Federale kieskring
Het idee van een federale kieskring wordt in België als oplossing gezien voor een aantal fundamentele problemen in de Belgische politiek. De tegenstanders zien er vooral een poging in om de Belgische structuren te versterken.
Federale volksvertegenwoordigers worden in provinciale kieskringen verkozen. Bij een federale kieskring zouden kiezers voor dezelfde lijsten kunnen stemmen in heel het land.
Deelstaatparlementen (in de praktijk enkel het Vlaams en Waals Parlement) hebben sinds het Vlinderakkoord ook de mogelijkheid tot het invoeren van een gewestelijke kieskring, het equivalent van een federale kieskring. Omdat de federale kieskring door vele voorstanders de Vlaamse onafhankelijkheidsgezinde stemmen moet verzwakken, wordt hij ook een 'unitaire kieskring' genoemd.
Context en concept bewerken
België is een federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en gewesten met verkozen parlementen. Ook de provincieraden worden rechtstreeks verkozen. Elk niveau (federaal, regionaal, provinciaal, maar niet de gemeenten) worden door middel van meerdere kieskringen verkozen. De federale Kamer en het Vlaams Parlement met provinciale kieskringen, de provincies met provinciedistricten.
Een indeling in meerdere kieskringen heeft voor- en nadelen: ze garanderen een eerlijkere vertegenwoordiging van gebieden, maar beletten kiezers om te stemmen voor kandidaten die opkomen in een andere kieskring (dit is voor sommigen een probleem van de legitimiteit, het democratisch deficit). Bij Vlaamse verkiezingen betekent dit dat iemand in bijvoorbeeld Limburg niet kan stemmen voor een kandidaat die opkomt in bijvoorbeeld West-Vlaanderen of Vlaams-Brabant. Hetzelfde concept bij verkiezingen voor de Kamer van volksvertegenwoordigers: iemand uit een bepaalde provincie kan niet stemmen voor een kandidaat uit een andere provincie. Een Limburger kan dus evenmin een West-Vlaamse of Waalse premier afstraffen/belonen bij de federale verkiezingen. Theoretisch is er dus geen enkele communautaire kwestie verbonden met de indeling in kieskringen. Als men een bepaalde politieke partij (in plaats van enkel een kandidaat) wil afstraffen of belonen, kan met dit enkel doen voor partijen die in de kieskring opkomen.
Partijen kunnen theoretisch opkomen in elke kieskring van het land, in de praktijk echter komen politieke partijen gewoonlijk op in heel Vlaanderen óf heel Franstalig België. Als men dus voor of tegen een bepaalde partij wil stemmen, kan met dit enkel doen voor een Vlaamse of Franstalige partij. In praktijk klopt dit echter niet, want de Franstalige Union des Francophones haalde tot nu toe al vele jaren verkozen(en) in zowel het Vlaams Parlement als voor de Vlaams-Brabantse provincieraad.
Daaruit is het idee van een federale kieskring ontstaan. Daarbij zouden alle of een aantal federale volksvertegenwoordigers verkozen worden door middel van lijsten die dezelfde zijn over het gehele land. Kiezers kunnen dan wel alle kandidaten en partijen in die federale kieskring belonen of afstraffen. Sommige regio's zouden dan wel over- of ondervertegenwoordigd kunnen zijn.
Wetenschappers merken daarbij op dat dit theoretische voordelen zijn. In praktijk worden er zowat nergens parlementen verkozen in een federale (of 'unitaire') kieskring.
Voor- en tegenstanders bewerken
Het idee van een federale kieskring komt nu en dan ter sprake, en er werden al een aantal acties en petities gehouden om dit idee te verdedigen. Zo deed de Paviagroep, onder wie een heleboel bekende Vlamingen, al in februari 2007 een voorstel[1]. Op initiatief van Jan-Emmanuel De Neve en Aude-Line Duliere, lanceerde een groepering van verschillende maatschappelijke bewegingen (shame, Camping 16, en Plan B) onder de naam Be 4 Democracy een online petitie voor een federale kieskring. De petitie website www.be4democracy.be verzamelde op drie dagen tienduizend handtekeningen[2] en telt meer dan honderd bekende Belgen.
Tegen het idee worden vooral argumenten van democratische, praktische en Vlaams-nationalistische aard aangevoerd. Praktisch stelt zich het probleem dat identieke lijsten in heel het land extreem lang worden. Zelfs wanneer slechts een deel van de lijsten op deze wijze opkomen, zal de kiesbrief duidelijk langer worden.
Democratisch stelt zich het probleem dat de interesse en de media in België zich in hoge mate tot de eigen media richten. Kiezers kennen de nationale politici van de andere gemeenschap nauwelijks. Dat zet de deur open voor oppervlakkigheid, manipulatie en zelfs bedrog.
Bovendien verbiedt geen enkele Belgische wet de partijen om op te komen in beide taalgebieden. Dat gebeurt ook, en al enkele decennia, door de Union des Francophones. Vanuit democratisch oogpunt wordt er op gewezen dat een kieswetgeving neutraal hoort te zijn: het idee van de federale kieskring beoogt de versterking van België en wil dus op die manier een politiek doel bevorderen.[3]
Tegenstanders wijzen er op dat er in andere federale landen geen federale kieskringen bestaan.
Vlaams-nationalisten zijn tegen de federale kieskring omdat die zal leiden tot situaties zoals in Brussel-Halle-Vilvoorde: de Franstalige aanwezigheid in de Kamer zou versterkt worden, doordat de Franstalige partijen in Vlaanderen stemmen kunnen gaan ronselen.[4]
Sommige voorstanders stellen openlijk dat dit een middel is om de Vlaamsgezinde stem te verzwakken. Anderen beweren dan weer dat het een poging is om het voortbestaan van België te vrijwaren en een Belgisch gevoel op te wekken.[5]
In een opiniebijdrage in De Standaard van 27 juni 2013 spraken zeven jongerenvoorzitters van verschillende Vlaamse en Franstalige partijen zich uit voor een federale kieskring. Het ging met name om Jong VLD, Jongsocialisten, Jong Groen, Jeunes MR, Jeunes cdH, écolo j en JONGCD&V. Opvallend vooral is de deelname van JONGCD&V, maar ook de afkeuring van dit initiatief door de Mouvement des Jeunes Socialistes.[6][7]
September 2013 schaarde Di Rupo zich achter het idee tijdens een lezing in Louvain-la-Neuve[8].
Zie ook bewerken
Externe links bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|