Brug 516

brug in het Amsterdamse Bos, Nederland

Brug 516 is een kunstwerk in het Amsterdamse Bos in de gemeente Amsterdam. Het Amsterdamse Bos ligt voor een deel in de gemeente Amstelveen, terwijl de gemeente Amsterdam het beheer voert.

Brug 516
Brug 516 (maart 2019)
Er ontbreken een aantal ballen
Algemene gegevens
Locatie Amstelveen
Overspant sierwater
Lengte totaal 3,50 m
Breedte 2,10 m
Bouw
Bouwperiode 1937/1938
Gebruik
Weg voet/fietspad
Architectuur
Type dubbele ophaalbrug
Architect(en) Piet Kramer, Dienst der Publieke Werken
Materiaal beton, staal, hout
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

Een veelvoud van bruggen in dat bos is ontworpen door Piet Kramer bruggenarchitect bij de Dienst der Publieke Werken en deze is daar een van. Ze maakt deel uit van een familie bruggen die later bekend werd onder de term “Ballenbrug”, naar de vorm van de ijzeren contragewichten. Brug 516, brug 519, brug 520, brug 530 en brug 531 vormen qua uiterlijk een eenheid, al zijn 516 en 530 iets breder (2 meter in plaats van 1,60 meter). Tussen de betonnen landhoofden en over betonnen brugpijlers/jukken liggen stalen liggers waarop een houten rijdek is geplaatst met antislipmateriaal. Ze kwamen in de vorm van dubbele ophaalbruggen, terwijl hier geen scheepvaart mogelijk is, anders dan met kajak of kano. De afsluitbaarheid diende dan ook een andere functie. Tijdens wedstrijden op de Bosbaan konden de ophaalbruggen geopend worden, zodat het moeilijk werd de roeiwedstrijden te volgen zonder een kaartje te kopen. Bij de ballenbruggen moet men de bovenste bal naar beneden trekken/drukken om het val omhoog te krijgen. De bruggen moeten handbediend worden, aangezien er geen elektriciteit in de buurt was. In geopende stand komen de ballen in een geul terecht. Door de ballen uit de geleidingsgeul te tillen sluit de brug zich weer. Kramer liet zich voor deze bruggen inspireren door het werk van Bernard Forest de Bélidor.

Dick Slebos, Kramers opvolger bij de Dienst der Publieke Werken, liet zich twintig jaar later door Kramers ballenbruggen inspireren voor de door hem ontworpen bruggen brug 548 en brug 549.

De brug werd oorspronkelijk gelegd iets zuidelijk aan het westelijke eind van de Bosbaan. Deze brug bestaat op die plek niet meer. Brug 516 werd in de jaren negentig verplaatst naar de Jachthavenweg, toen de terreinen hier opnieuw werden ingericht in verband met de komst van een sportpark.

In 1999 werden alle bruggen door MTD Landschapsarchitecten in opdracht van de gemeente onderzocht op hun cultureel belang. Zij constateerden voor brug 516 dat het voor het bos en omstreken ondanks de verhuizing een waardevolle brug is. Zij voerden aan:

  • het geeft toegang tot de natuurzone vanuit een stadachtige omgeving
  • de brug bestaat uit oorspronkelijke delen van de brug behorend tot het systeem aan ophaalbruggen rond de Bosbaan
  • eenvoudig en sober ontwerp.

Anders dan de andere ballenbruggen benoemde de gemeente Amstelveen deze brug niet tot gemeentelijk monument.

Brug 516 van de zijkant (maart 2019)
Zie de categorie Brug 516 (in Amsterdam) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.