't Oye
’t Oye is een landhuis en voormalig kasteel in de Nederlandse stad Zutphen, provincie Gelderland. Het huidige landhuis is een rijksmonument.
| ‘t Oye | ||
|---|---|---|
| ||
| Locatie | Zutphen | |
| Algemeen | ||
| Stijl | neoclassicisme | |
| Huidige functie | woonhuis | |
| Gebouwd in | vóór 1376 | |
| Gesloopt in | begin 19e eeuw | |
| Herbouwd in | 1868 | |
| Monumentale status | rijksmonument | |
| Monumentnummer | 41373 | |
Geschiedenis bewerken
’t Oye was in de 14e eeuw een horig goed van de proosdij van de Zutphense Sint-Walburgiskerk. Waarschijnlijk is rond 1376 een huis gebouwd door Lambert ter Oye, die in dat jaar als horige afstand deed van het goed en het in vast gebruik kreeg. Het horige goed werd toen omgezet in een tijnsgoed. Het kapittel van de kerk bleef officieel de eigenaar tot aan de reformatie, waarna de Staten van het Kwartier van Zutphen deze rol overnamen.
De familie Van Leesten was van de 14e tot in de 16e eeuw de bewoner van ’t Oye.
Begin 17e eeuw kwam ’t Oye in handen van Otto van Essen. Toen hij in 1604 overleed liet hij zijn weduwe grote schulden na. In 1618 werd ’t Oye openbaar verkocht, waarna het in handen kwam van Peter Sels.
Adriaan Sloet tot Kerssenberg, burgemeester van Lochem, kocht in 1706 ’t Oye aan. Hij breidde het grondbezit uit en liet rondom het huis een parkachtige tuin aanleggen, met een stelsel van lanen. Waarschijnlijk liet hij ook het kasteeltje zelf vernieuwen. Adriaan overleed in 1723.
‘t Oye raakte in de loop van de 18e eeuw in verval. Begin 19e eeuw werd het kasteeltje gesloopt en het onbebouwde terrein werd in 1811 verkocht aan Frederik Stork. Er stonden op dat moment nog slechts een theekoepeltje, duiventil en twee bouwhuizen.
Pas in 1868 werd er een nieuw woonhuis gebouwd, in opdracht van mr. Frans Gerrit Nieuwenhuis. Het zuidelijke bouwhuis werd in 1893 gesloopt.
Stichting Het Bornhof kocht in 1908 ’t Oye aan als belegging. In 1970 kwam het huis in eigendom van de gemeente Zutphen, die het hierna verhuurde voor bewoning. Het noordelijke bouwhuis werd in 1977 afgebroken, terwijl het parkbos medio 20e eeuw grotendeels is verdwenen. Rondom ’t Oye verrezen na de Tweede Wereldoorlog nieuwe woonwijken.
’t Oye is anno 2023 in particulier bezit.
Beschrijving bewerken
Het is onbekend hoe het middeleeuwse huis er uit heeft gezien. Het huidige landhuis is in 1868 in neoclassicistische stijl gebouwd. Het op een heuveltje gelegen, witgepleisterde huis heeft twee woonlagen met late Empire-ramen en wordt afgedekt door een schilddak. Mogelijk is de kelder nog een restant van het oude kasteel.
Bronnen, noten en/of referenties
|