Artiopoda
De Artiopoda[1] zijn een groep uitgestorven geleedpotigen die de trilobieten en hun naaste verwanten omvat. Het werd opgericht in 1997 door Hou en Bergström om een grote diversiteit aan geleedpotigen te omvatten die traditioneel zouden zijn toegewezen aan de Trilobitomorpha. Hou en Bergström gebruikten de naam Lamellipedia als een superklasse om Trilobitomorpha te vervangen die oorspronkelijk op subphylum-niveau was opgericht, wat ze ongepast vonden. Trilobieten zijn, gedeeltelijk vanwege hun mineraliserende exoskeletten, verreweg de meest diverse en langstdurende leden van de clade, met de meeste fossiele verslagen van de andere leden, die geen gemineraliseerde exoskeletten hebben, afkomstig uit afzettingen uit het Cambrium.
| Artiopoda Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Cambrium tot Laat-Perm | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Taxonomische indeling | |||||
| |||||
| Clade | |||||
| Artiopoda Hou and Bergstrom, 1997 | |||||
| |||||
| Cheloniellon calmani | |||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||
Artiopoda op  Wikispecies
| |||||
| |||||
Beschrijving bewerken
Volgens Stein en Selden (2012) worden artiopoden herkend door het bezit van draadvormige antennulae, ledematen met tweelobbige exopoden, waarbij de proximale lob langwerpig is en een lamel draagt, terwijl de distale lob peddelvormig en setiforeus is (met haar- of borstelachtige structuren). De endopode van de ledematen heeft zeven podomeren, waarbij de eerste vier podomeren naar binnen gerichte (endite) structuren dragen, terwijl podomeren vijf en zes stenopood zijn (cilindrisch en stevig). Veel voorkomende plesiomorfieën omvatten ook de antellules en ten minste drie sets post-antellulae ledematen die zijn opgenomen in het hoofdschild, de post-antennulaire ledematen die geen of weinig differentiatie hebben in verschillende morfologieën, en brede paratergale plooien die bijdragen aan het dorsoventraal afgeplatte uiterlijk van artiopoden. Er is ook gesuggereerd dat de ledematen van artiopoden exieten hebben, die werden beschreven als vergelijkbaar met die van de megacheiranide Leanchoilia en waarschijnlijk niet homoloog aan die aanwezig zijn in schaaldieren.
Taxonomie bewerken
Interne taxonomie bewerken
Leif Størmer erkende op basis van ledemaattypes dat een diverse groep geleedpotigen uit het Cambrium, grotendeels bekend uit de Burgess Shale, waarschijnlijk verwanten waren van de trilobieten. Hou en Bergström formaliseerden deze groepering in de Lamellipedia, bestaande uit twee claden: de Marrellomorpha en de Artiopoda. Later werd aangenomen dat de Artiopoda uit twee grote claden bestonden; de ene gebruikt de term Trilobitomorpha om trilobieten, nektaspiden, conciliterganiden en xandarelliden te omvatten, en de andere genaamd Vicissicaudata omvat aglaspididen, xenopoden en chelonielliden.
Verwantschappen met andere geleedpotigen bewerken
De verwantschap van Artiopoda met de twee belangrijkste claden van moderne geleedpotigen, de Chelicerata en de Mandibulata, is onopgelost, waarbij sommige fylogenieën Artiopoda vinden als nauwer verwant aan cheliceraten en de clade Arachnomorpha vormen, terwijl andere Artiopoda vinden als nauwer verwant aan mandibulaten, vormend de clade Antennulata.
Fylogenie bewerken
| Artiopoda |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|