Abraham George Luïscius

Abraham George Luïscius (Xanten, 1693 – Delft, 1760) was een Nederlands rechtsgeleerde, diplomaat en lexicograaf. Hij maakte de eerste encyclopedie in het Nederlands.

Leven

Hij schreef zich als tienjarige in aan de Universiteit van Duisburg (1703) en studeerde wellicht ook in Leiden. Zijn eerste publicatie in 1716 was een vermeerderde vertaling van The History of the Most Serene House of Brunswick-Lunenburgh, een genealogisch-historisch werk van David Jones. Vanaf 1720 vertaalde hij onder de titel De Spectator of Verrezene Socrates het Engelse blad The Spectator. In het Nederlands verscheen dit als een niet-periodieke uitgave, waarvan hij de eerste drie delen verzorgde.

In 1724 begon hij met het samenstellen van een achtdelige encyclopedie, Het algemeen historisch, geographisch en genealogisch woordenboek. Afgaand op de titel richtte hij zich naar de Grand dictionnaire van Louis Moréri, waarvan de eerste editie in 1674 was verschenen. Schijnbaar schreef Luïscius alle lemma's zelf, tenzij hij auteurs zou hebben betaald om anoniem bij te dragen. De uitgave was zeer kwalitatief, zowel wat betreft het papier, de typografie en de gravures als op het vlak van correcties. Voor zijn "bibliotheek in een enkel boek" had hij een indrukwekkende lijst van onderschrijvers, maar al een jaar na het verschijnen van het eerste deel kreeg hij concurrentie van een encyclopedie onder een gelijkaardige naam. In 1737 publiceerde hij het achtste en laatste deel.

De financiering moet Luïscius deels gehaald hebben uit het inkomen van zijn ambten. Van 1732 tot 1739 en in 1742-1743 was hij resident en buitengewoon gezant van het Koninkrijk Pruisen in Den Haag. Ook was hij koninklijk domeinraad en vanaf 1734 corresponderend lid van de Pruisische Academie van Wetenschappen. Vermoedelijk heeft zijn encyclopedie hem geruïneerd. In 1739 werd hij gearresteerd voor verduistering. Hij deed een zelfmoordpoging en verloor al zijn openbare en academische functies.

Publicaties

• Historie des doorluchtigste Huize van Brunswyk-Lunenburg (1716)
• Het algemeen historisch, geographisch en genealogisch woordenboek, 8 dln. (1724-1737)

Literatuur

• A.A. van der Aa, "Luiscius (A.G.)" in: Biographisch Woordenboek der Nederlanden, vol. 11, 1865, p. 718-719
• Otto Schutte, Repertorium der buitenlandse vertegenwoordigers, residerende in Nederland 1584-1810, 's-Gravenhage, 1983
• C.W. Schoneveld, "De Spectator, of Verrezene Socrates (1720-1744): bespreking van en concordantie op de Nederlandse vertaling van The Spectator" in: Documentatieblad Werkgroep Achttiende Eeuw, 1984, p. 147-169
• Ina Ulrike Paul, "Camels in the Alps? Translation, Transfer, and Adaptation in Dutch Encyclopedias and Their European Predecessors" in: Translation and Transfer of Knowledge in Encyclopedic Compilations, 1680–1830, eds. Clorinda Donato en Hans-Jürgen Lüsebrink, 2021, p. 58-96

Externe link

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)