. Er bestonden geruchten dat Livia de hand zou hebben gehad in de overlijdens op betrekkelijk jeugdige leeftijd van een hele reeks personen die meer recht op de troon zouden hebben gehad dan Livia's zoon Tiberius. Deze geruchten waren een bron van inspiratie voor Graves en Livia als gifmengste zou een kernstuk van de lijn van het verhaal vormen. Aan de hand van de beschikbare bronnen kunnen deze beschuldigingen echter niet worden bevestigd, maar evenmin definitief ontzenuwd. In de BBC-miniserie, die op het boek waren gebaseerd, werd Livia op memorabel wijze door Siân Phillips vertolkt.

Livia is ook in gedramatiseerde vorm opgevoerd in de HBO/BBC-serie Rome. Geïntroduceerd in de in 2007 vertoonde episode A Necessary Fiction, wordt zij al snel opgemerkt door de jonge Octavianus, hoewel dit echter niet historisch correct is daar de relatie tussen hen hier wordt voorgesteld als reeds voor het einde van het tweede triumviraat en de geboorte van haar eerste zoon te zijn ontstaan.

Voetnoten bewerken

Vanaf 14 n. Chr. Na haar vergoddelijking door Claudius in 42 n. Chr. werd ze Diva Iulia Augusta genoemd.

Antieke bronnen bewerken

  • Velleius Paterculus, Historia Romana II.
  • Tacitus, Annales.
  • Suetonius, Divus Augustus, Tiberius, Caligula, Divus Claudius, Galba.
  • Cassius Dio, Historia Romana XLVIII - LX.

Referenties bewerken

Externe links bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:Evil_berry/Livia_Drusilla_II&oldid=67386581"