Dichtgestreepte artemisschelp
De dichtgestreepte artemisschelp (Dosinia lupinus) is een tweekleppigensoort uit de familie van de venusschelpen (Veneridae).[1] De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 als Venus lupinus voor het eerst geldig gepubliceerd door Carl Linnaeus.[2]
Dichtgestreepte artemisschelp | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
soort | |||||||||||||
Dosinia lincta (Linnaeus, 1758) Originele combinatie Venus lupinus | |||||||||||||
Synoniemen | |||||||||||||
Lijst
| |||||||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||||||||
(en) World Register of Marine Species | |||||||||||||
|
Beschrijving
bewerkenSchelpkenmerken
bewerkenDe schelp heeft een vrijwel ronde omtrek en een licht gebogen umbo (top) die iets uit het midden ligt. Vlak onder de top, aan de voorzijde in de inbochting, ligt een half ovaal vormig vlakje, het 'maantje'. Aan de achterzijde van de top is een soort vouw zichtbaar, het 'escutcheon'. De schelp heeft een heterodont slot met drie stevige geprononceerde cardinale tanden en laterale tanden. De bruinzwarte uit conchyoline bestaande slotband ligt grotendeels buiten de schelp. De sculptuur van de schelp bestaat uit heel fijne concentrische, dus parallel aan de onderrand verlopende, ribbeltjes. Ondanks deze ribbeltjes glanst het oppervlak van de buitenzijde van de schelp. De onderrand van de schelp is glad en niet gecrenuleerd.
In de Noordzee leeft de Noordelijke ondersoort Dosinia lupinus lincta. In Zuidelijker streken, met name de Middellandse Zee leeft een Zuidelijke ondersoort Dosinia lupinus lupinus. Beide ondersoorten verschillen slechts in geringe mate, de Noordelijke vorm wordt iets groter dan de Zuidelijke vorm.
In de Noordzee leeft ook de gewone artemisschelp (D. exoleta). Beide soorten lijken veel op elkaar en zijn soms zeer moeilijk uit elkaar te houden. Het voornaamste verschil is te vinden in de sculptuur: deze is bij de dichtgestreepte artemisschelp veel dichter en fijner dan bij de gewone artemisschelp. De buitenzijde van de schelp van de dichtgestreepte artemisschelp heeft daardoor ook een veel glanzender oppervlak, bovendien is bij de gewone artemisschelp een kleurpatroon aanwezig. Het escutcheon is bij de gewone artemisschelp vrijwel of geheel afwezig. De achterzijde van de schelp loopt vanaf de umbo bij de dichtgestreepte artemisschelp sneller naar beneden dan bij de gewone artemisschelp. Het verschil tussen beide soorten is bij fossiele exemplaren moeilijker te zien dan bij recente.
Grootte van de schelp
bewerken- Lengte: tot ±40 mm
- hoogte: tot ±40 mm.
Kleur van de schelp
bewerkenEgaal crême of grijswit: er is geen kleurpatroon aanwezig. De binnenkant is glanzend wit tot licht lila. De opperhuid is geelbruin van kleur.
Kenmerken van het dier
bewerkenDe dieren worden ten minste 10 jaar oud.
Habitat en leefwijze
bewerkenDe soort graaft zich diep de bodem in en leeft vanaf de laagwaterlijn tot op een diepte van ongeveer 200 m. In de Noordzee wordt zij echter niet ondieper aangetroffen dan ongeveer 40 meter.
Voeding
bewerkenDe dichtgestreepte artemisschelp is een filteraar en leeft van plankton en ander in het water zwevend voedsel.
Areaal
bewerkenDe ondersoort lincta leeft in de Noordzee en in het Noordelijke deel van de Atlantische Oceaan, de 'hoofdsoort' Dosinia lupinus lupinus leeft vooral in de Middellandse Zee. Omdat de soort in de Noordzee in tamelijk diep water leeft, spoelen recente exemplaren slechts zelden aan. Wel kunnen schelpen worden gevonden in aangespoelde van elders komende drijvende wierbossen.
Fossiel voorkomen
bewerkenFossiele schelpen uit het Eemien zijn niet zeldzaam op de Noordzeestranden van Zeeland en de Waddeneilanden. Op andere kustgedeelten van Nederland zijn fossiele exemplaren tamelijk zeldzaam.
Verwijzingen
bewerkenZie ook
bewerken- Lijst van Mollusca
- Termen in gebruik bij de beschrijving van schelpen
- Termen in gebruik bij de beschrijving van weekdier anatomie
Externe links
bewerken- Animal Diversity Web:
- Waarneming.nl: Dosinia lupinus[dode link]
- MarBEF Data System: Dosinia exoleta
- MARLIN: Dosinia lupinus beschrijving en afbeelding
- Bruyne, R.H. de, 1991. Schelpen van de Nederlandse kust. Jeugdbondsuitgeverij Stichting Uitgeverij KNNV, 165 pag.
- Bruyne, R.H. de, 2004. Veldgids Schelpen. KNNV Uitgeverij, ISBN 90-5011-140-8, 234 pag.
- Bruyne, R.H. de, Bank, R.A., Adema, J.P.H.M. & Perk, F.A., 1994. Nederlandse naamlijst van de weekdieren (Mollusca) van Nederland en België. Feestuitgave ter gelegenheid van het zestigjarig jubileum van de Nederlandse Malacologische Vereniging. Backhuys, Leiden. 149 pp. ISBN 90-733-48-33-1
- Bruyne, R.H. de & Boer, Th.W. de, 2008. Schelpen van de Waddeneilanden. Gids van de schelpen en weekdieren van Texel, Vlieland, terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Fontaine Uitgevers. 359 pp., ISBN 978-90-5956-2554
- Janssen, A.W., Peeters, G.A. & Slik, L. van der, 1984. De fossiele schelpen van de Nederlandse stranden en zeegaten, tweede serie, 8 (slot). Basteria, 48: 89-220.
- Referenties
- ↑ Gofas, S. (2012). Dosinia lupinus (Linnaeus, 1758). Geraadpleegd via: World Register of Marine Species op http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=141912
- ↑ Linnaeus, C. (1758). Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Editio decima, reformata [10th revised edition], vol. 1: 824 pp. Laurentius Salvius: Holmiae